Στοίχημα για την κυβέρνηση, αλλά και για την πορεία της πραγματικής οικονομίας αποτελούν η έναρξη της διαδικασίας επέκτασης των τουλάχιστον 20 κλαδικών συμβάσεων εργασίας που βρίσκονται σε ισχύ και η σταδιακή αύξηση του κατώτατου μισθού, από αύριο, πρώτη ημέρα της -τυπικά, τουλάχιστον- μετάμνημονιακής περιόδου.
Οι θετικές παρεμβάσεις στα εργασιακά, αποτελούν προνομιακό πεδίο άσκησης πολιτικής για την κυβέρνηση.
Το νομοθετικό πλαίσιο υπάρχει. Αν εφαρμοστεί, θα είναι θετικό για όλους τους εμπλεκόμενους (και φυσικά για την κυβέρνηση), αν δεν εφαρμοστεί οι ευθύνες θα μετατοπιστούν από τους αρμόδιους κυβερνητικούς παράγοντες, στους κοινωνικούς εταίρους.
Ωστόσο, το παζλ των αλλαγών στα εργασιακά, είναι αρκετά περίπλοκο, καθώς:
– Περίπου 200.000 εργαζόμενοι, οι οποίοι καλύπτονται από τις συλλογικές συμβάσεις και τα συνδικάτα αναμένουν την τήρηση των κυβερνητικών εξαγγελιών, ενώ
– οι επιχειρήσεις- μέλη των εργοδοτικών οργανώσεων, δεν κρύβουν την ανησυχία τους για τις ενδεχόμενες επιπτώσεις στις οικονομικές δυνατότητες τους.
– Οι εκπρόσωποι των θεσμών, οι οποίοι θα συνεχίσουν την παρακολούθηση της υλοποίησης των μνημονιακών δεσμεύσεων που έχει αναλάβει η Αθήνα, έχουν διαμηνύσει, επισήμως και ανεπισήμως, ότι η αναβάθμιση των συλλογικών συμβάσεων έναντι των ευέλικτων επιχειρησιακών συμφωνιών και η αύξηση του κατώτατου μισθού, αλλοιώνουν τη φιλοσοφία των μέτρων που έχουν ληφθεί τα τελευταία χρόνια στις εργασιακές σχέσεις.
Επιπλέον, η επέκταση των κλαδικών συμβάσεων δεν είναι αυτοματοποιημένη διαδικασία.
Εντός των επομένων ημερών, αναμένεται να συγκληθεί το Ανώτατο Συμβούλιο Εργασίας, το οποίο με την σειρά του θα καλέσει τις εργοδοτικές οργανώσεις που έχουν υπογράψει συλλογικές συμβάσεις εν ισχύ, να καταθέσουν στο ΣΕΠΕ το μητρώο των μελών της, ώστε σε συνδυασμό με τα στοιχεία του συστήματος «ΕΡΓΑΝΗ» να διαπιστωθεί αν η συλλογική σύμβαση καλύπτει το 51% του συνόλου των εργαζομένων του κλάδου, ώστε στην συνέχεια να κηρυχθεί υποχρεωτική.
Οι συμβάσεις σε ισχύ
Οι κλαδικές και ομοιοεπαγγελματικές συμβάσεις που βρίσκονται σε ισχύ και στην “πρώτη γραμμή” της διαδικασίας επέκτασης, είναι:
Κλαδικές / Εθνικές Ομοιοεπαγγελματικές
- Εργατοτεχνικό προσωπικό των πάσης φύσεως εργαστηρίων Ζαχαρωδών προϊόντων της χώρας.
- Προσωπικό των βιομηχανικών – βιοτεχνικών επιχειρήσεων Ζαχαρωδών προϊόντων της χώρας.
- Πυροσβέστες εποχικής απασχόλησης με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου (Εργάτες Πυρόσβεσης – Διάσωσης, Οδηγοί πυροσβεστικών οχημάτων, Εργάτες Αερομεταφερόμενων πεζοπόρων τμημάτων, Πυροφύλακες) που προσλαμβάνονται στο Πυροσβεστικό Σώμα.
