Διακεκριμένοι επιστήμονες σε δεκάδες ερευνητικά κέντρα του κόσμου προσπαθούν να “ξεκλειδώσουν” τα μυστικά του ανθρώπινου εγκεφάλου και να χαρτογραφήσουν τις δομές της λειτουργίας του.
Ίσως το κλειδί να βρίσκεται στην Γλώσσα και την αξιοποίηση της “κοινής λογικής” όπως αναφέρει στον “Αθήνα 9.84” ο καθηγητής στο πανεπιστήμιο Columbia των ΗΠΑ κ.Χρίστος Παπαδημητρίου.
Ήταν ο κεντρικός ομιλητής στο συνέδριο Human Brain Project ,το οποίo λαμβάνει χώρα στην Αθήνα με την συμμετοχή κορυφαίων ειδικών στις νευροεπιστήμες και την πληροφορική και όπως σημειώνει παρά την τεράστια πρόοδο, τις εφαρμογές της πληροφορικής και τις ιατρικές ανακαλύψεις ο εγκέφαλος του ανθρώπου παραμένει ένα μυστήριο.
Το Human Brain Project είναι μια Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία (www.humanbrainproject.eu) η οποία επί πολλά χρόνια αναδεικνύει τις προσπάθειες για να δημιουργηθεί η ερευνητική υποδομή στις νευροεπιστήμες.
Το έργο αντιστοιχεί σε μια από τις δυο μεγαλύτερες χρηματοδοτήσεις που έχουν δοθεί ποτέ σε ερευνητική προσπάθεια στην Ευρώπη. H εκδήλωση διοργανώνεται από το Ερευνητικό Κέντρο “Αθηνά” το οποίο έχει συμπληρώσει 30 χρόνια δράσης ως κέντρο Καινοτομίας στις Τεχνολογίες της Πληροφορίας, των Επικοινωνιών και της Γνώση.
Το Τμήμα Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών ΕΚΠΑ συμμετέχει από το ξεκίνημά του έργου συνεισφέροντας τεχνολογίες διαχείρισης και ανάλυσης δεδομένων.
“Εξακολουθεί να μένει μυστήριο ο εγκέφαλος του ανθρώπου. Έχει γίνει μεγάλη πρόοδος στο να καταλαβαίνουμε πια πολύ ειδικά μέρη του εγκεφάλου του ζώου και επίσης σε μια κλίμακα που είναι πάρα πολύ χαμηλή. Δηλαδή μπορούμε να καταλαβαίνουμε πώς οι νευρώνες συμπεριφέρονται και πώς ανταποκρίνονται σε εξωτερικά ερεθίσματα και αυτό το καταλαβαίνουμε όλο και καλύτερα, με όλο και πιο προχωρημένες μεθόδους” αναφέρει ο κ.Χ.Παπαδημητρίου στην εκπομπή “Μία ημέρα στην Αθήνα” (4/2/2020)
Εκ των πλέον καταξιωμένων επιστημόνων στον τομέα και επίτιμος διδάκτωρ του Τμήματος Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών του ΕΚΠΑ, ο κ. Παπαδημητρίου στην ομιλία του με τίτλο “Language, Brain, and Computation” υπογράμμισε την σημασία της γλώσσας για την κατανόηση του εγκεφάλου.
“Το πρόβλημα είναι πως υπάρχει ένα τεράστιο χάσμα ανάμεσα σε αυτά που καταλαβαίνουμε και σε αυτά που θέλουμε να καταλάβουμε. Αυτό που θέλουμε να καταλάβουμε είναι πώς ο εγκέφαλος γεννάει το μυαλό, πώς δηλαδή οι νευρώνες, οι συνάψεις, τα μόρια στα κύτταρα, πώς όλα αυτά δημιουργούν το μυαλό και εννοώ τη συμπεριφορά, τη γνώση, πώς μας κάνουν να κάνουμε σκέψεις, συμπεράσματα, σχέδια, γλώσσα, επιστήμη, μουσική, μαθηματικά” λέει στην εκπομπή του “Αθήνα 9.84” λίγο πριν επιστρέψει στις ΗΠΑ.
