Η απελευθέρωση των δύο Ελλήνων στρατιωτικών και η επιστροφή τους στην πατρίδα, μετά από 167 μέρες και 8 ώρες παράνομης κράτησής τους σε φυλακή υψίστης ασφαλείας στην Αδριανούπολη, αιφνιδίασε ευχάριστα όλους τους Έλληνες πολίτες.
Αποτέλεσε μια ανάσα χαράς, πολύτιμη, μέσα σε ένα πολύ δύσκολο, ακανθώδες και περισσότερο καταθλιπτικό καλοκαίρι. Όμως, παρά την έκπληξη για το αίσιο τέλος ενός πολύμηνου «Γολγοθά» δύο στρατιωτικών, υπάρχει και πρέπει να αναδειχτεί το ενδιαφέρον παρασκήνιο με σοβαρές πολιτικές παρενέργειες.
Η συνάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού με τον Τούρκο Πρόεδρο, στο περιθώριο της Συνόδου ΝΑΤΟ, ήταν καθοριστική για την απελευθέρωση των δύο Ελλήνων στρατιωτικών, υποστηρίζει η κυβέρνηση.
Σε ανεπίσημο σημείωμα, κυβερνητικές πηγές, αναφέρονται αναλυτικά στις κινήσεις της ελληνικής πλευράς που οδήγησαν στην αίσια έκβαση του πολύμηνου θρίλερ των δύο Ελλήνων στρατιωτικών.
Στις κινήσεις αυτές περιλαμβάνεται και η προσπάθεια ανάδειξης του ζητήματος στους συμμάχους και στα διεθνή φόρα, επισημαίνετα στο σημείωμα, ενώ τονίζεται πως σημαντικό ρόλο έπαιξε και η διάθεση της Άγκυρας να επανεκκινήσει τις σχέσεις της με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Oι κυβερνητικές πηγές υπογραμμίζουν ακόμα πως ουδέποτε μπήκε σε παζάρια το ζήτημα των δύο στρατιωτικών.
Αναλυτικά το ανεπίσημο κυβερνητικό σημείωμα:
1. Έχοντας πάντα ως απαρέγκλιτη προτεραιότητα την προάσπιση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων στο ακέραιο, η Ελλάδα επέμεινε σταθερά στο δρόμο της διπλωματίας, διατηρώντας ανοιχτούς πολυεπίπεδους διαύλους με την Τουρκία τα τελευταία χρόνια, γνωρίζοντας ότι έχουν ακόμα μεγαλύτερη σημασία αυτήν την περίοδο.
Κρίσιμες στο πλαίσιο αυτό ήταν:
– Οι τρεις επισκέψεις του πρωθυπουργού στην Τουρκία το 2015-2016 και οι συναντήσεις ΥΠΕΞ που συνεισέφεραν καθοριστικά στην αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης, την οικοδόμηση της ευρωτουρκικής στρατηγικής σχέσης και την προώθηση των συνομιλιών για το Κυπριακό.
– Η στήριξη στη δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση της Τουρκίας κατά την απόπειρα πραξικοπήματος, τον Ιούλιο του 2016.
– Η σταθερή στήριξη στην ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας και στη διατήρηση των ευρωτουρκικών διαύλων.
– Η επίσκεψη του Τούρκου Προέδρου για πρώτη φορά μετά από 65 χρόνια στην Αθήνα.
– Η μη προσχώρηση της Ελλάδας στη λογική επιβολής οικονομικών κυρώσεων στην Τουρκία κατά την τελευταία περίοδο.
2. Στο πλαίσιο αυτών των διμερών σχέσεων, εντάθηκαν οι επαφές μέσω όλων των υφιστάμενων διαύλων (πρωθυπουργός, υπουργός Εξωτερικών, γενικός γραμματέας υπουργείου Εξωτερικών, ελληνικές διπλωματικές και προξενικές Αρχές στην Τουρκία, Α/ΓΕΕΘΑ) προς την Τουρκία για την απελευθέρωση των δυο στρατιωτικών και αναδείχτηκαν οι επιπτώσεις που είχε η παράνομη κράτηση τους.
