back to top
23.4 C
Athens
Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024

23.4 C
Athens
Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024

Έκθεση φωτογραφίας με τοξικομανείς του Μεσοπολέμου στο Φεστιβάλ Αθηνών

Διαβάστε επίσης

Αυτό που δε βλέπουμε μας κοιτάζει -τοξικομανείς του  Μεσοπολέμου

Για το κοινωνικό φαινόμενο της εξάρτησης στην Ελλάδα απουσιάζουν παντελώς οι αναφορές στο παρελθόν και στη μακρά ιστορική διαδρομή του, η οποία για πολλά χρόνια περνούσε αναγκαστικά μέσα από τα ψυχιατρικά ιδρύματα. Με την εικαστική εγκατάσταση Αυτό που δεν βλέπουμε μάς κοιτάζει, ο εικαστικός Ηλίας Πούλος προσκαλεί τον επισκέπτη σε μια συνομιλία με το αποξενωμένο πρόσωπο του εξαρτημένου. Προσφέροντας μια πολυεπίπεδη προσέγγιση του θέματος, η εγκατάσταση προτρέπει το κοινό να υπερβεί τα «τείχη» του ασύλου και ταυτοχρόνως προκαλεί το άσυλο, μια «αποδιοπομπαία» συνιστώσα της πόλης, να ανοίξει τις πύλες του στην κοινωνία.

Το σπάνιο φωτογραφικό υλικό της εικαστικής εγκατάστασης προέκυψε στο πλαίσιο ευρύτερης έρευνας του κοινωνιολόγου Δημήτρη Υφαντή σχετικά με την εξάρτηση από ουσίες στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου και αφορά εξαρτημένους από ηρωίνη, μορφίνη και κοκαΐνη της περιόδου 1920-1940, οι οποίοι εισήχθησαν για θεραπεία σε ψυχιατρικά ιδρύματα (Δρομοκαΐτειο Θεραπευτήριο, Πανεπιστημιακή Κλινική – Αιγινήτειο, Δημόσιο Ψυχιατρείο – Δαφνί).

Ο τρόπος με τον οποίο η μνήμη αναπλάθει το παρελθόν

«Αντικρύζοντας για πρώτη φορά τις φωτογραφίες του αρχείου του Δημήτρη Υφαντή αμέσως τις φαντάστηκα ως μέρος μιας εικαστικής εγκατάστασης. Είναι τέτοια η δύναμη αυτών των εικόνων που, φθαρμένες από το χρόνο σε σημείο που να καθίστανται δυσανάγνωστες, αποτελούν περισσότερο ίχνη της αλλοτινής παρουσίας των ανθρώπων που απεικονίζουν παρά αναπαράσταση, εκτύπωση σε χαρτί. Ωστόσο, προσεγγίζουν περισσότερο την αλήθεια των προσώπων αυτών απ’ ό,τι θα μπορούσαν να πετύχουν αναλλοίωτα φωτογραφικά πορτραίτα τους» δηλώνει ο Ηλίας Πούλος για το υλικό της έκθεσης.

«Η αρχική μου σκέψη ήταν ότι οι εικόνες αυτές θα μπορούσαν να  εκτεθούν χωρίς καμία παρέμβαση. Εδώ και χρόνια όμως στο καλλιτεχνικό μου έργο κεντρικό ρόλο διαδραματίζει ο τρόπος με τον οποίο η μνήμη αναπλάθει το παρελθόν όχι ως ενιαία αφήγηση ή πιστή αντανάκλαση μιας υποτιθέμενης ιστορικής αλήθειας, αλλά θραυσματικά. Στην προκειμένη περίπτωση, κοιτάζοντας τα πρόσωπα αυτών των έγκλειστων τοξικομανών της εποχής του Μεσοπολέμου, αισθάνθηκα κάτι της τάξεως του ανοίκειου.

Στις εικόνες αυτές, που σε πολλά σημεία ήταν φαγωμένες από την υγρασία, τρυπημένες από την καρφίτσα που τις επισύναπτε σε άλλα τεκμήρια, σκισμένες κατά λάθος έτσι όπως βρίσκονταν για δεκαετίες στοιβαγμένες μαζί με άλλες, ήταν σαν να είχα ήδη παρέμβει.

