Ο Κώστας Γαβράς στα 86 του χρόνια εξακολουθεί να καταγράφει τον σφυγμό της εποχής. Η τελευταία του ταινία “Ενήλικες στο δωμάτιο” βασισμένη στο βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη διεισδύει σε διαδρόμους όπου αποφασίζεται η σύγχρονη οικονομική πολιτική και ο ίδιος μιλά για «μια αρχαία ελληνική τραγωδία στη σύγχρονη εποχή». Ο σπουδαίος σκηνοθέτης μίλησε στον Αθήνα 9.84 και στον Ιάσονα Τριανταφυλλίδη για τη δύσκολη εκείνη συγκυρία, το πως αισθάνεται ως Ελληνας του εξωτερικού, γιατί παραμένει δεμένος με το λαό και τη λαική τάξη, όπως και για την Ευρώπη , την Αριστερά , τα fake news και τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.
Ι.Τ: Την τελευταία φορά κύριε Γαβρά που μιλήσαμε από αυτό τον σταθμό πριν από περίπου 10 μήνες με την ευκαιρία της έκδοσης της βιογραφίας σας, σας ρώτησα για την αγαπημένη σας ταινία και μου είχατε πει πως είναι αυτή που θα γυρίσετε τον επόμενο Μάρτιο. Τώρα που βγαίνει στους κινηματογράφους, θα ήθελα να σας ρωτήσω αν είναι όντως η αγαπημένη σας
Κ.Γ: “Ολες οι ταινίες, είναι αγαπημένες . Είναι σαν τα παιδιά και πάντα περιμένουμε το καινούργιο παιδί, με νέα συναισθήματα. Από τις παλιές ταινίες με συγκινούν περισσότερο εκείνες που δεν πήγαν καλά, σαν τα παιδιά που δεν πέτυχαν στη ζωή τους. Αυτή είναι η σχέση μου με τις ταινίες. Να δούμε πως θα υποδεχθεί αυτή την ταινία μου ο κόσμος. Ηδη έχει αρχίσει να γίνεται μεγάλη διαμάχη γύρω της.”
ΙΤ:Προσωπικά είμαι υπέρ της , τη θεωρώ από τις καλύτερές σας, αλλά θέλω να μου πείτε για ποιο λόγο κάποιος ξένος θα πρέπει να την δει.
ΚΓ:”Δεν ξέρω. Προσωπικά έκανα την ταινία ως Ελληνας του εξωτερικού γιατί όλα αυτά τα χρόνια ήμουν συγκινημένος και πολύ κοντά στα γεγονότα. Και προσπάθησα να καταλάβω. Και κατάλαβα τη σχέση της Ευρώπης με τη χώρα μου, που ήταν πολύ αρνητική για τον ελληνικό λαό ο οποίος υπέφερε. Η Ευρώπη φαινόταν να αδιαφορεί και το μόνο που την ενδιέφερε ήταν να επιζήσει το ευρώ και να πάει καλά χωρίς το παραμικρό ενδιαφέρον για τους ανθρώπους. Αυτό με είχε συγκινήσει βαθιά. Οπως και το πόσο υπέφεραν οι Ελληνες, ιδίως στα πρώτα χρόνια της κρίσης.
Αυτό που μου φαινόταν και εξακολουθεί να μου φαίνεται οδυνηρό είναι ότι το χρέος θα υπάρχει πάντα και είναι μια σκλαβιά. Οσα χρόνια και αν διαρκέσει. Πολλοί λένε μέχρι το 2050. Ξέρετε, νοιώθω δεμένος με αυτό τον λαό επειδή προέρχομαι από λαική τάξη και νοιώθω πάντα πολύ κοντά της.”
