Η φονική πυρκαγιά σε Μαραθώνα και Ραφήνα με τους 83, μέχρι στιγμής, νεκρούς προκαλεί αμέτρητα ερωτηματικά σχετικά με το τι έφταιξε και ποιος και μέσα σε πέντε ώρες περίπου έγινε αυτή η βιβλική καταστροφή.
Την ίδια στιγμή, η ελληνική πολιτεία, μετά τις επίσης φονικές πυρκαγιές του 2007, έδειξε για άλλη μια φορά ότι δεν μπορεί να οργανωθεί για να προστατεύσει τους πολίτες της.
Οι ευθύνες για το οικολογικό έγκλημα που συντελείται εδώ και δεκαετίες στην Ανατολική Αττική είναι διαχρονικές. Η έκταση με τα περίπου 1.000.000 αυθαίρετα, χιλιάδες εκ των οποίων σήμερα έχουν νομιμοποιηθεί, κτίσθηκε με βάση τις ανάγκες του κάθε πολίτη που έκτιζε στο οικόπεδό του, αδιαφορώντας για τις συνθήκες ασφυξίας που δημιουργούσε στην περιοχή που ο ίδιος κατοικούσε. Το αποτέλεσμα της κατάστασης αυτής φάνηκε την περασμένη Δευτέρα. Στενοί και τυφλοί δρόμοι, άναρχη δόμηση, καμία ρυμοτομία και μηδενικοί κοινόχρηστοι χώροι που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως αντιπυρικές ζώνες, αλλά και ζώνες προστασίας των κατοίκων που έψαχναν μέρη για να προστατευθούν από τις φλόγες.
Οι αιρετοί όταν οι περιοχές τους ετοιμάζονταν να μπουν στα σχέδια πόλεως και να υλοποιηθούν οι πράξεις εφαρμογής προτίμησαν να μην «πειράξουν» τα οικόπεδα των αυθαιρετούχων για να μεγαλώσουν λίγο περισσότερο οι δρόμοι και να κατασκευαστούν πλατείες προκειμένου να μην έχουν πολιτικό κόστος.
Οι κατεδαφίσεις αυθαιρέτων που έγιναν στην Ανατολική Αττική, εδώ και 50 χρόνια που πραγματοποιείται το έγκλημα της αυθαιρεσίας, είναι μηδαμινές. Αν εξαιρεθούν κάποιες που έγιναν σε παραλίες και αρχαιολογικούς χώρους, επειδή ήταν εξόφθαλμες, για τις υπόλοιπες δεν υπάρχει ιστορικό. Δύσκολα μπορεί κάποιος να θυμηθεί κατεδάφιση αυθαίρετης πρώτης κατοικίας στην Ανατολική Αττική.
Η σύγκριση με την Ηλεία
Το 2007 στην Ηλεία 63 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Κάηκαν συνολικά 147 χωριά, περισσότερα από 30.000 ζώα, σχεδόν 1 εκατομμύριο στρέμματα δάσους και καλλιεργήσιμων εκτάσεων, 180 σπίτια κάηκαν ολοσχερώς και άλλα 350 υπέστησαν σοβαρότατες ζημιές.
Στην Ανατολική Αττική έχουν καταμετρηθεί 83 νεκροί, έχουν καεί περί τα 2.500 σπίτια, ενώ η έκταση που κάηκε από την Καλλιτεχνούπολη μέχρι το Μάτι του Μαραθώνα είναι σίγουρο ότι πρόκειται για μερικές χιλιάδες στρέμματα, τα περισσότερα εκ των οποίων μέσα σε κατοικημένες περιοχές. Και το ποιο σημαντικό, ότι η περιοχή που κάηκε απέχει μόλις μισή ώρα οδικώς από την πρωτεύουσα.
Οι αιτίες της καταστροφής
Αυτά τα στοιχεία δείχνουν ότι την μεγαλύτερη ευθύνη για το χάος που δημιουργήθηκε έχουν οι αρχές.
Αναλυτικά:
- Οι δήμαρχοι μαζί με τους Δασάρχες έχουν την ευθύνη για την αποψίλωση των οικοπέδων και των δασικών εκτάσεων. Όπως εξαπλώθηκε η πυρκαγιά έδειξε ότι υπήρχε άφθονη καύσιμη ύλη στο χώμα.
