Τα σημαντικότερά γεγονότα του 2018 περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων το Brexit, τις σχέσεις των ΗΠΑ με την Ε.Ε, την κρίση και την προσέγγιση της Δύσης με την Β.Κορέα, τα “Κίτρινα γιλέκα” στην Γαλλία , την προοπτική της Τουρκία υπό τον Ερντογάν αλλά και τις σχέσεις της Κομισιόν με την Ιταλία.
Brexit: Ήταν μια νεφελώδης χρονιά για τη Βρετανία και την Ε.Ε
Ήταν μια …. νεφελώδης (nebulous) χρονιά για το Brexit και κυριως για τη Βρετανία αλλά και την πρωθυπουργό της, όπως θα έλεγε ο Ζαν Κλωντ Γιούνκερ. Πολύμηνες διαπραγματεύσεις και μια σειρα παραιτήσεων… διαμόρφωσαν το σκηνικό γύρω από Brexit, έναν χρόνο πριν απο την προγραμματισμένη έξοδο της Βρετανίας από την Ε.Ε τον Μάρτιο του 2019. Τόσο οι Βρυξέλλες όσο και το Λονδίνο έδωσαν μάχη για τους καλύτερους όρους σε αυτό το επίπονο τελικά “διαζύγιο”. Η Τερέζα Μέι επιδίωξε μια “ειδική σχέση” με την Ευρώπη, μετά την αποχώρηση. Βασικό “αγκάθι” των διαπραγματεύσεων αλλά και καθοριστικός παράγοντας για την αποδοχή της συμφωνίας που πέτυχε η Βρετανίδα πρωθυπουργός με την Ε.Ε από τη Βουλή των Κοινοτήτων δεν ήταν άλλος από το καθεστώς στα σύνορα μεταξύ Ιρλανδίας και Βόρειας Ιρλανδίας. Άλλα ζητήματα που συζητήθηκαν αλλά παραμένουν ασαφή σε μεγάλο βαθμό είναι το είδος των εμπορικών σχέσεων μεταξύ των δύο πλευρών, αλλά και η αλιευτική βιομηχανία ήταν το πεδίο σύγκρουσης. Κορυφαία στιγμή των διαπραγματεύσεων ήταν η Σύνοδος Κορυφής τον Σεπτέμβριο όπου η Μέι δέχθηκε την εντονότατη κριτική των Ευρωπαίων ηγετών για το λεγόμενο “σχέδιο Τσέκερς” για το Brexit και το οποίο απέρριψαν τελικα. Την ίδια περίοδο ξεκινούν οι μεγάλες διαδηλώσεις κατά της εξόδου της χώρας από την Ε.Ε αλλά και μια σειρά παραιτήσεων υπουργών με κορυφαία αυτή του αρμόδιου για τις διαπραγματεύσεις με τις Βρυξέλλες. Η χώρα πλέον είναι βαθιά διχασμένη μετά και την έγκριση από πλευράς Ε.Ε της τελικής συμφωνίας Αποχώρησης. Οι Βρυξέλλες πάντως δεν δείχνουν διατεθειμένες να ανοίξουν εκ νέου τις διαπραγματεύσεις προκειμένου να πάρει τις διαβεβαιώσεις που θέλει η Τερέζα Μέι προκειμένου να περάσει η συμφωνία από τη Βουλή. Κανείς δεν είναι πραγματικά σίγουρος για το τι θα συμβεί τους επόμενους μήνες και αν τελικά το διαζύγιο… οδηγήσει σε άτακτη αποχώρηση της Βρετανίας από την Ε.Ε με σοβαρότατες συνέπειες και για τις δύο πλευρές.
Γαλλία: Η χρονιά των κινητοποιήσεων και των Κίτρινων Γιλέκων
Ήταν μια δύσκολη χρονιά για τον Εμανουέλ Μακρόν το 2018 όπου βρέθηκε από το ξεκίνημά της αντιμέτωπος με σειρά απεργιών, κινητοποιήσεων συνδικαλιστών, αγροτών και φοιτητών για να κλείσει με τις διαδηλώσεις των “Κίτρινων Γιλέκων”. Στο ενδιάμεσο είχαν σημειωθεί και σειρά παραιτήσεων κορυφαίων υπουργών του εξαιτίας της πολιτικής που ακολουθούσε. Νέα εργατική νομοθεσία που ευνοεί πλέον τις απολύσεις και μικρότερες αποζημιώσεις, ανάκληση φόρων στην μεγάλη περιουσία για χάρη της ανταγωνιστικότητας αλλά και περικοπές του κοινωνικού κράτους και συρρίκνωση του δημόσιου τομέα. Οι συνεχιζόμενες κινητοποιήσεις των Κίτρινων Γιλέκων προκάλεσαν την υποχώρηση τελικά του Μακρόν που ανακοίνωσε ανάκληση φόρων (σε καύσιμα, συντάξεις) παραβιάζοντας το Δημοσιονομικό Σύμφωνο Σταθερότητας. Τα εσωτερικά προβλήματα του Γάλλου Προέδρου επισκίασαν τη μεταρρυθμιστική του ατζέντα για την Ε.Ε με σκοπό την ευρωπαϊκή ενοποίηση, τον ευρωστρατό αλλά και τη στρατηγική του στη Μέση Ανατολή και την προσωπική του σύγκρουση με τον Ντ. Τραμπ. Την ίδια ώρα ο Μακρόν βιώνει μια συνεχιζόμενη μείωση της δημοτικότητας του ξεπερνώντας ακόμα και τον προκάτοχό του Φρανσουά Ολάντ καθώς πλέον έχει τη στήριξη μόλις του 23% των Γάλλων.
