Απέχοντας λίγες δεκάδες μέτρα από το Δημαρχείο της πόλης στην οδό Αθηνάς, τελεί από το 2010 σε ένα ιδιότυπο καθεστώς: από τη μια πλευρά, συγκεντρώνει ανθρώπους όλων των φυλών του κόσμου που προσπαθούν να βγάλουν τα προς το ζην, πουλώντας την πραμάτεια τους και από την άλλη, η εικόνα της -ειδικά λίγο πριν τη δύση του ηλίου- είναι θλιβερή: εμπόριο ναρκωτικών ουσιών και κλεμμένων ηλεκτρονικών συσκευών, αλλά και πορνεία αποτελούν καθημερινά φαινόμενα.
Από τις οδούς Αρμόδιου και Αριστογείτονος έρχονται οι φωνές των πωλητών και η μυρωδιά από τα τυριά, τα αλλαντικά και τις ελιές από τα μαγαζιά. Στην οδό Μενάνδρου, ακριβώς πίσω από την πλατεία Θεάτρου, όπου σπανίως κυκλοφορούν Έλληνες, κυριαρχούν οι οσμές των μπαχαρικών και οι φορεσιές ανθρώπων από διάφορα μέρη του πλανήτη (κυρίως Ινδία, Πακιστάν και Μπαγκλαντές). Παράλληλα, η εγκληματικότητα και η παραβατικότητα συνιστούν αποτρεπτικούς παράγοντες, ώστε η περιοχή να μπορέσει να ανασάνει.
Φαίνεται πως η πλατεία, χωρίς μέχρι πρόσφατα να αντιμετωπίζει προβλήματα με τα ναρκωτικά, έχει αλλάξει πρόσωπο τα χρόνια της κρίσης.
Η αύξηση του πληθυσμού των άστεγων χρηστών και η αδυναμία των υπαρχουσών δομών φιλοξενίας να καλύψουν το σύνολο των τοξικοεξαρτημένων έχουν επιφέρει επιδείνωση της κατάστασης, παρά το γεγονός ότι αρκετοί καταστηματάρχες έχουν εκφράσει την πεποίθηση ότι η απομάκρυνση του ΟΚΑΝΑ από την οδό Σοφοκλέους το 2009 αποτέλεσε ένα ουσιαστικό βήμα προς την αποσυμφόρηση της περιοχής.
Σύμφωνα με θαμώνες των ελάχιστων καταστημάτων που διατηρούν Έλληνες στην οδό πλατείας Θεάτρου, η εικόνα την ημέρα είναι διαφορετική σε σχέση με το βράδυ.
Υποστηρίζουν ότι η πλατεία Θεάτρου αποτελεί προέκταση της πλατείας Βαρβακείου, όπου η χρήση ναρκωτικών και η πορνεία γίνονται μπροστά στα μάτια των περαστικών, ωστόσο προσθέτουν ότι το κλείσιμο του ΙΚΑ και της Διπλαρείου (η οποία ενεργοποιήθηκε μέσω μεμονωμένων πολιτιστικών εκδηλώσεων τα τελευταία χρόνια, όπως η Μπιενάλε της Αθήνας το 2009 και η έκθεση Strange Cities το 2015), έδωσαν τη χαριστική βολή σε όποιες προσπάθειες είχαν γίνει για οικειοποίηση της πλατείας από τους ανθρώπους της.
Όπως τονίζουν, ερχόμενος κάποιος στο σημείο νωρίς το πρωί, βρίσκει συνεχώς σπασμένα τζάμια αυτοκινήτων και άτομα που κοιμούνται στον δρόμο, έξω από εγκαταλελειμμένα κτίρια. Η Δημοτική Αστυνομία έρχεται συχνά για να καθαρίσει, αλλά αδυνατεί και δεν έχει αρμοδιότητα να αστυνομεύσει την πλατεία, αποτρέποντας φαινόμενα παραβατικότητας, όπως οι κλοπές. Πάντως, η αποφορά από την οσμή των σκουπιδιών λόγω της Βαρβακείου, παραμένει όλη την ημέρα.
