14 χρόνια η MONUMENTA ασχολείται με την καταγραφή του αστικού πλούτου
Η Ειρήνη Γρατσία, αρχαιολόγος και συντονίστρια της MONUMENTA μίλησε στον Αθήνα 9.84 για τις δράσεις, τους στόχους που επιτεύχθηκαν και τα μελλοντικά σχέδια της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας για την προστασία της φυσικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς Ελλάδας και Κύπρου, MONUMENTA.
Μετά από 14 χρόνια δράσης τι θα λέγατε ότι κατάφερε η MONUMENTA και σε τι συμπεράσματα έχετε καταλήξει;
«Τα χρόνια αυτά έγιναν πάνω από 100 παρεμβάσεις για την προστασία 250 ιστορικών κτηρίων και μνημείων, οργανώθηκαν εκατοντάδες εκπαιδευτικά προγράμματα και εκδηλώσεις και καταγράφηκαν χιλιάδες κτήρια στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, την Καλαμάτα, τη Σκιάθο κ.α. Τα προγράμματα καταγραφής, τεκμηρίωσης και ανάδειξης κτηρίων εφαρμόζονται συστηματικά από το 2013 στην Αθήνα με αποκλειστικό δωρητή το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Με επιτόπια καταγραφή φωτογραφήθηκαν και καταγράφηκαν 10.600 κτήρια της περιόδου 1830-1940 στις επτά δημοτικές κοινότητες. Γνωρίζουμε πλέον πόσα είναι τα κτήρια που διατηρούνται στην πόλη και μπορούμε να αντλήσουμε πληροφορίες γι’ αυτά στην ιστοσελίδα-βάση δεδομένων www.docathens.org αλλά και στην εφαρμογή για κινητά (Monumenta) όπου έχουν καταχωριστεί και είναι ελεύθερη η πρόσβαση.
Παράλληλα με την καταγραφή συλλέχθηκαν προφορικές μαρτυρίες, κυρίως από ιδιοκτήτες των κτηρίων και μηχανικούς, καθώς και αρχειακό υλικό, έναν θησαυρό πληροφοριών τόσο για τα κτήρια, όσο και για τους ανθρώπους που έζησαν σε αυτά».
Για πρώτη φορά υπάρχει ένα μητρώο όλων των παλαιών κτηρίων της Αθήνας, με ελεύθερη πρόσβαση σε αυτό
«Η δεκατετράχρονη δράση της MONUMENTA έχει –πιστεύουμε- αναδείξει ότι τα μνημεία είναι γύρω μας, είναι κομμάτι της καθημερινότητάς μας και όλοι πρέπει να πράττουμε για την προστασία τους. Επίσης, το γεγονός ότι όταν κινδυνεύει ένα παλιό κτήριο οι πολίτες απευθύνονται στη MONUMENTA είτε για να παρέμβει είτε για να στηρίξει την προσπάθεια τους είναι μια επιτυχία. Μεγάλο έργο είναι και η καταγραφή των κτηρίων του 19ου και του α’ μισού του 20ού αιώνα και η καταχώρησή τους σε ψηφιακή βάση δεδομένων».
Ποια είναι η αντιμετώπιση από την πολιτεία, τους πολίτες και τους μαθητές σε ότι αφορά στο έργο σας;
«Η συνεργασία με τους πολίτες είναι ένας στόχος της MONUMENTA, γι’ αυτό και εφαρμόζει το πρόγραμμα «Τοπικές Κοινωνίες & Μνημεία». Επιδίωξη είναι οι ίδιοι οι πολίτες να ενδιαφέρονται και να πράττουν για τα μνημεία. Η συνεργασία είναι συνεχής και έτσι έχει αναπτυχθεί μια σχέση εμπιστοσύνης με θετικά αποτελέσματα για τον αρχιτεκτονικό πλούτο. Η MONUMENTA ανήκει στην κοινωνία των πολιτών και προσπαθεί από τη μεριά της να συμβάλλει στην προστασία των μνημείων. Η Πολιτεία αναγνωρίζει αυτή την προσπάθεια. Από την αρχή της δράσης της MONUMENTA εφαρμόστηκαν εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά και νέους. «Τα μνημεία είναι γύρω μας» και «Καταγράφω ένα παλιό κτήριο, ανακαλύπτω την ιστορία του» είναι τα βασικά προγράμματα. Περίπου 6000 μαθητές έχουν συμμετάσχει σε αυτά. Η συνεργασία με τα σχολεία είναι συνεχής και είναι για εμάς πολύ σπουδαίο που οι μαθητές γνωρίζουν τα μνημεία, καταγράφουν κτήρια και αρχεία, παίρνουν συνεντεύξεις από αποφοίτους. Τα παιδιά αγαπούν τα μνημεία και βέβαια τις επισκέψεις σε αυτά. Εδώ και τρία χρόνια συμμετέχουμε στο ιδιαίτερα αξιόλογο πρόγραμμα «Το παιδί, η πόλη και τα Μνημεία», που αποτελεί πρωτοβουλία του δήμου Αθηναίων και υλοποιείται από την Τεχνόπολη. Η MONUMENTA έχει αναλάβει μέχρι σήμερα τις περιηγήσεις με τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς στις γειτονιές του Ψυρρή, της Κυπριάδη και του Κολωνού».
