Κάθε νεκροταφείο, από τη μια άκρη της Ελλάδας έως την άλλη, περιβάλλεται από ψηλά, ευθυτενή και λυγερόκορμα κυπαρίσσια. Τα εντυπωσιακά αυτά δέντρα για τους αρχαίους Έλληνες ήταν τα δέντρα της θλίψης.
Τι συμβολίζουν όμως στη χριστιανική παράδοση και γιατί φυτεύονται στα κοιμητήρια;
Υπάρχουν πολλές ερμηνείες για τους λόγους που τα κυπαρίσσια (Cupressus sempervirens) περιβάλλουν τα νεκροταφεία, οι οποίες προέρχονται τόσο από τη μυθολογία όσο και από τη σύγχρονη Ιστορία. Η πραγματικότητα όμως είναι ότι τα κυπαρίσσια εξαφανίζουν τις ανεπιθύμητες μυρωδιές και κάτι τέτοιο είναι απαραίτητο στα νεκροταφεία.
Ωστόσο ο βασικός λόγος που έπαιξε τον πιο σημαντικό ρόλο στην επιλογή του συγκεκριμένου δένδρου είναι το ριζικό του σύστημα, καθώς το κυπαρίσσι, ανεξαρτήτως εδάφους και κλίματος, έχει πασσαλώδες και βαθύ ριζικό σύστημα, χωρίς να απλώνεται και να ανασηκώνει το έδαφος, και έτσι δεν επηρεάζει τα ταφικά μνημεία.
Ο Κυπάρισσος από την Κέα
Σύμφωνα με τη Μυθολογία, στην αρχαία Ελλάδα, στο νησί της Κέας, ζούσε ο Κυπάρισσος, ένας πολύ όμορφος νέος, γιος του Τήλεφου και εγγονός του Ηρακλή, ο οποίος είχε εξημερώσει ένα ιερό ελάφι. Κάποια ζεστή καλοκαιρινή ημέρα το ελάφι ξεκουραζόταν ξαπλωμένο στον ίσκιο ενός δέντρου και ο Κυπάρισσος το σκότωσε κατά λάθος με ένα ακόντιο.
Τότε η απόγνωση, η θλίψη και η απελπισία τον οδήγησαν στο να ζητήσει από τους θεούς να κυλούν τα δάκρυά του αιώνια. Οι ολύμπιοι θεοί εισακούοντας το θρήνο και τις κραυγές του, τον μετέτρεψαν σε κυπαρίσσι, το δέντρο της θλίψης. Από τότε, σύμφωνα με τη μυθολογία, το κυπαρίσσι θεωρείται «πένθιμο» δέντρο και ως εκ τούτου φυτεύεται στα νεκροταφεία.
Συνδέει τη γη με τον ουρανό
Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία, που έχει ρίζες στη χριστιανική παράδοση, τα κυπαρίσσια φυτεύονται στα κοιμητήρια για να αποδίδουν φόρο τιμής στους νεκρούς. Κι αυτό γίνεται με πολλούς τρόπους. Κατ’ αρχάς οι κορυφές τους κλίνουν προς τα κάτω αποδίδοντας έτσι σεβασμό προς τους κεκοιμημένους. Επιπλέον, πρόκειται για ένα δέντρο το οποίο δεν έχει καρπούς, δείχνοντας έτσι την έλλειψη ζωής στο χώρο. Επίσης το χρώμα του κυπαρισσιού είναι σκούρο, για να ταιριάζει με τη θλίψη που κυριαρχεί σε ένα νεκροταφείο, και το άρωμά του μένει χαραγμένο στη μνήμη μας, όπως μένουν οι άνθρωποί μας που φεύγουν.
Εξάλλου, λόγω της μορφής του, υπάρχει και η εικασία ότι συνδέει τη γη με τον ουρανό και βοηθά τις ψυχές να ανέβουν στον ουρανό. Στη Δημητσάνα υπάρχει το περίφημο κυπαρίσσι που φύτεψε ο Θ. Κολοκοτρώνης στη μνήμη του αδελφού του, Γιάννου, που σκοτώθηκε στην περιοχή. Ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι ο πραγματικός λόγος έχει να κάνει κυρίως με το ιδανικό για κοιμητήριο ριζικό σύστημα του δέντρου.
Ισίδωρος Ρούσσος
