Ήταν 20 Σεπτεμβρίου το μακρινό 1971 , όταν η Αθήνα αποχαιρετούσε τον ποιητή Γιώργο Σεφέρη. Το τελευταίο ταξίδι, σε μια μακρά πορεία από τα Βουρλά της Μικράς Ασίας έως την κορυφή της λογοτεχνίας και την ταύτισή του με ένα ολόκληρο λαό.
Ο ποιητής- διπλωμάτης, ήταν ο πρώτος Έλληνας ο οποίος είχε τιμηθεί με το βραβείο Νόμπελ και μοναδικός, έως τον θάνατό του.
Η σορός του εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα στο ναό του Σωτήρος στην Πλάκα και χιλιάδες άνθρωποι απέτισαν τον δικό τους φόρο τιμής.
Ένα τεράστιο πλήθος συγκεντρώθηκε την επομένη ημέρα για την κηδεία του ποιητή προκειμένου να τον συνοδεύσει στην τελευταία του κατοικία. Η αυθόρμητη συγκέντρωση των Αθηναίων εξελίχθηκε σε μια μεγάλη πορεία κατά της δικτατορίας. Κατά την διαδρομή προς το Α΄Νεκροταφείο ο κόσμος τραγουδούσε το “περιγιάλι το κρυφό” το απαγορευμένο έργο του Σεφέρη που μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης.
Τον Μάρτιο του 1969 , ο Σεφέρης είχε απευθύνει την περίφημη δήλωση κατά της δικτατορίας η οποία μεταδόθηκε από την Ελληνική Υπηρεσία του BBC και εν συνεχεία αναμεταδόθηκε και από άλλους ραδιοφωνικούς σταθμούς όπως η “Ντόιτσε Βέλε”.
“Βλέπω μπροστά μου τον γκρεμό όπου μας οδηγεί η καταπίεση που κάλυψε τον τόπο. Αυτή η ανωμαλία πρέπει να σταματήσει. Είναι Εθνική επιταγή” έλεγε στην επίλογο και σημείωνε ότι θα επέστρεφε στην σιωπή του.
Η ομιλία του στη Στοκχόλμη 11 Δεκεμβρίου 1963
Ιστορική ήταν η ομιλία του Σεφέρη κατά την τελετή απονομής των βραβείων Νόμπελ. Με τον δικό του τρόπο υπερασπίστηκε την δύναμη των λέξεων και ανέδειξε και πορεία της Ελληνικής γλώσσας αλλά και την πανάρχαια παράδοση για τον άνθρωπο και τον μέτρον της ζωής.
“Ἀνήκω σὲ μία χώρα μικρή. Ἕνα πέτρινο ἀκρωτήρι στὴ Μεσόγειο, ποὺ δὲν ἔχει ἄλλο ἀγαθὸ παρὰ τὸν ἀγώνα τοῦ λαοῦ, τὴ θάλασσα, καὶ τὸ φῶς τοῦ ἥλιου. Εἶναι μικρὸς ὁ τόπος μας, ἀλλὰ ἡ παράδοσή του εἶναι τεράστια καὶ τὸ πράγμα ποὺ τὴ χαρακτηρίζει εἶναι ὅτι μας παραδόθηκε χωρὶς διακοπή. Ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα δὲν ἔπαψε ποτέ της νὰ μιλιέται. Δέχτηκε τὶς ἀλλοιώσεις ποὺ δέχεται καθετὶ ζωντανό, ἀλλὰ δὲν παρουσιάζει κανένα χάσμα. Ἄλλο χαρακτηριστικὸ αὐτῆς τῆς παράδοσης εἶναι ἡ ἀγάπη της γιὰ τὴν ἀνθρωπιά, κανόνας της εἶναι ἡ δικαιοσύνη. Στὴν ἀρχαία τραγωδία, τὴν ὀργανωμένη μὲ τόση ἀκρίβεια, ὁ ἄνθρωπος ποὺ ξεπερνᾶ τὸ μέτρο, πρέπει νὰ τιμωρηθεῖ ἀπὸ τὶς Ἐρινύες. Ο ίδιος νόμος ισχύει και όταν ακόμη πρόκειται για φυσικά φαινόμενα: «Ἥλιος οὐχ ὑπερβήσεται μέτρα» λέει ὁ Ἡράκλειτος «εἰ δέ μή Ἐρινύες μίν Δίκης ἐπίκουροι ἐξευρήσουσι».
Ως επίλογο στην ομιλία του ο Σεφέρης ανέδειξε την δύναμη αλλά και την ευθύνη του κάθε ανθρώπου.
“Σ᾿ αὐτὸ τὸν κόσμο, ποὺ ὁλοένα στενεύει, ὁ καθένας μας χρειάζεται ὅλους τοὺς ἄλλους. Πρέπει ν᾿ ἀναζητήσουμε τὸν ἄνθρωπο, ὅπου καὶ νὰ βρίσκεται.
Ὅταν στὸ δρόμο τῆς Θήβας, ὁ Οἰδίπους συνάντησε τὴ Σφίγγα, κι αὐτὴ τοῦ ἔθεσε τὸ αἴνιγμά της, ἡ ἀπόκρισή του ἦταν: ὁ ἄνθρωπος. Τούτη ἡ ἁπλὴ λέξη χάλασε τὸ τέρας. Ἔχουμε πολλὰ τέρατα νὰ καταστρέψουμε. Ἂς συλλογιστοῦμε τὴν ἀπόκριση τοῦ Οἰδίποδᨔ.
Γ.Αποστολίδης