Πώς χρηματοδοτείται η εταιρία;
«Η MONUMENTA είναι μια αστκή μη κερδοσκοπική εταιρεία η οποία έχει μέλη, που τη στηρίζουν με τις συνδρομές (ετήσια συνδρομή 10 ευρώ) και τις δωρεές τους. Τα μπαζάρ και το πωλητήριο, κυρίως με δικές της εκδόσεις, συμβάλλουν στην ενίσχυση των δράσεων. Έχουμε καταφέρει μέσα από συνεργασίες και αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας να παράγουμε αρκετά μεγάλο έργο με χαμηλό κόστος».
Ποιες δραστηριότητες γίνονται εν μέσω της υγειονομικής κρίσης;
«Μέσα στην υγειονομική κρίση δημιουργήσαμε την Ομάδα στο Facebook «Κάθε μέρα κι ένα σπίτι». Ξεκίνησε ως μια παρότρυνση για να μείνουμε στο σπίτι λόγω κορονοϊού συνεχίζοντας τις επισκέψεις σε κτήρια όλης της χώρας μέσω διαδικτύου. Συνεχίζεται -με πολλή μεγάλη συμμετοχή μελών- συστηματικά αναδεικνύοντας έναν πλούτο πληροφοριών και μικροϊστοριών, πολύτιμων για την τεκμηρίωση και την ανάδειξη των νεότερων κτιρίων που είναι βασικός στόχος και δράση της MONUMENTA.
Παράλληλα ολοκληρώθηκε ένα ντοκιμαντέρ για την καταγραφή των κτιρίων στην Αθήνα, σε σκηνοθεσία του Νίκου Αναγνωστόπουλου και σύντομα θα παρουσιαστεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Εν μέσω κρίσης τέλος συνεχίσαμε τις παρεμβάσεις μας για την προστασία του αρχιτεκτονικής κληρονομιάς».
Ετοιμάζετε καποια νέα δράση;
«Η MONUMENTA ξεκινά το διετές πρόγραμμα «Καταγραφή, συντήρηση, ψηφιοποίηση & ταξινόμηση Αρχείου Κατασκευαστικής εταιρείας «ΕΡΓΟΛΗΠΤΙΚΗ» με αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Το πρόγραμμα θα γίνει με τη συνεργασία της Εθνικής Βιβλιοθήκης και σε αυτή θα δωρηθεί το Αρχείο όταν ολοκληρωθεί. Πάνω από 10.000 τεκμήρια (φωτογραφίες, σχέδια, διαγράμματα, έγγραφα, πρακτικά συνεδριάσεων, διαφημιστικά έντυπα) αποτελούν το μοναδικό αυτό αρχείο μιας κατασκευαστικής εταιρείας του Μεσοπολέμου που διέσωσε ο συλλέκτης κ. Γιάννης Λάμπρου. Παράλληλα με το έργο προστασίας του Αρχείου θα πραγματοποιηθούν εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές και ενήλικες, θα διοργανωθούν ομιλίες, ξεναγήσεις και μία μεγάλη έκθεση.
Επίσης, ετοιμάζουμε δύο περιηγήσεις στην πόλη, στην οδό Ευριπίδου και στην Πλάκα. Στην ιστοσελίδα www.monumenta.org μπορεί να ενημερώνεται κάποιος για όλες τις δράσεις και τις εκδηλώσεις».
Καλλιόπη Ασλανίδου