Η γλώσσα καθρέφτης του εγκεφάλου
“Το αντικείμενό μου είναι οι υπολογιστές, δηλαδή όλη μου τη ζωή μελετούσα τους υπολογιστές, τι μπορούν να κάνουν και τι δεν μπορούν να κάνουν. Τα τελευταία πέντε χρόνια με έχει συνεπάρει το πρόβλημα του εγκεφάλου και προσπαθώ να χρησιμοποιήσω αυτά που έχω μάθει από τους υπολογιστές για να καταλάβω τον εγκέφαλο. Καμία φορά με ρωτούν οι φοιτητές μου: “είναι ο εγκέφαλός μας ένας υπολογιστής;”, η απάντησή μου είναι ΝΑΙ. Γιατί εάν το σκέφτομαι έτσι, θα μπορέσω να κάνω πρόοδο” εξηγεί ο κ.Παπαδημητρίου και αναφέρεται στην μεγάλη σημασία που έχει η Γλώσσα στο όλο εγχείρημα.
“Για μένα η γλώσσα είναι ένας πολύτιμος φακός μέσα από τον οποίο μπορούμε να δούμε τον εγκέφαλο. Και ο λόγος είναι ο εξής: ότι όλες οι άλλες νοητικές διαδικασίες έχουν συνεξελιχθεί μαζί με το ζώο, μαζί με μας. Η γλώσσα εξελίχθηκε μετά από μας, δηλαδή η γλώσσα έχει γίνει αυτό που είναι όταν ο εγκέφαλός μας ήταν ακριβώς όπως είναι σήμερα.
Επομένως έχει προσαρμοστεί στον εγκέφαλο και μελετώντας τη γλώσσα, είναι ένας καθρέφτης του εγκεφάλου και νομίζω μελετώντας τη γλώσσα έχουμε την καλύτερη πιθανότητα να καταλάβουμε τα μυστικά του εγκεφάλου καλύτερα”
Πειράματα και ενόραση
“Οι συνάδελφοί μου είναι άνθρωποι των εργαστηρίων και εκεί πέρα χρειάζεται η ενόραση. Το να σχεδιάσεις ένα καλό πείραμα είναι για μένα μία από τις πιο ενδιαφέρουσες επιστημονικές διαδικασίες. Εγώ είμαι αυτό που λένε, θεωρητικός. Απλά προσπαθώ με αυτά που ξέρω από τα Μαθηματικά, να διαβάσω τα αποτελέσματα των πειραμάτων και να προσπαθήσω να καταλάβω τι μας λένε για το πώς μπορεί να λειτουργεί ένα υπολογιστικό σύστημα τόσο πολύπλοκο. Η ενόραση είναι κάτι το οποίο σε “χτυπάει” κυρίως όταν ξυπνάς το βράδυ, δεν ξέρεις από πού έρχεται και νομίζω ότι η ενόραση είναι ένα από τα πράγματα που θα καταλάβουμε τελευταία στον εγκέφαλο”.
Η κοινή λογική και τεχνητή νοημοσύνη
Στον σύνθετο κόσμο και τις διεθνείς προσπάθειες για την ανάπτυξη μεθόδων κατανόησης του εγκεφάλου, η αξιοποίηση της “κοινής λογικής” αποτελεί ίσως ένα καθοριστικό παράγοντα. Ο κ. Χ.Παπαδημητρίου συνηγορεί στην επισήμανση.
“Όπως ξέρετε πολύ καλά, με ιλιγγιώδη ταχύτητα προοδεύουν οι μηχανές τεχνητής νοημοσύνης. Βασικά προσπαθούμε να καταλάβουμε, με μεγάλη επιτυχία να κοιτάζουμε δεδομένα και να βγάλουμε προχωρημένα συμπεράσματα.
Αυτό, το να καταλάβουμε την κοινή λογική είναι νομίζω το επόμενο βήμα γιατί -μιλώντας ως μηχανικός- για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε στο επόμενο στάδιο της τεχνητής νοημοσύνης, αυτό που χρειαζόμαστε είναι μια νοημοσύνη που ζει όπως εμείς. Παρατηρεί μικρά πράγματα και μαθαίνει από αυτά μόνο του κανόνες που- κατά κάποιον τρόπο- ξεπερνούν τα δεδομένα κι αυτό είναι το ζητούμενο τώρα, το επόμενο στάδιο”.
Γιώργος Αποστολίδης