ΙΤ: Πιστεύω όμως ότι δεν γυρίσατε την ταινία μόνο γι αυτό τον λόγο. Για το πως δηλαδή κάποιος μεγάλος μπορεί να πνίξει οποιονδήποτε μικρό αν θέλει κάτι από αυτόν. Ισχύει για όλον τον κόσμο και όχι μόνο για τους Ελληνες με τους Γερμανούς
ΚΓ: “Όταν μιλώ για την Ευρώπη αυτό εννοώ. Η Γερμανία συμπεριφέρεται στην ΕΕ αρχηγικά, επιβάλλοντας απαράδεκτα πράγματα. Πρέπει να αλλάξει. Ο τότε Γερμανός ΥΠ.ΟΙΚ Βόλφγκαγκ Σόιμπλε είχε μετατρέψει το Γιουρογκρούπ σε μια ευρωπαική κυβέρνηση της ελληνικής οικονομίας.”
ΙΤ: Από τη στάση της Γαλλίας σε όλη αυτή την ιστορία, είστε ικανοποιημένος
ΚΓ: “Καθόλου. Στην αρχή υπήρξε πολύ αρνητική, άλλαξε λίγο, αλλά ήταν πάντα αδύνατη. Παρ όλα αυτά ο γαλλικός λαός- που τον ξέρω – ήταν θετικός για την Ελλάδα και η τότε κυβέρνηση Ολάντ ήθελε να κάνει ακόμα περισσότερα, που δεν μπόρεσε, διότι την εμπόδιζαν οι Γερμανοί.”
ΙΤ : Για την πορεία της ΕΕ τι θα λέγατε. Είστε ευχαριστημένος.
ΚΓ: “Καθόλου. Τα τελευταία 15 χρόνια οι επικεφαλής της κκ Μπαρόζο και Γιούνκερ ακολούθησαν καταστροφική πολιτική. Απομακρύνθηκαν πάρα πολύ από τους αρχικούς σκοπούς των ιδρυτών της και ιδίως από τους στόχους του Ζακ Ντελόρ του πρώτου Γάλλου επικεφαλής της ΕΕ.”
ΙΤ: Αρα δεν είστε εναντίον της ΕΕ ως ιδέας αλλά διαφωνείτε με αυτό που πλέον έχει γίνει.
ΚΓ: “Σκεφτείτε ότι ο Ζαν Κλώντ Γιούνκερ, μετέτρεψε το Λουξεμβούργο επί πρωθυπουργίας του, σε φορολογικό παράδεισο για 350 πολυεθνικές του πλανήτη. ”
ΙΤ: Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ρωτήθηκε αν κάποιος πρέπει να παρακολουθήσει την ταινία σας και αν την έχει δει ο ίδιος και απάντησε ότι θα την δει μεν, αλλά εάν κάποιος θέλει να το κάνει, θα πρέπει ταυτόχρονα να μελετήσει τα γεγονότα του 2015 στη χώρα.
ΚΓ: “Κατ αρχήν σέβομαι την εκλογή του. Οι Ελληνες τον επέλεξαν, έχουν δίκιο και ελπίζω να αλλάξει τη ζωή τους. Για την ταινία τώρα, μπορεί καθένας να σκεφθεί τα γεγονότα της εποχής, ίσως να τα μελετήσει, να κάνει το δικό του φιλμ στο νου του και αν παρακολουθήσει το δικό μου, να αποφασίσει ποιο τον ενδιαφέρει περισσότερο. Αυτή είναι για εμένα η ελευθερία του να κάνεις φιλμ.”
ΙΤ: Αλλωστε ο καλλιτέχνης δεν είναι ιστορικός.
ΚΓ: “Δεν κάνουμε ιστορία, ούτε απευθύνουμε ιστορικό λόγο, κάνουμε θεάματα. Μια ταινία είναι όπως το αρχαίο θέατρο, που ήταν θέαμα και εξηγούσε την ιστορία και την ψυχολογία των ανθρώπων της εποχής. Η ταινία είναι μυθοπλασία που προσπαθεί να συγκεντρώσει όλα τα στοιχεία για να καταλάβει τι έγινε, ο θεατής.
