Ήταν Δεκέμβριος του 1948 όταν υιοθετήθηκε από την Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ η Διακήρυξη για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Στον απόηχο του Β Παγκοσμίου Πολέμου ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών δημιουργούσε το υπόβαθρο για να αλλάξει σελίδα η ανθρωπότητα.
Σήμερα, μετά από 71 χρόνια βασικές αρχές της Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων δεν είναι αυτονόητες σε αρκετές γωνιές της γης ενώ απαιτείται διαρκής προσπάθεια για να διατηρηθούν οι κατακτήσεις αυτών των δεκαετιών, όπως λέει στον “Αθήνα 9.84” η κα Μαρία Γαβουνέλη καθηγήτρια Νομικής του ΕΚΠΑ και πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
“Η καθημερινότητα απαιτεί από εμάς εγρήγορση. Είναι μια πορεία έντονη, η εξέλιξη της ανθρώπινης ιστορίας, ένας διαρκής αγώνας. Βεβαίως να μην μας περνά από το μυαλό ότι αυτός ο αγώνας έχει μια γραμμική κατάληξη και μόνο μπροστά μπορούμε να πάμε. Μπορούμε να πάμε και πίσω. Είναι μια προσπάθεια εξαιρετικά σημαντική πολύ περισσότερο τώρα που βλέπουμε γύρω μας μια πολύ μεγάλη ένταση” λέει η κα Γαβουνέλη στην εκπομπή “Μία ημέρα στην Αθήνα” (10/12/2019)
“Το σύστημα κλυδωνίζεται”
“Η προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων 70-80 χρόνια ανήκει στα ευεργετήματα του συγχρόνου συστήματος διεθνούς δικαίου που στηρίζεται στην κοινή δράση των κρατών” αναφέρει η κα Γαβουνέλη στην εκπομπή και σημειώνει ότι στην σημερινή εποχή το σύστημα “κλυδωνίζεται”.
“Αυτή η κοινή δράση, είναι ένα ιδεώδες κοινό, μια προσπάθεια για μια ζωή που θα είναι συνδεδεμένη κρατώντας το χέρι ο ένας του άλλου. Αυτό το σύστημα κλυδωνίζεται και μαζί του κλυδωνίζονται όλες οι εγγυήσεις, οι μηχανισμοί του συστήματος.
Όλα αυτά τα πράγματα που έχουμε φτιάξει τόσο καιρό και μας επιτρέπουν να ρίχνουμε μια ματιά ο ένας επάνω από το ώμο του άλλου και να λέμε: μα τι έκανες εκεί” .
Μια Επιτροπή το 1947 συνέταξε το προσχέδιο της Διεθνούς Λίστας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων». ενώ επικεφαλής της συντακτικής επιτροπής μετέπειτα με μέλη από 9 χώρες ήταν η Ελεάνορ Ρούζβελτ, χήρα του προέδρου των ΗΠΑ Φραγκλίνου Ρούζβελτ. Στις 10 Δεκεμβρίου 1948 η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου υιοθετείται από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ.
“Ο ψίθυρος γίνεται φωνή”
Στην Ελλάδα έχει θεσμοθετηθεί η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου η οποία, είναι το ανεξάρτητο συμβουλευτικό όργανο της Πολιτείας για θέματα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, όπως λέει η κα Γαμβουνέλη και σημειώνει ότι ο ρόλος της ουσιαστικά είναι , σε δύο φάσεις, η πρόληψη της παραβίασης των δικαιωμάτων.
“Η Επιτροπή “ψιθυρίζει” στο αυτί της Πολιτείας και λέει πχ ότι θα πρέπει να ασχοληθουμε με μια καινούργια διεθνή σύμβαση η οποία , ότι θα πρέπει να υπογράψουμε, να επικυρώσουμε, να περάσει από την έννομη τάξη. Παράλληλα αναφέρεται εάν πρέπει να ασχοληθούμε με ένα θέμα που ανακύπτει. Μήπως μια διοικητική πρακτική δεν είναι η καλύτερη και πρέπει να το ξαναδούμε.
Είναι ένα έργο κατά το οποίο η Επιτροπή δεν είναι πολύ “ορατή” με την έννοια ότι αν κάνουμε καλά την δουλειά μας και αν εισακουστούμε δεν μας παίρνει είδηση κάποιος. Αντίθετα μας “παίρνουν είδηση” όταν δεν εισακουώμεθα και τότε βγάζουμε δημόσιες ανακοίνωσες. Ο ψίθυρος γίνεται φωνή.
Στην πραγματικότητα μας ακούνε στις αποτυχίες μας και όχι στις επιτυχίες μας.
Βεβαίως οφείλω να πω ότι μια ανακοίνωση της Εθνικής επιτροπής σημαίνει συνήθως και αντίδραση. Όταν φτάσει να κάνει ανακοίνωση η Επιτροπή σημαίνει ότι τα πράγματα έχουν ζορίσει”
Προβλήματα και καθημερινότητα
Όσο για τα “ευήκοα ώτα” της Πολιτείας και τις δομές του κρατικού συστήματος η κα Γαμβουνέλη αναφέρει ότι καμιά φορά πρέπει κανείς να φωνάζει πολύ δυνατά.
“Η Επιτροπή δημιουργείται από από 41 διαφορετικούς φορείς με εκπροσώπους από συνεταιριστικές οργανώσεις , πανεπιστήμια, μεγάλες ΜΚΟ και όλες τις ανεξάρτητες Αρχές. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε πληροφορίες και μια συνεχή συζήτηση με την κρατική δομή.
Σήμερα τα πλέον ευαίσθητα σημεία , νομίζω χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Από την μία είναι τα ζητήματα που αφορούν μεγάλες ομάδες ανθρώπων. Όλα τα θέματα που έχουν να κάνουν με μεταναστευτικές ροές. Ένα ζήτημα σοβαρό που αφορά πολλούς ανθρώπους, όπως και τα ζητήματα που αφορούν Ρομά. Το χαρακτηριστικό είναι ότι δεν έχουν να κάνουν με ένα δικαίωμα, αλλά είναι συστημικό το πρόβλημα το οποίο καλύπτει το σύνολο της καθημερινότητας τους. Όπως το δικαίωμα να πάνε σχολείο να έχουν πρόσβαση σε ιατρικές δομές, το δικαίωμα στην στέγαση, στο νερό κλπ. Βασικά πράγματα.
Από την άλλη πλευρά. έχουμε χαμηλής μεν έντασης αλλά διαρκείς, προκλήσεις στην καθημερινότητα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όπως ζητήματα κανονικότητας και νομιμότητας: να πάω στην δουλειά μου χωρίς να έχει κλείσει το κέντρο , έως την συνεχή (μικρής έντασης) βία ή ζητήματα που δημιουργούν προβλήματα σε άτομα με αναπηρία” λέει και υπογραμμίζει ότι ίσως κάποιες καθημερινές παραβιάσεις δεν μας κάνουν πλέον εντύπωση.
“Είμαστε στις χώρες που δεν έχουν αυτή τη στιγμή, τεράστια μείζονα ζητήματα προστασίας. Δεν ζούμε σε πόλεμο να πέφτουν βόμβες στα σπίτια μας, αλλά η καθημερινότητα εξακολουθεί να έχει ανάγκη παρέμβασης και πολύ σημαντικής προσπάθειας για να διατηρήσουμε τα κεκτημένα μας”
Γιώργος Αποστολίδης