Η σημασία της συνάντησης Τσίπρα-Ερντογάν στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ
Κυρίως, το θέμα συζητήθηκε εκτενώς στη συνάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού με τον Τούρκο Πρόεδρο, στο περιθώριο της Συνόδου ΝΑΤΟ, η οποία κράτησε πάνω από 1,5 ώρα. Μία συνάντηση την οποία ορισμένα ΜΜΕ στη χώρα μας, μέσα στον αντιπολιτευτικό τους οίστρο, έσπευσαν τότε να χαρακτηρίσουν ως αποτυχία.
Τη στιγμή μάλιστα που έπειτα από εκείνη τη συνάντηση ο πρωθυπουργός είχε δηλώσει στη συνέντευξη Τύπου:
«Κατ’ αρχάς τα λόγια μου είναι μετρημένα, ωστόσο πρέπει να σας πω ότι βγαίνοντας από τη συνάντηση έχω περισσότερες ελπίδες από ότι πριν μπω στη συνάντηση αυτή. Δεν ήταν μια εύκολη συνάντηση, γι’ αυτό διήρκησε σχεδόν δύο ώρες».
Και στη συνέχεια ο πρωθυπουργός αναφέρθηκε στη συζήτηση που είχε με τον Ταγίπ Ερτντογάν για το ζήτημα των δύο στρατιωτικών λέγοντας:
«Στον Πρόεδρο Ερντογάν, έδωσα να καταλάβει ή ελπίζω τουλάχιστον, ότι το ζήτημα των οκτώ δεν μπορεί να συσχετίζεται με το ζήτημα των δύο. Είναι άλλο θέμα όταν κάποιος ζητά άσυλο και ακολουθούνται οι προβλεπόμενες διαδικασίες και βεβαίως υπεύθυνη για τις αποφάσεις είναι η ανεξάρτητη σε ένα κράτος δικαίου, όπως η Ελλάδα, δικαιοσύνη και άλλο ζήτημα είναι αυτό που αφορά τη σύλληψη και την κράτηση δύο στρατιωτικών που κατά τη διάρκεια επιχείρησης ρουτίνας, που αφορά την επίβλεψη των συνόρων, πέρασαν κατά λάθος, κατά κάποια μέτρα στην άλλη πλευρά. Και εν τοιαύτη περιπτώσει αυτό που η ελληνική πλευρά ζητάει δεν είναι κάποια χάρη, αλλά να προχωρήσουν οι διαδικασίες. Και βεβαίως εφόσον οι άνθρωποι αυτοί δεν έχουν διαπράξει κάποιο αδίκημα, που δεν έχουν διαπράξει, να οριστεί η προβλεπόμενη διαδικασία, να δικαστούν και εν πάση περιπτώσει να μπορέσουν να επιστρέψουν στις οικογένειες τους».
Ουδέποτε μπήκε σε παζάρια το ζήτημα των δύο στρατιωτικών
«Είναι προφανές τόσο διά της δήλωσης του πρωθυπουργού όσο και εκ του αποτελέσματος τελικά, ότι για το ζήτημα αυτό η Ελλάδα ουδέποτε μπήκε σε παζάρια», σημειώνουν οι κυβερνητικές πηγές και προσθέτουν: «Τονίστηκε ότι η ελληνική δικαιοσύνη είναι ανεξάρτητη και ότι για τους 8 Τούρκους στρατιωτικούς οι οποίοι είναι κατηγορούμενοι για συμμετοχή στο πραξικόπημα, ακολουθήθηκαν και ακολουθούνται οι προβλεπόμενες από τη δικαιοσύνη διαδικασίες. Την ίδια στιγμή που φυσικά, υποστηρίχτηκε σταθερά η θέση αρχών της χώρας μας ότι πραξικοπηματίες δεν είναι ευπρόσδεκτοι στην Ελλάδα.
