H δίκη της γερμανικής νεοναζιστικής οργάνωσης NSU (Εθνικοσοσιαλιστικό Παράνομο Κίνημα) μπορεί να ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο και να καταδικάστηκαν πέντε μέλη της, αρκετά ερωτήματα, ωστόσο, παραμένουν αναπάντητα. Η Δομίνα Διαμαντοπούλου μίλησε με την Caro Keller, μέλος του Παρατηρητηρίου του NSU (NSU-Watch), για τη δράση του παρατηρητηρίου, το κλίμα που επικρατούσε στη δίκη και τις ομοιότητες με την δίκη της Χρυσής Αυγής.
Για ποιο λόγο ιδρύθηκε το παρατηρητήριο του NSU;
Ιδρύσαμε το παρατηρητήριο του NSU προκειμένου να προσφέρουμε μία κριτική ματιά στη δίκη, μία κριτική ματιά στην πρόοδο της έρευνας και εν γένει στη διαλεύκανση της υπόθεσης. Παράλληλα, στόχος μας ήταν να συνεισφέρουμε με τα δικά μας συμπεράσματα και τη δική μας ανάλυση στην έρευνα για τη ναζιστική τρομοκρατία.
Συνεισέφερε το παρατηρητήριο του NSU στην δημοσιοποίηση και την καταγραφή στοιχείων που συνδέονται με τη δίκη της οργάνωσης;
Ναι. Στο NSU-Watch έχουμε κρατήσει πρακτικά από όλες τις ημέρες διεξαγωγής της δίκης και έχουμε δημοσιεύσει μεγάλο μέρος τους. Δεν έχουν δημοσιευθεί ακόμη στο σύνολό τους, πάντως έχουμε κρατήσει πρακτικά από την πρώτη ως την τελευταία δικάσιμο.
Παράλληλα, έχουμε δημοσιεύσει δικές μας εκθέσεις, αναλύσεις και έρευνες, ενώ συνομιλούμε τακτικά με εκπροσώπους του Τύπου -όπως τώρα με εσάς- και επικοινωνούμε με αυτόν τον τρόπο τις αναλύσεις μας στο ευρύ κοινό. Το όλο εγχείρημα πάει πολύ καλά.
Γνωρίζουμε ότι οι αρχές είχαν αποκρύψει στοιχεία. Πως επηρέασε αυτό το γεγονός την πορεία της δίκης;
Είναι πολλά τα ερωτήματα που δεν απαντήθηκαν και πολλά σημεία που δεν διαλευκάνθηκαν στη δίκη, για παράδειγμα από ποιους ακριβώς απαρτιζόταν το δίκτυο του NSU, ποιοι ήταν εκείνοι που βοήθησαν στην υλοποίηση των επιθέσεων ή τι ακριβώς γνώριζαν οι αρχές, τι γνώριζε η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Προστασίας του Συντάγματος -οι μυστικές υπηρεσίες δηλαδή της Γερμανίας. Όλα αυτά εξακολουθούμε να μην τα γνωρίζουμε είτε διότι δεν διενεργήθηκε σωστά η έρευνα είτε διότι οι απαντήσεις που μπόρεσαν να δώσουν οι αρχές δεν ήταν επαρκείς και ίσως και η προσπάθεια εκμαίευσης σχετικών απαντήσεων να μην ήταν αρκετή ή επαρκώς συνεπής. Όλα αυτά δεν ευνόησαν την πλήρη διαλεύκανση της υπόθεσης, μολονότι υπήρξε εξαρχής η δέσμευση από την πλευρά των αρχών ότι θα απαντηθούν όλα τα ερωτήματα.
