Η εθνικιστική κυβέρνηση του Κόμματος του Νόμου και της Δικαιοσύνης στην Πολωνία ξεσηκώνει για άλλη μία φορά θύελλα αντιδράσεων με τις προσπάθειές της να χειραγωγήσει την δικαστική εξουσία. Επιβάλει έτσι την υποχρεωτική συνταξιοδότηση των ανώτατων δικαστών στα 65 χρόνια, ένα μέτρο που αφορά περίπου το ένα τρίτο των δικαστών.
Η Deutsche Welle, σε σχετικό ρεπορτάζ της, δεν διάλεξε τυχαία τον τίτλο – ερώτηση “Πέφτει το τελευταίο οχυρό της πολωνικής δικαιοσύνης;”, ενώ αντίστοιχες αναφορές έκαναν και άλλα πολλά διεθνή μέσα. Η επίσημη δικαιολογία της κυβέρνησης είναι ότι η μεταρρύθμισή της θα απαλλάξει την πολωνική δικαιοσύνη από διεφθαρμένους δικαστές, την ώρα που η Ομάδα Κρατών κατά της Διαφθοράς στο Συμβούλιο της Ευρώπης (GRECO) κρούει τον κώδωνα του κινδύνου εκφράζοντας την ανησυχία της ότι η Πολωνία “δεν πληροί πλέον τις προδιαγραφές κατά της διαφθοράς όσον αφορά την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης”.
Τι προβλέπει ο νόμος
Μπορεί να μιλάμε για ένα νόμο που ψηφίστηκε το 2016, το συγκεκριμένο άρθρο όμως που προβλέπει υποχρεωτική συνταξιοδότηση των δικαστών του Ανώτατου Δικαστηρίου στα 65 χρόνια, ξεκίνησε να ισχύει μόλις πριν τρεις ημέρες. Αλλάζοντας το όριο ηλικίας από 70 στα 65, η κυβέρνηση διεκδικεί σαφώς έλεγχο της δικαιοσύνης, εκκαθάριση από τους παλιούς δικαστές και διορισμό νέων, ελεγχόμενων.
Να σημειωθεί ότι διατηρείται ακόμα η πιθανότητα να συνεχίσει κάποιος να ασκεί το λειτούργημά του και μετά τα 65 υπό την προϋπόθεση να υποβάλλει σχετικό αίτημα στον πρόεδρο Αντρέι Ντούντα, συνοδευόμενο από μία ιατρική βεβαίωση που να πιστοποιεί ότι είναι υγιής και ικανός να εργαστεί. Αυτό φυσικά ενισχύει τους φόβους για επιχείρηση χειραγώγησης της δικαιοσύνης, αφού έτσι ο ίδιος ο πρόεδρος θα μπορεί ουσιαστικά να επιλέγει ποιος θα μείνει και ποιος θα φύγει.
Το ιστορικό
Η μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης ξεκίνησε το 2016 και ήδη από το 2017, και ενώ η διαδικασία βρίσκονταν σε εξέλιξη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε αντιδράσει έντονα. Είχε μάλιστα ανακοινώσει σειρά κυρώσεων και είχε επίσης απειλήσει με αφαίρεση του δικαιώματος ψήφου της Πολωνίας στους θεσμούς της Ε.Ε. Είχε δηλαδή προσπαθήσει να ενεργοποιήσει το άρθρο 7 της Συνθήκης της Ε.Ε. που προβλέπει κυρώσεις λόγω σοβαρής παραβίασης του κράτους – δικαίου.
Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι την εποχή εκείνη, κατηγορούσαν ήδη την κυβέρνηση ότι επιχειρεί να θέσει το δικαστικό σώμα υπό πλήρη έλεγχο. Η αντίδραση όμως της Ουγγαρίας και το βέτο που έθεσε στην επιβολή κυρώσεων ναυάγησε οποιοδήποτε σχέδιο.
Στη δικαιοσύνη προφεύγει η Κομισιόν
Μόλις την Δευτέρα η Κομισιόν αποφάσισε να περάσει στο επόμενο βήμα, να εκκινήσει δηλαδή νομική διαδικασία κατά της Πολωνίας προσφεύγοντας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Σε πρώτη φάση, και σε μία προσπάθεια να βρεθεί μία λύση, έδωσε στην κυβέρνηση περιθώριο ενός μήνα προκειμένου να τοποθετηθεί επισήμως επί του θέματος.
Σε χθεσινή σχετική συζήτηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ο Πολωνός πρωθυπουργός Ματέους Μοραβιέτσκι επέμεινε για άλλη μία φορά ότι “οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν το δικαίωμα να διαμορφώνουν το δικαστικό τους σύστημα βάσει των δικών τους παραδόσεων”. Την ίδια ώρα, ομάδα ευρωβουλευτών σήκωσε μαύρα πανώ μέσα στον χώρο της συνεδρίασης που έγραφαν πάνω τις λέξεις “κράτος-δικαίου”.
Μαζικές διαδηλώσεις
Στο μεταξύ, πάλι εχθές, για άλλη μία μέρα, εκατοντάδες πολίτες βγήκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στο συγκεκριμένο άρθρο και μάλιστα επέλεξαν συμβολικά να συνοδεύσουν την πρόεδρο του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Πολωνίας Μαλγκορζάτα Γκέρσντορφ στη δουλειά της.
Η ίδια είναι μία εκ των 27 δικαστές που έχει ξεπεράσει το όριο των 65 ετών από τους 76 συνολικά ανώτατους δικαστές που διαθέτει η χώρα. «Η παρουσία μου εδώ δεν έχει σχέση με την πολιτική, είμαι εδώ για να προστατεύσω το κράτος δικαίου», δήλωσε η Γκέρσντορφ στην είσοδο του κτιρίου του Ανωτάτου Δικαστηρίου.
Ο Λεχ Βαλέσα στο πλευρό των διαδηλωτών
Στο πλευρό όσων αντιδρούν βρέθηκε εχθές και ο ιστορικός πρόεδρος της χώρας Λεχ Βαλέσα ο οποίος μεταξύ άλλων δήλωσε ότι όσοι παραβιάζουν το Σύνταγμα είναι εγκληματίες. Ο βραβευμένος με Νόμπελ Ειρήνης πολιτικός ανέφερε επίσης ότι κατέβηκε στο δρόμο για να «υπερασπιστεί την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης» στην Πολωνία, υποσχόμενος να «επιστρέψει αν είναι απαραίτητο».
Μυρσίνη Λιοναράκη