- Ηλεκτρολόγοι εργολήπτες ηλεκτρολογικών καταστημάτων μελών της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Σωματείων Εργοληπτών Ηλεκτρολόγων (ΠΟΣΕΗ) της χώρας.
- Εργαζόμενοι στις πρακτορειακές επιχειρήσεις της χώρας που είναι μέλη της Διεθνούς Ναυτικής Ένωσης (ΔΝΕ).
- Εργαζόμενοι στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις Ν. Λασιθίου (Τοπική κλαδική).
- Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας έτους 2018.
- Μέλη της Ένωσης Τεχνικών Ελληνικής Ραδιοφωνίας (ΕΤΕΡ) που εργάζονται σε Ραδιοφωνικούς Σταθμούς (Ρ/Σ) Μέλη της Ένωσης Ιδιοκτητών Ραδιοφωνικών Σταθμών Αθηνών (ΕΙΙΡΑ).
- Εργαζόμενοι στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις της χώρας.
- Εργαζόμενοι στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις νομού Λασιθίου (Τοπική Κλαδική).
- Εργαζόμενοι στις Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης και Αποχέτευσης της χώρας.
- Ηλεκτρολόγοι που απασχολούνται στα τεχνικά γραφεία ανελκυστήρων της χώρας.
Τοπικές ομοιοεπαγγελματικές
- Οδηγοί Τουριστικών Λεωφορείων νήσου Κω.
- Ξεναγοί Βορείου Ελλάδος.
- Οδηγοί Αυτοκινήτων – Πωλητών εμφιαλωμένων ποτών Βορείου Ελλάδος και των Βοηθών αυτών.
- Διπλωματούχοι Ξεναγοί Αθηνών – Πειραιώς και Περιχώρων.
- Οδηγοί Τουριστικών Λεωφορείων Κρήτης.
- Ξεναγοί που εργάζονται με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας στις επιχειρήσεις τουριστικών Γραφείων Κρήτης και Σαντορίνης.
Aνατροπές στα εργασιακά
Πάντως, οι επιχειρούμενες διορθωτικές παρεμβάσεις ακόμη κι αν υλοποιηθούν επιτυχώς, αποτελούν μόνο ένα μικρό μέρος στην αλλαγή της εργασιακής κανονικότητας, η οποία επήλθε από το Μάιο του 2010 έως και σήμερα, στο πλαίσιο των μνημονίων.
Αναλυτικότερα, υπήρξαν οι εξής αλλαγές:
1. Αποδυνάμωση συμβάσεων εργασίας:
Επιβλήθηκε (άρθρο 31 του ν. 4024/2011) η κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας που καθόριζαν τους όρους αμοιβής και εργασίας των εργαζομένων στο σύνολο των επιχειρήσεων του ευρύτερου δημόσιου τομέα και υπερέβαιναν τα καθοριζόμενα ανώτατα, κατά περίπτωση, όρια αποδοχών. Επίσης επεβλήθη πλαφόν στις ήδη μειωμένες αποδοχές τους και η αντιστοίχηση, κατ ανώτατο όριο, των αποδοχών τους με αυτές των εργαζομένων στο Δημόσιο τομέα.
Καθιερωθηκε ο θεσμός των ειδικών επιχειρησιακών συμβάσεων εργασίας (άρθρο 13 του ν. 3899/2010) , οι οποίες, κατ απόκλιση από την αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης που ίσχυε μέχρι τότε, υπερίσχυαν σε περίπτωση συρροής τους με κλαδική συμβαση, ακόμη και αν περιείχαν δυσμενέστερους όρους.