Η συσχέτιση αυτών με τους δύο στρατιωτικούς, δεν υπήρξε ποτέ ως επιλογή για την ελληνική κυβέρνηση, αντιθέτως η άποψη αυτή υποστηρίχθηκε μόνο από στελέχη της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Ανάδειξη του ζητήματος από την Ελλάδα στους συμμάχους και στα διεθνή φόρα
3. Η Ελλάδα ανέδειξε σταθερά και δυναμικά το ζήτημα στις συνομιλίες με τους συμμάχους και εταίρους της και σε διεθνή και ευρωπαϊκά φόρα, ώστε να ασκήσει επιπλέον πίεση για επίλυση του ζητήματος. Στο πλαίσιο αυτό, το αίτημα για την απελευθέρωση των δύο στρατιωτικών μας, εντάχθηκε στα Συμπεράσματα Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, σε Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και στην Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Παράλληλα, τέθηκε επιτακτικά από τους Προέδρους Τουσκ και Γιούνκερ στη Σύνοδο της Βάρνας, ενώ αναδείχτηκε επίμονα στο ΝΑΤΟ, τόσο από τον πρωθυπουργό όσο και από τον υπουργό Εξωτερικών και τον υπουργό Εθνικής ‘Αμυνας. Ενώ τέλος, το ζήτημα τέθηκε επανειλημμένως στις γερμανοτουρκικές και αμερικανοτουρκικές συνομιλίες, ενώ τέθηκε και στη συνάντηση Πούτιν-Ερντογάν τον Απρίλιο, αφού λίγες μέρες πριν είχε αναφερθεί σχετικά ο πρωθυπουργός σε τηλεφωνική επικοινωνία του με τον Ρώσο Πρόεδρο.
Η προσπάθεια της Αγκυρας να επανεκκινήσει τις σχέσεις με την Ε.Ε και τα κράτη-μέλη της
4. Σημαντικός παράγοντας στην επίλυση του ζητήματος κατά την παρούσα περίοδο είναι και η προσπάθεια της Τουρκίας να επανεκκινήσει τις σχέσεις της με την ΕΕ και τα κράτη-μέλη της (αποκατάσταση σχέσεων με Ολλανδία, συνάντηση με Μέρκελ, προσέγγιση Αυστρίας), σε μια περίοδο που αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα και οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις βρίσκονται σε κρίση. Η Τουρκία προέβη σε αυτή την κίνηση αναγνωρίζοντας ότι το ανωτέρω ζήτημα είχε – μετά από τις ανωτέρω ελληνικές ενέργειες – καταστεί καίριας σημασίας για την επανεκκίνηση των ευρωτουρκικών σχέσεων».
Το παρασκήνιο
Ασφαλώς, η αιφνίδια μεταστροφή των τουρκικών αρχών χρειάζεται να ερμηνευθεί. Αλλά και η στάση της ελληνικής πολιτικής ηγεσίας, φαίνεται να αναγνωρίζει το “μήνυμα” που έστειλε η Άγκυρα.
Το «κλειδί» ίσως, για την αποφυλάκιση του αξιωματικού Άγγελου Μητρετώδη και του υπαξιωματικού Δημήτρη Κούκλατζη ήταν, όπως αποδεικνύεται, η διεθνοποίηση του θέματος της άδικης φυλάκισής τους και μάλιστα, χωρίς κατηγορητήριο για αρκετούς μήνες.
Το γεγονός, δηλαδή, ότι η ελληνική Κυβέρνηση, αλλά και τα κόμματα τα αντιπολίτευσης, αναδείκνυαν το ζήτημα σε όλα τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, αλλά και σε επαφές με διεθνείς παράγοντες.