Γερμανία: Η Μέρκελ… και η “άλλη” Μέρκελ
Δύσκολη χρονιά ήταν το 2018 και για την Άγκελα Μέρκελ, που μετά από μια σειρά δύσκολων εκλογικών αναμετρήσεων και απωλειών της Χριστιανοκοινωνικής Ένωσης (CDU- CSU) στα κρατίδια της Έσσης και της Βαυαρίας οδήγησαν την καγκελάριο στη γενναία απόφαση παραίτησής της στα τέλη Οκτωβρίου από την ηγεσία του κόμματος, μετά από 18 χρόνια. Στις 7 Δεκεμβριου στο συνέδριο του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος εξελέγη η “εκλεκτή” της Μέρκελ, Αννεγκρέτ Κραμπ – Κάρενμπαουερ που σηματοδότησε μια ήρεμη “συνύπαρξη” και συνεργασία των δύο γυναικών έως την λήξη της θητείας της Γερμανίδας καγκελαρίου. Μια από τις κορυφαίες στιγμές του 2018 ήταν η κοινή εμφάνιση της κα Μέρκελ με τον Γάλλο πρόεδρο στην τελετή που φιλοξενήθηκε στο Παρίσι για το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ήταν μια τελετή με υψηλή συμβολική αξία, αφού για πρώτη φορά μετά από 100 χρόνια, Γερμανός ηγέτης επισκέφθηκε τον ιστορικό αυτό χώρο της Κοπιένης. Σε ομιλία της την ίδια μέρα… είπε πως “η ειρήνη δεν είναι δεδομένη, πρέπει να δώσουμε μάχη για εκείνη, ενώ προειδοποίησε για τους κινδύνους από «έναν εθνικισμό με παρωπίδες”.
Ιταλία: Η άνοδος του λαϊκισμού και οι προβληματικές σχέσεις με τις Βρυξέλλες
Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες εκλογικές αναμετρήσεις στην Ευρώπη τη χρονιά, που πέρασε ήταν οι βουλευτικές εκλογές στην Ιταλία, τον περασμένο Μάρτιο, που ανέδειξαν, μετά από μήνες διαπραγματεύσεων (τον Ιούνιο) την λαϊκιστική κυβέρνηση μεταξύ του Κινηματος 5 Αστέρων και της ακροδεξιάς Λέγκας του Βορρά. Τα δύο κόμματα συχνά κατηγορούσαν την ΕΕ ότι σφυροκοπούσε την Ιταλία με λιτότητα και κατά την προεκλογική τους εκστρατεία είχαν υποσχεθεί λιγότερους φόρους, ένα βασικό εισόδημα και ένα σύστημα πρόωρης συνταξιοδότησης. Αλλά όταν έπρεπε να υποβάλουν το σχέδιο προϋπολογισμού για το 2019, οι υποσχέσεις της κυβέρνησης δεν ανταποκρίνονταν στην πραγματικότητα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήθελε η Ιταλία να σεβαστεί τους δημοσιονομικούς κανόνες, να μειώσει το δημόσιο χρέος της και να ορίσει το έλλειμμα του προϋπολογισμού στο 1,8% του ΑΕΠ. Η Ιταλία, αντίθετα, παρουσίασε ένα σχέδιο προϋπολογισμού που ανέβαζε το έλλειμμα στο 2,4% του ΑΕΠ. Η Ρώμη πίστευε ότι η επεκτατική οικονομική πολιτική της θα ενίσχυε την οικονομική ανάπτυξη, ενώ η Επιτροπή υπογράμμιζε ότι το μόνο που θα έκανε ήταν να αυξήσει το δημόσιο χρέος. Μετά την Ελλάδα, η Ιταλία έχει το υψηλότερο χρέος στην Ευρώπη και είναι η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία στην ευρωζώνη. Καθώς η Ιταλία παρέμενε σταθερή στη στάση της, τον Νοέμβριο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είπε ότι το σχέδιο συνιστά σοβαρή μη συμμόρφωση με τους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ και προανήγγειλε την έναρξη της διαδικασίας «υπερβολικού ελλείμματος».Αντιμέτωπη με τη σοβαρότητα της κατάστασης, η Ρώμη μείωσε τη ρητορική της απέναντι στις Βρυξέλλες, προτείνοντας να μειώσει το έλλειμμα στο 2,04%. Αλλά αυτό δεν ήταν αρκετό. Μετά από ημέρες εξαντλητικών διαπραγματεύσεων, στις 19 Δεκεμβρίου επιτεύχθηκε συμβιβασμός: η Ιταλία αναγνώρισε ότι το σχέδιό της δεν θα μπορούσε να ενισχύσει την οικονομία όσο είχε προβλέψει και έδωσε στην Επιτροπή περαιτέρω εγγυήσεις για τη διάρθρωση του ελλείμματος.