Η μετατόπιση του πεδίου συλλογικής διαπραγμάτευσης, από το κλαδικό, στο επίπεδο της επιχείρησης , όπου ο εργοδότης είναι κυρίαρχος, επικυρώθηκε και με το άρθρο 37 του ν. 4024/2011, που κατάργησε τις ειδικές επιχειρησιακές συμβασεις και καθιέρωσε τη δυνατότητα σύναψης επιχειρησιακών με δυσμενέστερους όρους από τις κλαδικές, παρέχοντας ικανότητα σύναψής τους και στα μορφώματα των «ενώσεων προσώπων».
Καταργηθηκε (άρθρο 37 του ν. 4024/2011) και η δυνατότητα κήρυξής ως γενικά υποχρεωτικών των συλλογικών συμβασεων, η οποία λειτουργούσε ως παράγοντας εξισορρόπησης του ανταγωνισμού σε κλαδικό επίπεδο. Η κατάργηση αυτή εξυπηρετεί την πλήρη απελευθέρωση της αγοράς εργασίας και την καθιέρωση ακόμη μεγαλύτερης μισθολογικής ευελιξίας.
Μειώσεις μισθών- κατάργηση επιδομάτων:
Με την Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου (28-2-2012):
Επιβλήθηκαν μειώσεις μισθών και ημερομισθίων, καθώς και «πάγωμα» αποδοχών που ρυθμίζονταν με ισχύουσες συλλογικές συμβάσεις εργασίας και διαιτητικές αποφάσεις .
Επήλθε αναγκαστικά η λήξη ισχυουσών συλλογικών συμβάσεων και διαιτητικών αποφάσεων.
Καταργήθηκαν οι όροι εργασίας για ορισμένη χρονική διάρκεια των ατομικών εργασιακών σχέσεων με τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης, εκτός αν συντρέξει σπουδαίος λόγος καταγγελίας για πρόωρη λύση , καθώς και όροι εργασίας με τους οποίους επιβάλλονται περιορισμοί στο δικαίωμα καταγγελίας του εργοδότη, την άσκηση του οποίου εναρμονίζουν με την γενικότερη αρχή της απαγόρευσης αυθαίρετης άσκησης των δικαιωμάτων.
Μετά την αναγκαστική λήξη συλλογικών συμβάσεων και διαιτητικών αποφάσεων στο διάστημα από τον Μάϊο 2012 μέχρι, το αργότερο, τον Μάϊο 2013 καταργήθηκαν, γενικά, όλοι οι όροι εργασίας που προέρχονται από τις προηγούμενες συλλογικές ρυθμίσεις (συλλογική σύμβαση ή διαιτητική απόφαση). Η μόνη εξαίρεση αφορά τον βασικό μισθό και τέσσερα επιδόματα (ωρίμανσης, τέκνων, σπουδών και επικινδύνου εργασίας – όταν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για την καταβολή τους), που διασώζονται από την κατάργηση, προσωρινά πάντως, μέχρις ότου τροποποιηθούν ή αντικατασταθούν με συλλογική ή ατομική συμφωνία.
3. Η μείωση των κατωτάτων ορίων μισθών και ημερομισθίων κατά 32% για νέους ηλικίας κάτω των 25 ετών
4. Αποδυναμωση της Εθνικής Σύμβασης Εργασίας :
Θεσπίστηκε νέο σύστημα καθορισμού του κατώτατου μισθού και ημερομισθίου, που τέθηκε σε ισχύ από 1-4-2013.
Η Εθνικη Σύμβαση καθορίζει πλέον, με γενική εφαρμογή στους εργαζόμενους όλης της χώρας, μόνο τους μη μισθολογικούς όρους εργασίας. Μπορούν ακόμη να ρυθμίζουν και μισθολογικούς όρους, βασικούς μισθούς και προσαυξήσεις τους (πχ επίδομα γάμου) σε επίπεδα πάνω από την κρατική ρύθμιση, με ισχύ όμως μόνο στους εργαζόμενους που απασχολούνται σε εργοδότες των συμβαλλόμενων εργοδοτικών οργανώσεων.