Στον “Αγνοούμενο” πχ έδειξα μια δολοφονία στη Λατινική Αμερική και το ρόλο της αμερικανικής κυβέρνησης. Όταν την παρουσίαζα σε Παν/μια των ΗΠΑ, όπως συμβαίνει συχνά, οι φοιτητές δεν γνώριζαν τίποτε. Και όταν είδαν την ταινία μου είπαν τι κατάλαβαν. Αυτός είναι ο ρόλος του σινεμά, της Τέχνης μερικές φορές. Να συνθέτει τα πράγματα, ώστε να δημιουργεί αισθήματα. Και ύστερα, αν κανείς θέλει να μάθει περισσότερα, να πάει σε ειδικά βιβλία ώστε να διερευνήσει την ιστορική πλευρά.”
ΙΤ: Αλλωστε όπως λέει και ο Τσάρλι Τσάπλιν για τον μεγάλο Ρώσο σκηνοθέτη Αιζεστάιν, ”αντιμετώπιζε την ιστορία με ποιητικό τρόπο, όπως θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται στο σινεμά. Θέλω να μου πείτε αν γοητευτήκατε περισσότερο από την προσωπικότητα του κ Βαρουφάκη, από το βιβλίο του, η μήπως βρήκατε μια ευκαιρία -μέσω του βιβλίου- να ασχοληθείτε με τα γεγονότα εκείνης της εποχής.
ΚΓ: “Είχα αρχίσει να παρακολουθώ και να προσπαθώ να πληροφορηθώ τα γεγονότα από την αρχή της κρίσης και στη συνέχεια προκειμένου να κάνω ένα φίλμ, αλλά δεν έβρισκα τα μέσα. Το βιβλίο του Βαρουφάκη μου επέτρεψε να δω τι γινόταν μέσα στο Γιουρογκρούπ.Εκεί που ως τότε ουδένας γνώριζε τι ακριβώς λεγόταν δεδομένου ότι δεν τηρούνται καταστατικά. Ο Γιάνης Βαρουφάκης ήταν εκείνος που άρχισε να ηχογραφεί τις ομιλίες και μπόρεσα στη συνέχεια να κάνω τους διαλόγους, βασιζόμενος βεβαίως σε περίληψή τους, διότι ήταν μακροσκελείς.”
ΙΤ : Εσείς συμφωνείτε με το πως κινήθηκε -εκείνη την εποχή- ο Βαρουφάκης
ΚΓ: “Η προσωπικότητα του Βαρουφάκη είναι δικό σας πρόβλημα. Οι Ελληνες τον ψήφισαν και βγήκε βουλευτής και στη συνέχεια τον ξαναψήφισαν. Εκτός από τις προσωπικές μου σχέσεις μαζί του, εκείνο που με αφορά είναι το βιβλίο του.
Υπάρχει ένα βαθύ μίσος για τον Βαρουφάκη που με εκπλήσσει, ενώ ουδείς μιλά για τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, που άφησαν να εκτοξευθεί το χρέος και διοίκησαν την Ελλάδα επί 30 χρόνια. Οι “ενήλικες στο δωμάτιο” έχουν πάρει ένα σωρό βραβεία και συγκαταλέγονται στα καλύτερα πολιτικά βιβλία που έχουν γραφεί. Πρόσφατα βραβεύτηκαν από μεγάλη βρετανική εφημερίδα ως το καλύτερο βιβλίο του 21ου
αιώνα, σε όλες τις κατηγορίες. Υπάρχει εκεί μέσα μια αλήθεια που είναι απαραίτητο να διαβαστεί και να ακουστεί. ”
ΙΤ: Πολλοί υποστηρίζουν όμως ότι στο εξάμηνο της υπουργίας του ανέβασε το χρέος κατά 80 εκατομμύρια.
ΚΓ: “Αν είναι αλήθεια αυτό, θα πρέπει να επιληφθεί η δικαιοσύνη και να οδηγηθεί σε δικαστήριο.”
ΙΤ: Δηλώσατε πως η Αριστερά στην Ευρώπη έχει αποτύχει και πρέπει να αλλάξει
ΚΓ: “Η ιδέα της Αριστεράς είναι μια φιλοσοφία πάνω στη ζωή. Ανθρωποι που υποσχέθηκαν να προσπαθήσουν να την επιβάλλουν, δεν τα κατάφεραν. Πρέπει λοιπόν να αλλάξουν οι άνθρωποι, η στρατηγική τους και όχι η φιλοσοφία. Ο κόσμος έχει αλλάξει..”