Υπήρξε ρατσιστική ρητορική κατά τη διάρκεια της δίκης;
Ναι, υπήρξε και αυτό. Σε πολλές περιστάσεις πριν το 2011 τόσο οι αστυνομικές αρχές όσο και κάποιες εφημερίδες είχαν υιοθετήσει ρατσιστικές θέσεις. Και μετά το 2011, όμως, αυτό δεν σταμάτησε να συμβαίνει, η κατάσταση μπορεί να αμβλύνθηκε, αλλά κατά τη διάρκεια της δίκης κάποιοι αστυνομικοί και μέλη των ομάδων που διεξήγαγαν τις έρευνες δεν παραδέχθηκαν ότι έκαναν λάθος, ότι αντιλαμβάνονταν την κατάσταση υπό το πρίσμα του ρατσισμού, δεν ζήτησαν συγγνώμη γι’ αυτό, δεν αντιλήφθηκαν ότι συνέχισαν να υποστηρίζουν πώςδεν είχαν εναλλακτική και ότι αναπαρήγαγαν διαρκώς ρατσιστικά κλισέ.
Υπήρξαν ομοιότητες ανάμεσα στη δίκη του NSU και τη δίκη της Χρυσής Αυγής;
Ναι, και στις δύο περιπτώσεις έχουμε να κάνουμε με νεοναζιστικές οργανώσεις ενώπιον της δικαιοσύνης στις οποίες έχει δοθεί μεγάλη δημοσιότητα. Το NSU βέβαια δεν είναι πολιτικό κόμμα και πριν από το 2011 δεν ήταν γνωστή η ύπαρξή του στο ευρύ κοινό. Αυτή φυσικά είναι η μεγάλη διαφορά του σε σύγκριση με την Χρυσή Αυγή. Πέραν αυτού, πρόκειται για δύο εξίσου σημαντικές δίκες που άπτονται της θεμελιώδους σχέσης μίας κοινωνίας με το νεοναζισμό, τον ρατσισμό, τις επιθέσεις. Ως προς αυτό υπάρχουν ομοιότητες και γι’ αυτό είναι σημαντικό να παρακολουθήσουμε με μεγάλη προσοχή τη δίκη.
Ο Ούλι Γενς είχε πει ότι δεν αρκεί να τιμωρηθούν οι ένοχοι άλλα ότι είναι απαραίτητο να δικαιωθούν και τα θύματα στην κοινωνία. Πόσο δύσκολο είναι αυτό στην πράξη;
Βέβαια, αυτό είναι όντως δύσκολο, παράλληλα, όμως, πρέπει οπωσδήποτε τα αιτήματα των οικογενειών των θυμάτων, των επιζησάντων, να ικανοποιηθούν χωρίς την παραμικρή υποχώρηση. Οι συγγενείς ζητούν μετ’ επιτάσεως τη διαλεύκανση της υπόθεσης. Κάποιοι εξ αυτών έχουν διαφορετικά αιτήματα, όπως την μετονομασία οδών ώστε να φέρουν το όνομα του αδικοχαμένου συγγενή τους. Eίναι εύκολο φυσικά να δώσεις το όνομα κάποιου που έχασε τη ζωή του σε έναν δρόμο, αυτό που είναι σημαντικό όμως είναι η διαλεύκανση και να επέλθει ή έστω να προσεγγίσουμε μία κατάσταση κοινωνικής συμφιλίωσης εάν είναι αυτό εφικτό. Για να επιτευχθεί αυτό πρέπει να ικανοποιηθεί το αίτημα των οικογενειών των θυμάτων.
Η καταδικαστική απόφαση δεν είναι σε καμία περίπτωση αρκετή διότι στο εδώλιο καθόταν μόνο ένα πολύ μικρό τμήμα των ενόχων. Εκεί δεν βρισκόταν ολόκληρο το νεοναζιστικό δίκτυο, δεν βρίσκονταν τα μέλη των αρχών που συνδέονται με την συγκάλυψη. Αυτό δεν έγινε. Απαιτείται μία προσπάθεια από το σύνολο της κοινωνίας ώστε οι συνθήκες εκείνες που προλείαναν το έδαφος για τη δημιουργία του NSU να εξαλειφθούν και να μην ξανασυσταθεί μία τέτοια οργάνωση. Αυτό είναι κάτι που εγώ λέω με ευκολία αλλά για την κοινωνία αποτελεί πολύ μεγάλο βήμα.