- Οι δήμαρχοι έχουν τον πρώτο λόγο για την εκκένωση των πόλεων τους. Στην Κινέτα η απόφαση ελήφθη γρήγορα και η απομάκρυνση των κατοίκων έγινε συντεταγμένα και χωρίς πανικό. Στον Μαραθώνα ο δήμαρχος Ηλίας Ψινάκης, όπως αναφέρουν οι πληροφορίες, ήταν στην Μύκονο εορτάζοντας την ονομαστική εορτή, ενώ στην Ραφήνα η Δημοτική Αρχή, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις είχε κάνει κακή αρχική εκτίμηση της πυρκαγιάς.
- Όλες οι μεγάλες πυρκαγιές που έχουν συμβεί στην Αττική διαχρονικά συνέβησαν όταν έπνεαν ισχυροί νότιοι και δυτικοί άνεμοι. Οι ίδιες συνθήκες επικρατούσαν και την περασμένη Δευτέρα και οι αρχές δεν είχαν φροντίσει να βρίσκονται σε ετοιμότητα, παρά το γεγονός ότι όλοι γνώριζαν το δελτίο καιρού.
- Από την στιγμή που μπήκε η φωτιά στις κατοικημένες περιοχές αποδείχθηκε ότι δεν υπήρχε κανένα σχέδιο προστασίας των κατοίκων. Δεν υπήρχε τροχαία, οι δρόμοι έκλεισαν λόγω του πανικού που επικράτησε. Δεν υπήρχε συντονισμός, η πυροσβεστική πιθανότατα είχε ρίξει όλη τη δύναμή της στην Κινέτα και δεν είχε τις δυνάμεις εκείνες για να αντιμετωπίσει τη δύσκολη κατάσταση που δημιουργήθηκε.
- Ίσως, το μεγαλύτερο λάθος που έγινε ήταν που οι αρχές δεν είχαν φροντίσει να κρατήσουν ανοικτή την λεωφόρο Μαραθώνος, την οποία επέλεξαν, χωρίς τύχη, να χρησιμοποιήσουν κάποιοι από τους κατοίκους της περιοχής για να ξεφύγουν από τις φλόγες. Αν η Μαραθώνος ήταν ανοικτή πολλές καταστάσεις θα είχαν αποφευχθεί. Ωστόσο και όταν η φωτιά την έκλεισε δεν έγιναν οι απαραίτητες προσπάθειες για να ανοίξει και πάλι η λεοφώρος.
- Η Πυροσβεστική, αλλά και η Αστυνομία δεν είχαν πλήρη επίγνωση του πεδίου. Το ελικόπτερο με τους επιτελείς να κοιτούν τα μέτωπα της πυρκαγιάς και να συντονίζουν δεν πέταξε ποτέ πάνω από τον Μαραθώνα. Άρα γενική οπτική εικόνα δεν είχε κανείς.
- Η κινητοποίηση των αρχών καθυστέρησε και αυτό φάνηκε τόσο στο πεδίο όσο και στην θάλασσα, αφού τις πρώτες αλλά και τις περισσότερες διασώσεις τις έκαναν ιδιώτες με τις βάρκες τους. Το Λιμενικό και το Ναυτικό ήρθαν αργότερα.
- Το χάος που προκλήθηκε και η έλλειψη συντονισμένης δράσης φαίνεται ακόμη και σήμερα με τον άγνωστο αριθμό των αγνοουμένων, καθώς κανείς δεν ξέρει τον ακριβή τους αριθμό. Υπουργός, χθες, υποστήριξε ότι ήταν μόλις 15!
Με βάση τις συνθήκες που επικράτησαν την περασμένη Δευτέρα η Αττική θα πρέπει να θεωρείται «τυχερή», καθώς αν η φωτιά αυτή εκδηλωνόταν Κυριακή ή Σάββατο που στην περιοχή συρρέουν χιλιάδες λουόμενοι οι νεκροί θα ήταν εκατοντάδες.
Γιώργος Μανουσακάκης