Καθορίστηκε ο βασικός μισθός των υπαλλήλων άνω των 25 ετών στα 586,08 ευρώ και το βασικό ημερομίσθιο των εργατοτεχνιτών άνω των 25 ετών στα 26,18 ευρώ. Για τους υπαλλήλους κάτω των 25 ετών ο βασικός μισθός καθορίστηκε στα 510,95 ενώ για τους εργατοτεχνίτες κάτω των 25 ετών το βασικό ημερομίσθιο καθορίστηκε στα 22,83 ευρώ.
Η μόνη προσαύξηση που προβλέπεται στον κατώτατο μισθό (καταργουμένου του επιδόματος γάμου) είναι η (περιορισμένη) προσαύξηση λόγω τριετιών , διατηρουμένων και εδώ των ηλικιακών διακρίσεων των εργαζομένων.
5. Απολύσεις φθηνες και γρήγορες:
Μείωση του χρόνου προειδοποίησης απόλυσης από 6 μήνες σε 4 μήνες, κατ ανώτατο όριο,.
Κατά τον προσδιορισμό της αποζημίωσης απόλυσης , για προϋπηρεσία μέχρι 16 έτη διατηρείται το ύψος της αποζημίωσης (12 μισθοί), το οποίο ισχύει ως ανώτατο όριο ακόμη και για απολύσεις που πραγματοποιούνται μετά τη δημοσίευση του Νόμου. Για όσους έχουν ήδη συμπληρώσει κατά τη δημοσίευση του Νόμου πάνω από 17 – 25 χρόνια προϋπηρεσία στον ίδιο εργοδότη , για κάθε έτος της προϋπηρεσίας αυτής καταβάλλεται ένας επιπλέον μισθός.
Βάση υπολογισμού των επιπλέον αυτών μισθών λαμβάνονται οι τακτικές αποδοχές του τελευταίου μήνα με καθεστώς πλήρους απασχόλησης που δεν υπερβαίνουν το ποσό των 2000 ευρώ.
Για όσους απασχολούνται και ήδη έχουν συμπληρώσει στον ίδιο εργοδότη προϋπηρεσία άνω των 17 ετών καταβάλλεται , σύμφωνα με το νόμο επιπλέον αποζημίωση πέραν της προβλεπόμενης αμέσως παραπάνω , οποτεδήποτε και αν απολυθούν , με πλαφόν όμως τα 2.000 ευρώ
Περαιτέρω μείωση των αποζημιώσεων απόλυσης επέρχεται με τη μείωση του χρόνου προειδοποίησης.
6. Παρεμβασεις στο ωράριο εργασίας:
Αποσυνδέθηκε το ωράριο λειτουργίας των καταστημάτων από το ωράριο εργασίας του προσωπικού τους
Καθιερώθηκε η δυνατότητα απόκλισης από το πενθήμερο για τους εργαζόμενους στα καταστήματα με διευθέτηση του χρόνου εργασίας σε εβδομαδιαία βάση
Ο ελάχιστος χρόνος ημερήσιας ανάπαυσης μειώθηκε από τις 12 στις 11 ώρες
Παρασχέθηκε η δυνατότητα σε επιχειρήσεις που απασχολούν τακτικό και εποχικό προσωπικό και παρουσιάζουν σώρευση εργασίας να χορηγούν το τμήμα της άδειας (των 10 εργάσιμων ημερών επί πενθημέρου και 12 επί εξαημέρου) οποτεδήποτε μέσα στο ημερολογιακό έτος
Καταργήθηκε η αμοιβή για την εργασία του Σαββάτου (30%)
Απόλυση εργαζομένου, με διάρκεια απασχόλησης έως ένα έτος (αντί του διμήνου που ίσχυε μέχρι τότε), χωρίς προειδοποίηση ή αποζημίωση, καθως λογίζεται ως απασχόληση δοκιμαστικής περιόδου.
Δημήτρης Κωστάκος