“Τουρκία: Ο Σουλτάνος Ερντογάν… έχει απέναντι του μια προβληματική οικονομία”
Οι προεδρικές εκλογές στην Τουρκία τον περασμένο Ιούνιο οδηγησαν σε αλλαγή του τρόπου διακυβέρνησης της χώρας με τον Ταγίπ Ερντογάν να γίνεται ο απόλυτος κυρίαρχος καταλαμβάνοντας πλέον υπερεξουσίες, που είχαν εγκριθεί μέσω σχετικού δημοψηφίσματος. Ο Ερντογάν έχει πλέον την απόλυτη εκτελεστική εξουσία. Όμως βασικό πρόβλημα (του) φέτος που θα απασχολήσει και το 2019 δεν ήταν άλλο από την τουρκική οικονομία, και που ίσως παίξει καθοριστικό παράγοντα όχι μόνο για τις οικονομικές αλλά και για τις πολιτικές εξελίξεις. Η τουρκική λίρα κατρακυλά τους τελευταίους μήνες και η εμπιστοσύνη στην τουρκική οικονομία έχει σημειώσει τη μεγαλύτερη πτώση εδώ και μία δεκαετία, καταγράφοντας βουτιά κατά 15,4%. Μια από τις αιτίες του επιδεινούμενου κλίματος στην οικονομία είναι και η συνεχής ένταση στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις τον τελευταίο χρόνο, που προκαλεί ανασφάλεια στους μεγάλους επενδυτές. Υπό την πίεση αυτή, ο ισχυρός Ερντογάν αναγκάστηκε να ανοίξει «παράθυρο» για εξομάλυνση των σχέσεων της Αγκυρας με την Ευρώπη. Αυτό το σκοπό είχε και το φθινοπωρινό ταξίδι του στο Βερολίνο. Πριν από λίγες μέρες μια τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ Τραμπ και Ερντογάν έφερε Τουρκία και ΗΠΑ πιο κοντά, παρά τα μεγάλα μεταξύ τους προβληματα που αφορούν κυρίως την προμήθεια των ρωσικών συστημάτων S-400 από την Αγκυρα και την τύχη του ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν. Το τηλεφώνημα των δύο ανδρών πάντως οδήγησε την Ουάσινγκτον στην τελική λήψη της απόφασης να αποσυρθούν τα αμερικανικά στρατεύματα από τη Συρία.
“Βραζιλία: Επιστροφή στο “σκοτεινό παρελθόν”
Σε μια χώρα που έχει βιώσει στρατιωτική δικτατορία (1965-1984) η εκλογή του 63χρονου Ζαϊρ Μπολζονάρου τον περασμένο Οκτώβριο γύρισε τη χώρα πίσω σε “σκοτεινές περιόδους”. Παρά το γεγονός ότι ο ακροδεξιός πολιτικός και νοσταλγός της χούντας, Μπολζονάρου θα αναλάβει τυπικά την εξουσία τον Ιανουάριο, οι επιπτώσεις της εκλογικής νίκης του στις 28 Οκτωβρίου 2018 γίνονται ήδη αισθητές στη χώρα και το εξωτερικό. Προτού εκπνεύσει η χρονιά ο γιος του και πρώτος σε ψήφους βουλευτής, Εντουάρντο Μποζονάρου, προωθεί ήδη δημοψήφισμα για την επαναφορά της θανατικής ποινής. Την ίδια ώρα, άφησε στον αέρα κινεζικές επενδύσεις αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων στη Βραζιλία, προκαλώντας ρωγμή στο μέτωπο των BRICS. Η εκλογή του οφείλεται εν πολλοίς στην κατακόρυφη άνοδο της εγκληματικότητας αλλά και των σκανδάλων διαφθοράς των προκατόχων του, Λούλα ντα Σίλβα και Ντιλμα Ρούσεφ.