Από την άλλη πάντως, το δικό τους ρόλο έπαιξαν η χρονική συγκυρία, οι διεθνείς γεωπολιτικές εξελίξεις και η σοβαρή οικονομική κρίση που διέρχεται η Τουρκία.
Το πρωτοφανές εκρηκτικό κλίμα στις σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας, που έχει εξελιχτεί και σε προσωπική αντιπαράθεση των προέδρων Τραμπ–Ερντογάν, με αρνητικό πρόσημο για την Τουρκία, φαίνεται ότι, οδήγησε τον Τούρκο Πρόεδρο στην επιλογή, να κρατήσει «ζωντανά» τα ευρωπαϊκά ερείσματα. Και οι καλές ευρω-τουρκικές σχέσεις περνούν και μέσα από την Ελλάδα, με κορυφαία εκκρεμότητα , μέχρι χθες, ήταν απελευθέρωση των δύο στρατιωτικών που διευθετήθηκε.
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με την κίνηση που έκανε χθες, αποκλιμάκωσε από μόνος του την ένταση στο Αιγαίο.
Και δεν ήταν καθόλου τυχαίο ότι απελευθέρωσε τους δύο Έλληνες στρατιωτικούς, παραμονή του Δεκαπενταύγουστου, μια από τις μεγαλύτερες γιορτές της Ορθοδοξίας. Ήξερε τον αντίκτυπο που θα προκαλούσε αυτή η κίνησή του στον ελληνικό λαό. Γι αυτό, η επιλογή του Τ. Ερντογάν ήταν επικοινωνιακά άψογη.
Κίνηση και προς την ΕΕ
Επίσης, ο πρόεδρος της Τουρκίας, απελευθερώνοντας τους δυο Έλληνες στρατιωτικούς, έδειξε, κυρίως προς την Ε.Ε., ότι επιθυμεί ακόμη, να απαλλαγεί από την κατηγορία, ότι ασκεί “πολιτική ομήρων” και ανταλλαγής, με θύματα Ευρωπαίους πολίτες.
Αποδεικνύεται σωστή η επιλογή της Ελλάδος να μην μπει στη λογική διαπραγματεύσεων και ανταλλαγής των 2 με τους 8 τούρκους στρατιωτικούς, που έχουν πάρει πολιτικό άσυλο στη χώρα μας με αμετάκλητη απόφαση των ελληνικών δικαστικών αρχών.
Η ελληνική Κυβέρνηση, έσπευσε ήδη να ερμηνεύσει το «μήνυμα» της Τουρκίας. Το ΥΠΕΞ σε ανακοίνωσή του επισημαίνει ότι: «Η απόφαση αυτή των τουρκικών Αρχών είναι θετική και θα συμβάλει στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και στη φιλία των λαών μας. Προς την ίδια κατεύθυνση θα συμβάλει και η τέλεση τον Σεπτέμβριο του τρέχοντος έτους, των επίσημων εγκαινίων του ιστορικού κτηρίου του Γενικού Προξενείου της Ελλάδας στην Σμύρνη, η οποία είχε αναβληθεί λόγω της σύλληψης των δύο Ελλήνων στρατιωτικών τον παρελθόντα Μάρτιο».
Στη δήλωσή του ο ΥΠΕΘΑ Π. Καμμένος αναφέρει ότι: «Ελπίζω ότι η απελευθέρωσή τους σήμερα, αυτή τη σημαδιακή ημέρα, θα σημάνει και μία άλλη ημέρα για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Μπορούμε να ζήσουμε μαζί. Μπορούμε να ζήσουμε ειρηνικά προς όφελος και των δύο λαών. Μπορούμε να ζήσουμε χτίζοντας το μέλλον και το αύριο και των δύο χωρών, σεβόμενοι το διεθνές δίκαιο και τις διεθνείς συνθήκες».
Απόστολος Χονδρόπουλος-Χρήστος Καπούτσης
