Οι πρόεδροι των Ευρωπαϊκών θεσμών μαζί με 25 από τους 27 Ευρωπαίους ηγέτες «συναντήθηκαν» μέσω τηλεδιάσκεψης το απόγευμα της Τετάρτης με τους ομολόγους τους από τα Δυτικά Βαλκάνια σε μια συνάντηση, που σε άλλη περίπτωση θα είχε πραγματοποιηθεί στο Ζάγκρεμπ, στη διάρκεια της πρώτης προεδρίας της Ε.Ε από την Κροατία.
Αλλά με την Ευρώπη όντας ακόμα αντιμέτωπη με τον κορωνοϊό τα έξι Βαλκανικά κράτη με πραγματική ή οραματική προοπτική ένταξης στην Ε.Ε – Αλβανία, Βοσνία – Ερζεγοβίνη, Κόσοβο, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία και Σερβία – έλαβαν μια μάλλον «εικονική» στήριξη ιδιαίτερα σε πολιτικό επίπεδο.
Το κείμενο των συμπερασμάτων της Συνόδου δεν έκανε καμία αναφορά στην απόφαση που έλαβαν οι ηγέτες της Ε.Ε τον περασμένο Μάρτιο για άνοιγμα των διαπραγματεύσεων με την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία, αν και επρόκειτο για την πιο σημαντική εξέλιξη σε σχέση με την ευρύτερη περιοχή. Αυτό οφείλεται στην μάλλον επιφυλακτική στάση που κρατούν κάποια κράτη – μέλη της Ε.Ε σε ό,τι αφορά τη διεύρυνση.
Και ενώ επισήμως ο βασικός στόχος της διοργάνωσης ήταν οι Ευρωπαίοι ηγέτες να εκφράσουν την «αδιαμφισβήτητη στήριξη τους στην ευρωπαϊκή προοπτική» της περιοχής, οι ίδιοι ηγέτες αναζητούσαν ενδείξεις ότι τα Βαλκάνια παραμένουν δεσμευμένα σε μια δυτική κατεύθυνση παρά σε μια… ανατολική με το βλέμμα προς Ρωσία και Κίνα.
Ο πρωθυπουργός της Κροατίας Αντρέι Πλένκοβιτς και «εικονικός» οικοδεσπότης προερχόμενος από μια χώρα γειτονική των φιλόδοξων μελών ήταν εκείνος που φάνηκε πρόθυμος να πει αυτό που χρειαζόταν να ειπωθεί και από τις δύο πλευρές.
Στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε από κοινού με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλς Μισέλ και την πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν ο Πλέονκοβιτς χαιρέτισε θερμά την απόφαση για την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονια προσθέτοντας ότι κατά τη γνώμη του επρόκειτο για μια καθυστερημένη απόφαση.
Και επιχείρησε να κάνει τους Ευρωπαίους ηγέτες να ακούσουν οτι τα Δυτικά Βαλκάνια παραμένουν δεσμευμένα στην Ε.Ε. «Αυτές οι χώρες είναι περικυκλωμένες κατά έναν τρόπο από την Ε.Ε Αν δούμε τη γεωγραφία, δεν έχουν άλλωστε πουθενά αλλού να πάνε» είπε.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Βόρειας Μακεδονίας, Νίκολα Ντιμίτροφ στο μεταξύ συνόψισε την ατμόσφαιρα που επικράτησε ανάμεσα στους Βαλκάνιους ηγέτες. «Η επανεβεβαίωση της δέσμευσης στην ευρωπαϊκή προοπτική είναι καλοδεχούμενη» δήλωσε στο Politico. «Θα ήμασταν πιο ευτυχείς αν υπήρχε αναφορά στη διεύρυνση ή στην ολοκλήρωση της Ε.Ε. Ούτως ή άλλως το Συμβούλιο έλαβε αυτή την απόφαση για την έναρξη των συνομιλιών». Αλλά επεσήμανε ότι «υπό αυτές τις συνθήκες, όπου κάποιος είναι κατά 100% επικεντρωμένος στον κορωνοϊό αποτελεί καλό σημάδι ότι η Ευρώπη ενωμένη είναι επικεντρωμένη στην περιοχή».
Τα 4 «βασικά σημεία» της εικονικής Συνόδου:
1.Τα πάντα αφορούν και πάλι την … προοπτική:
Λόγω των διαφορών μεταξύ των Ευρωπαίων ηγετών στο θέμα της διεύρυνσης, ήταν οι ηγέτες των Δυτικών Βαλκανίων που έπρεπε να επαναλάβουν τη δεσμευσή τους σε μια «ευρωπαϊκή προοπτική» της περιοχής. Σε έναν κλασικό συμβιβασμό των Βρυξελλών, η προοπτική της ένταξης συνέπεσε με μια μάλλον έμμεση αναφορά στη διακήρυξη της Θεσσαλονίκης του 2003 όπου αναφερόταν κατηγορηματικά ότι «το μέλλον των Βαλκανίων είναι εντός της Ε.Ε». Οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες τόνισαν ότι ενώ το κείμενο της Τετάρτης δεν είχε τέτοια αναφορά, όλα δείχνουν όμως ότι η Ε.Ε κινείται προς αυτή την κατεύθυνση δίνοντας το παράδειγμα της Αλβανίας και της Βόρειας Μακεδονίας και αναφέροντας ότι τον επόμενο μήνα η Κομισιόν θα παρουσιάσει το διαπραγματευτικό πλαίσιο και για τις δύο χώρες. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι δύο χώρες θα γίνουν σύντομα μέλη. Η διαδικασία μπορεί να πάρει χρόνια.