Στο κέντρο της πλατείας δεσπόζει με τον όγκο και την έκτασή της η Διπλάρειος Σχολή, ένα τετραώροφο κτίριο, που λειτουργεί από το 1932 και παραμένει μέχρι σήμερα το μοναδικό ιδιωτικό Ινστιτούτο Επαγγελματικής Κατάρτισης στην Ελλάδα, που προσφέρει εντελώς δωρεάν σπουδές με ειδίκευση στους τομείς πληροφορικής και τουρισμού.
Από το 2009 φιλοξενεί τόσο απογευματινά όσο και πρωινά τμήματα, ενώ οι μαθητές της έχουν σχεδόν τριπλασιαστεί, φτάνοντας ανά περιόδους και τους 180.
Είναι νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου και τα έσοδά της προέρχονται από τη διαχείριση κληροδοτημάτων που έχουν αφήσει κατά καιρούς δωρητές και ευεργέτες.
Παραπλεύρως της Διπλαρείου και δίπλα από τα δερματάδικα και τσαγκαράδικα του Ψυρρή, λειτουργεί από το 1927 η ταβέρνα «Κληματαριά».
Όπως ακριβώς και το «Δίπορτο», το υπόγειο κουτούκι στη γωνία Σωκράτους και πλατείας Θεάτρου πίσω από τη Βαρβάκειο, έχει πίσω της ιστορία πολλών δεκάδων ετών, προσφέροντας στους πελάτες φασολάδα, φάβα, σαρδέλες, ρέγγα, πατάτες γιαχνί και απλά μαγειρευτά φαγητά.
Αμφότερες οι ταβέρνες δείχνουν ανεπηρέαστες από όσα συμβαίνουν στα πέριξ την τελευταία δεκαετία, διατηρώντας στο ακέραιο την πελατεία τους, που λόγω καλής φήμης και διαφήμισης έρχεται από διάφορα μέρη του κόσμου.
Η πλατεία Θεάτρου θεωρείται από τις πιο βεβαρυμένες περιοχές του ιστορικού κέντρου σε θέματα χρήσεων γης, στέγασης μεταναστών, εγκαταλελειμμένων διατηρητέων κτιρίων και φαινομένων γκετοποίησης. Αποτελεί ένα είδος εσωτερικού χώρου, που δημιουργεί την αίσθηση ενός πολυ-οικοδομικού τετραγώνου.
Το 2009-2010, το υπουργείο Περιβάλλοντος μέσω της Εταιρείας Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων, η οποία έχει καταργηθεί, πραγματοποίησε μια σειρά διαγωνισμών για την Αθήνα. Για την πλατεία Θεάτρου ειδικά, η μελέτη που προκρίθηκε προέβλεπε τον ανασχεδιασμό τόσο της ίδιας όσο και των κάθετων στην οδό Μενάνδρου δρόμων έως τη Βαρβάκειο αγορά, καθώς και επεμβάσεις στις όψεις των εμβληματικών κτιρίων της γειτονιάς.
Οι δύο αρχιτέκτονες είχαν προτείνει την πλήρη πεζοδρόμηση των οδικών προσβάσεων στην πλατεία, με εξαίρεση μια διαδρομή για τα οχήματα έκτακτης ανάγκης και τροφοδοσίας. Μέχρι σήμερα, ωστόσο, δεν έχει γίνει καμία παρέμβαση στην πλατεία, παρότι την άνοιξη του 2016 δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως το Προεδρικό Διάταγμα, με το οποίο εγκρίθηκε η τροποποίηση του ρυμοτομικού σχεδίου από το υπουργείο Περιβάλλοντος.
Με τη μελέτη ήδη έτοιμη, το επόμενο βήμα είναι να προκηρυχθεί διαγωνισμός για την επιλογή αναδόχου που θα κατασκευάσει το έργο, το οποίο έχει εξασφαλίσει χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ.
Φαίνεται πώς αυτό το βήμα θα είναι και το τελευταίο στον δρόμο προς την αναβάθμιση μιας περιοχής που δείχνει αφημένη στην τύχη της.
Γιώργος Κυριακίδης
