Θλιβερή είναι η εικόνα που παρουσιάζει εδώ και αρκετό καιρό, το σπίτι, στο οποίο ο Κωστής Παλαμάς έζησε τα τελευταία οκτώ χρόνια της ζωής του, μέχρι τον θάνατο του επί γερμανικής κατοχής, στις 27 Φεβρουαρίου 1943.
Μισογκρεμισμένοι τοίχοι, σοβάδες, συνθήματα με σπρέι στην πρόσοψη κι ένα λουκέτο στην πόρτα εισόδου του κτίσματος, που βρίσκεται στην οδό Περιάνδρου 5 στην Πλάκα, συνθέτουν το σκηνικό.
Ίσως η μοναδική υπόμνηση για τον ξεχωριστό ένοικο του να είναι η πλακέτα ακριβώς πάνω από την πόρτα με την επιγραφή: «ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΑΥΤΟ ΠΕΘΑΝΕ Ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΜΑΣ ΠΟΙΗΤΗΣ ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ ΣΤΙΣ 27 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1943».
Η ιστορία του κτιρίου
Το διώροφο κτίριο της οδού Περιάνδρου οικοδομήθηκε μεταξύ των ετών 1920-1935. Εκεί εγκαταστάθηκε το 1935 ο ποιητής, μετά την έξωση από την προηγούμενη κατοικία του στην οδό Ασκληπιού 3, στην οποία είχε διαμείνει για περισσότερα από σαράντα χρόνια και από το 1959 φιλοξενεί το Ίδρυμα που φέρει το όνομά του.
Η αναγκαστική αυτή μετακόμιση φαίνεται πως επέδρασε αρνητικά στον ψυχισμό του και γι’αυτό στους επισκέπτες του δήλωνε ότι «στο καινούργιο του σπίτι αισθάνεται σαν ξένος».
Στον πάνω όροφο, ο Παλαμάς δημιούργησε ένα μεγάλο και σημαντικό μέρος του έργου του στα ύστατα χρόνια της ζωής του, έχοντας στο πλάι του τη σύζυγό του Μαρία και την κόρη του Ναυσικά.
Αποτέλεσε επίσης το σημείο αφετηρίας της τεράστιας πομπής της κηδείας του ποητή, η οποία μετατράπηκε σε αντιστασιακή εκδήλωση κατά της ναζιστικής κατοχής. Από το 1943 μέχρι σήμερα, το οίκημα νοικιάστηκε σε άλλους ενοίκους, ώσπου με τα χρόνια ερήμωσε κι αφέθηκε στην πλήρη εγκατάλειψη.
Προσπάθειες αναστήλωσης
Το Ίδρυμα Κωστής Παλαμάς έχει απευθυνθεί επανειλημμένως στο υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, προκειμένου να βοηθήσει στην προσπάθεια να αναστηλωθεί το κτίριο και να μετατραπεί σε Κέντρο Παλαμικών Μελετών, αλλά μέχρι σήμερα δεν έχει αναληφθεί καμία ουσιαστική πρωτοβουλία που να το διασώζει και να το αναδεικνύει σε εστία τέχνης και πολιτισμού για το κέντρο της Αθήνας.
H τελευταία οικία του Παλαμά ανήκει σε ιδιώτη και δεν έχει αγοραστεί μέχρι σήμερα είτε από το κράτος, είτε από κάποιον ιδιώτη – χορηγό ώστε να μετατραπεί σε μουσείο και Κέντρο Έρευνας και Μελέτης του έργου και της εποχής του εθνικού μας ποιητή, σε αντίθεση με το σπίτι όπου είχε γεννηθεί ο Παλαμάς στην Πάτρα το 1859 και το οποίο μετά την εξαγορά του έγινε Στέγη Γραμμάτων.
Με προσπάθειες του Ιδρύματος Παλαμά, το κτίσμα χαρακτηρίστηκε ως διατηρητέο για ιστορικούς, συμβολικούς, εθνικούς λόγους, αλλά πριν από επτά χρόνια σώθηκε την τελευταία στιγμή από πλειστηριασμό, καθώς η ιδιοκτήτρια κατάφερε να προχωρήσει σε ρύθμιση των χρεών της με την τράπεζα και έτσι ματαιώθηκε η δημοπρασία.
Γιώργος Κυριακίδης