2.Ξεχάστε την Κίνα, δείξτε μας αγάπη!
Ένα από τα πιο αξιοπρόσεχτα σημεία της τελικής διακήρυξης αφορά τη βοήθεια που προσέφερε η Ε.Ε στα Δυτικά Βαλκάνια για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού. Η διακήρυξη σημειώνει ότι η Ε.Ε παρείχε 3,3 δις ευρώ για να ενισχύσει την περιοχή και επισημαίνει ότι «το γεγονός ότι αυτή η στήριξη και η συνεργασία είναι πολύ μεγαλύτερη από οποιαδήποτε άλλη που δόθηκε στην περιοχή απαιτεί δημόσια αναγνώριση». Η φράση αυτή αντανακλά τον ανταγωνισμό που νιώθει η Ε.Ε έναντι άλλων δυνάμεων στην περιοχή. Επί της ουσίας ζητά από τον Σέρβο πρόεδρο, Αλεξάνταρ Βούτσιτς να… αφήσει κατά μέρος το «φλερτ» με την Κίνα και τη Ρωσία και να δείξει στην Ευρώπη την ίδια αγάπη. Τις πρώτες μέρες της πανδημίας ο Βούτσιτς είχε «επιτεθεί» στην Ε.Ε λέγοντας πως «δεν υπάρχει ευρωπαϊκή αλληλεγγύη. Είναι ένα παραμύθι» και όταν αφίχθη το πρώτο αεροπλάνο από την Κίνα με ιατρικό εξοπλισμό τα σερβικά ΜΜΕ και ο ίδιος προσωπικά έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον και χαιρέτισαν επιδεικτικά την κίνηση αυτή. Ευρωπαίοι διπλωμάτες παραδέχονται ότι υπήρξαν κάποια προβλήματα αρχικά σε ό,τι αφορά την παροχή βοήθειας προς την περιοχή.
3. Η Ε.Ε «παίζει» κρυφτό με τις ΗΠΑ για το Κόσοβο
Οι ηγέτες επεσήμαναν τη σημασία «καλών σχέσεων γειτονίας» και ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την πιο δύσκολη σχέση στην περιοχή μεταξύ Βελιγραδίου και Πρίστινας. Δύο δεκαετίες μετά τη λήξη του πολέμου το Βελιγράδι εξακολουθεί να θεωρεί το Κόσοβο ως επαρχία «αντάρτικη» και δεν αναγνωρίζει την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του, που συνέβη το 2008. Οι ηγέτες καλωσόρισαν τον διορισμό του Μίροσλαβ Λάτζακ ως του ειδικού απεσταλμένου της Ε.Ε για τον διάλογο μεταξύ Βελιγραδίου – Πρίστινας. Αλλά η Ε.Ε παίζει «κρυφτό» σε σχέση με τον ρόλο των ΗΠΑ στην περιοχή. Τον περασμένο Οκτώβριο οι ΗΠΑ διόρισαν τον πρέσβη τους στη Γερμανία, Ρίτσαρντ Γκρενέλ ως ειδικό απεσταλμένο για το ίδιο θέμα… και ο οποιος έδειξε ενεργό ενδιαφέρον για τον ρόλο του. Πέτυχε συμφωνία για την επανέναρξη πτήσεων μεταξύ των δύο πρωτευουσών παρά το γεγονός ότι κάποιοι έκριναν το σχέδιό του αναξιόπιστο. Επίσης συνέβαλε στην πτώση της κυβέρνησης του Άλμπιν Κούρτι, αφού τον επέκρινε για την απροθυμία του να άρει τους δεσμούς για προϊόντα με τη Σερβία. Ο Γκρενέλ έχει κατηγορηθεί από κάποιους πολιτικούς στο Κόσοβο ότι έχει πάρει το μέρος της Σερβίας και πιέζει για λύση προκειμένου να το παρουσιάσει ως διπλωματική επιτυχία των ΗΠΑ ενόψει των προεδρικών εκλογών. Από την πλευρά του ο Γκρενέλ έχει αρνηθεί τη στήριξη των ΗΠΑ σε ανταλλαγή εδαφών ως μέρος της συμφωνίας. Ο Λάτζακ έχει ήδη μείνει επί της ουσίας.. πίσω. Ο πρόεδρος του Κοσόβου Χασίμ Θάτσι έχει επικρίνει τον διορισμό του γιατί η Σλοβακία δεν αναγνωρίζει τη χώρα του.
4. Η Ισπανία… παρούσα!
Το γεγονός ότι η Σύνοδος ήταν «εικονική» μέσω τηλεδιάσκεψης επέτρεψε στον Ισπανό πρωθυπουργό να μετάσχει, καθώς η Ισπανία δεν αναγνωρίζει το Κόσοβο. Και ετσι απέφυγε να βρεθεί στον ίδιο χώρο με τον Χασίμ Θάτσι. Η Ισπανία είχε ήδη ζητήσει από την κροατική προεδρία της Ε.Ε να μην υπάρχει καμία επίσημη αναφορά σε «έξι» Βαλκανικές χώρες στη διακήρυξη, ούτε αναφορά σε ευρωπαϊκή ένταξη. Ο Σάντσεθ πάντως την Τετάρτη επανέλαβε τη στήριξη του για τον διάλογο Βελιγραδίου – Πρίστινας και καλωσόρισε τον διορισμό για ειδικό απεσταλμένο της Ε.Ε. Είπε επίσης ότι η Ισπανία «ενθαρρύνει και τις δύο πλευρές να σημειώσουν πρόοδο με στόχο την επίτευξη μιας κοινής και βιώσιμης λύσης» .
Aλεξάνδρα Βουδούρη
Πηγή: Politico