ΙΤ: Η ταινία γυρίστηκε στην Ελλάδα ή αλλού
ΚΓ: “Στην Ελλάδα κυρίως, αλλά και σε Αγγλία, Γερμανία και στη Γαλλία, συγκεκριμένα στο Παρίσι. Ουσιαστικά γυρίστηκε στην Ελλάδα, επειδή οι ελληνες ηθοποιοί που χρησιμοποίησα δούλευαν στο θέατρο και δεν μπορούσα να τους μετακινήσω στο εξωτερικό. Στην Ελλάδα πρέπι να πώ ότι βρήκα εξαιρετικούς ηθοποιούς και τεχνικούς. Ο Γιάννης Λούλης είναι μεγάλος ηθοποιός, ταλέντο τεράστιο. Είμαι ευτυχής που μεγάλοι ηθοποιοί δέχθηκαν να κάνουν μικρούς ρόλους και αυτό υπογραμμίζει την καταπληκτική τους ποιότητα. Η επιλογή έγινε με οντισιόν. Τους συνάντησα, γνώριζα ότι ήταν από τους κορυφαίους στην Ελλάδα, τους εξήγησα τι ήθελα να κάνω και δέχθηκαν. Τον Λούλη και τον Μπουρδούμη τους είδα στο θέατρο.”
ΙΤ : Ποια ήταν η υποδοχή της ταινίας στο εξωτερικό
ΚΓ: “Στα φεστιβάλ Βενετίας στην Ιταλία και Σαν Σεμπαστιάν στην Ισπανία το κοινό αντέδρασε πολύ καλά. Επίσης, εξαιρετική ήταν η αντίδραση και στις δύο προβολές στην Αθήνα, όπου άνθρωποι με συνεχάρησαν και με ευχαρίστησαν. Τώρα περιμένουμε την αντίδραση από το μεγάλο κοινό. Στη Γαλλία η ταινία βγαίνει στις αρχές Νοεμβρίου και στην Ισπανία την ερχόμενη εβδομάδα, όπως στην Ελλάδα.”
ΙΤ : Εχετε αγωνία
ΚΓ : “Πάντα υπάρχει μια αγωνία. Είναι η αγωνία για το άγνωστο που έχει ένας σκηνοθέτης…Για να ολοκληρωθεί αυτή η ταινία χρειάστηκαν 4 χρόνια, επειδή έπρεπε να επαληθεύσω όλους τους διαλόγους σε όλα τα σημεία.”
ΙΤ : Η κυβέρνηση Τσίπρα σας διευκόλυνε
ΚΓ: “Καθόλου, ούτε που τη συνάντησα. Μάλιστα έκαναν fake news λέγοντας ότι μου έδωσαν και λεφτά,κάτι γελοίο. Σήμερα χαρακτηρίζουν την ταινία μου αντικυβερνητική. Στην Ελλάδα υπάρχουν πολλά fake news. Δεν είναι λίγοι που έγραψαν κριτική για το φίλμ χωρίς καν να το δουν.”
ΙΤ : ΕΙναι αλήθεια πως μεγάλο μέρος της ταινίας γυρίστηκε στο υπουργείο Τύπου
ΚΓ: “Γυρίσαμε σε πολλά μέρη. Στη Γενική Ασφάλεια παντού. Οι βοηθοί μου έτρεξαν και με βοήθησαν πολύ.”
ΙΤ: Παρακολουθώντας κάποιος την ταινία σας τι θα καταλάβει για το βαθμό ελευθερίας που έχουμε και για το εάν και ποια παιχνίδια παίζονται στην πλάτη μας
ΚΓ: “Δεν έχω ιδέα. Είναι αδύνατον να ξέρει κανείς. Εχω κάνει ταινίες όπως το ” Ζ ” για τη δολοφονία ενός βουλευτή στην Ελλάδα, που παίζεται επί 50 χρόνια. Δεν γνωρίζω ειλικρινά.