Σαν να είχε στηθεί μια συνομιλία ανάμεσα σ’ αυτούς τους τυραννισμένους από το πάθος για το τοξικό άντρες και γυναίκες της ταραγμένης εκείνης περιόδου της ελληνικής ιστορίας, που δίψαγαν για λίγη γαλήνη και την
αναζήτησαν στη νάρκωση του νου και των αισθήσεων, και στους αντάρτες που τους διαδέχθηκαν λίγα χρόνια μετά, τον καιρό του Εμφυλίου, όπως γέροντες πια ατενίζουν το θεατή, όταν τους φωτογράφισα πολλές δεκαετίες αργότερα και στη συνέχεια έφτιαξα φωτογραφικές συνθέσεις με τα κατακερματισμένα τους πρόσωπα, επιδιώκοντας να αναδείξω τον αναπόφευκτα αποσπασματικό χαρακτήρα της μνήμης μας»

Η μορφή του θεατή αποσπασματικά μαζί με τα χαρακτηριστικά των τοξικομανών

«Τελικά, αποφάσισα να δημιουργήσω ένα εικαστικό περιβάλλον. Η εικαστική μου πρόταση αφορά την κατασκευή μιας αίθουσας η οποία θα είναι σκοτεινή. Στους τοίχους θα υπάρχουν εκτυπωμένες λεπτομέρειες των φωτογραφιών του αρχείου και καθρέφτες. Προς την έξοδο από την αίθουσα θα ακούγεται ένας μετρονόμος που θα χτυπά στο ρυθμό μιας ανθρώπινης καρδιάς, στο ρυθμό του ελάχιστου ήχου που υποδηλώνει την παρουσία ζωής πριν την απόλυτη σιωπή. Πριν μπούν στην αίθουσα οι θεατές θα παίρνουν ένα αναμμένο κερί, που το φως του θα τους επιτρέπει να ανακαλύψουν τα έργα.

Ο κάθε θεατής, ανάλογα με τη διαδρομή που θα επιλέγει να κάνει μέσα στη σκοτεινή αίθουσα, θα συναντά κάποια από τα πρόσωπα του αρχείου και ενίοτε θα βλέπει τη δική του μορφή αποσπασματικά στον καθρέφτη δίπλα ή πίσω από τα χαρακτηριστικά των προσώπων.

Όπως στην ψυχαναλυτική συνθήκη ο αναλυόμενος “προχωρώντας στα σκοτεινά” έρχεται αντιμέτωπος με τα μορφώματα του ασυνειδήτου, με αυτό που θα προτιμούσε να αγνοεί για να προστατεύσει την ακεραιότητα του ναρκισσισμού του, έτσι και στην εν λόγω εγκατάσταση ο θεατής καλείται να έρθει αντιμέτωπος με την εικόνα του “φαρμακού” που αντιπροσωπεύει ο τοξικομανής στην νεωτερικότητα. Μαζί με τον ψυχικά ασθενή και τον παραβάτη του νόμου, κατηγορία στην οποία συχνά συγκαταλέγονταν και οι πολιτιά αντιφρονούντες, υφίστανται την ίδια μοίρα του εγκλεισμού, συμβολίζοντας την κοινωνική και ηθική έκπτωση» τονιζει ο Ηλίας Πούλος για το στήσιμο της έκθεσης.

 

Πληροφορίες

Διεύθυνση:

Victoria Square Project, Ελπίδος 13, Αθήνα

Ώρες και ημέρες λειτουργίας:

Εγκαίνια 8 Ιουνίου, ώρα 19:00

Τρίτη & Πέμπτη: 11.00-19.00

Τετάρτη & Παρασκευή: 17.00-20.00

Σάββατο – Κυριακή: 11.00-17.00 

Δευτέρα: κλειστά

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
ΑΘΗΝΑ +
spot_img

Συμβαίνει στην Αθήνα