“ΗΠΑ – Ε.Ε: Ο “πόλεμος” συνεχίζεται…”
Ήταν μια ακόμα ταραχώδης χρονιά για τις σχέσεις ΗΠΑ – Ε.Ε που οφείλεται εν πολλοίς στην αλλαγή πολιτικής του Λευκού Οίκου και του δόγματος του προέδρου Τραμ “Πρώτα η Αμερική”. Οι αμερικανοί δασμοί στην ευρωπαϊκή μεταλλουργία έδειχναν πως τα πράγματα οδηγούν σε έναν εμπορικό πόλεμο. Η Ε.Ε. απάντησε με νέους δασμούς σε αμερικανικά προϊόντα, όπως μηχανές, τζιν και μπέρμπον. Μετά τις απειλές Τραμπ για νέο γύρο αντιμέτρων, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιούνκερ επισκέφτηκε τον Λευκό Οίκο για να κατευνάσει τα πνεύματα: «Είχα την πρόθεση να κάνουμε μια συμφωνία σήμερα. Όπερ και εγένετο. Δεν θα υπάρξουν νέοι δασμοί και θα επανααξιολογήσουμε τους δασμούς στον χάλυβα και το αλουμίνιο». Στο μεταξύ, Γαλλία και Γερμανία συνέχισαν αυτή τη χρονιά τις προσπάθειές τους για τη δημιουργία ευρωπαϊκού στρατού. Ο Τραμπ χαρακτήρισε αυτή την ιδέα, προσβολή, ενώ ο Εμανουέλ Μακρόν επισήμανε ότι η Ευρώπη πρέπει να σταματήσει να εξαρτάται από τρίτους.
“Σύνοδος Β. Κορέας – ΗΠΑ: Μια ιστορική στιγμή με αβέβαια ακόμα αποτελέσματα”
Σε μια στιγμή που ήταν αδιανόητη για πολλούς και λίγους μήνες πριν.. ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντ. Τραμπ συναντήθηκε με τον Βορειοκορεάτη ηγέτη, Κιμ Γιονγκ Ουν στις 12 Ιουνίου- με κορυφαία στιγμή αυτής της σημαντικής συνοδου κορυφής- τη χειραψία των δύο ανδρών με φόντο την αμερικανική και βορειοκορεατική σημαία. Οι δύο ηγέτες συνυπέγραψαν ένα κείμενο το οποίο ανέφερε ότι ΗΠΑ και Βορεια Κορέα θα συνεργαστούν “για να χτίσουν ένα σταθερό καθεστώς ειρηνης μακράς διάρκειας στην Κορεατική Χερσόνησο”. Επίσης ανέφερε πως η Βόρεια Κορέα “θα εργαστεί ώστε να ολοκληρώσει την αποπυρηνικοποίηση της Κορεατικής Χερσονήσου”. Η συμφωνία βέβαια έχει σύμφωνα με αναλυτές αρκετές ασάφειες που δεν προσφέρουν τις απαραίτητες ασφαλιστικές δικλείδες για την επίτευξη του βασικού σκοπού, που αναφέρει.
“2018: Η πιο φονική χρονιά για τους δημοσιογράφους σε όλο τον κόσμο”
Περισσότεροι δημοσιογράφοι σκοτώθηκαν και υπέστησαν βία το 2018 από οποιαδηποτε άλλη χρονιά όπου καταγράφηκαν πολλά παρόμοια περιστατικά. Η έκθεση των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα είναι χαρακτηριστική, καθώς κάνει λόγο για “πρωτοφανές επίπεδο εχθρότητας”, που αντιμετώπισαν οι δημοσιογράφοι σε όλο τον κόσμο. Δολοφονίες, φυλακίσεις, απαγωγές, εξαφανίσεις δημοσιογράφων αυξήθηκαν σε σχέση με πέρυσι. Συνολικά 80 δημοσιογράφοι σκοτώθηκαν περιλαμβανομένων και μη επαγγελματιών δημοσιογράφων, δηλαδή εργαζόμενων σε μέσα ενημέρωσης. 61% σκοτώθηκαν ή έγιναν στόχος λόγω των ρεπορτάζ τους, ενώ 39% σκοτώθηκαν εν ώρα εργασίας. Η έκθεση αποκαλύπτει πως 348 συνελήφθησαν, ενώ 60 κρατήθηκαν όμηροι. Δημοσιογράφοι έγιναν αποδέκτες και λεκτικών υποθέσεων απο ανώτατους αξιωματούχους περιλαμβανομένου και του Αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ.
Αλεξάνδρα Βουδούρη
