Η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει το 3ο Διαδικτυακό Φεστιβάλ της με τίτλο Η μουσική του λόγου, σε καλλιτεχνική διεύθυνση Γιώργου Κουμεντάκη, το οποίο απαρτίζεται από πέντε ιδιαίτερες ιστορίες μικρού μήκους. Οι προβολές των βίντεο του Φεστιβάλ θα πραγματοποιηθούν από τις 9 Δεκεμβρίου 2020 έως τις 6 Ιανουαρίου 2021 και θα παραμείνουν διαθέσιμες για το κοινό για 30 μέρες μετά την πρεμιέρα τους.
Οι προβολές θα πραγματοποιούνται από το nationalopera.gr, και μέσω των σελίδων της ΕΛΣ σε Facebook και YouTube, καθώς και από τον ιστότοπο του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού digitalculture.gov.gr. Το Φεστιβάλ υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της ΕΛΣ.
Η «Εξαϋλωμένη νύχτα» του Άρνολντ Σαίνμπεργκ παρουσιάζεται στο πλαίσιο του 3ου Διαδικτυακού Φεστιβάλ Εθνικής Λυρικής Σκηνής και θα παραμείνει διαθέσιμο ψηφιακά έως τις 9 Ιανουαρίου.
Η Εξαϋλωμένη νύχτα (Verklärte Nacht) του Άρνολντ Σαίνμπεργκ (έργο 4, 1899) είναι ίσως το δημοφιλέστερο, αν και όχι το πιο αντιπροσωπευτικό, έργο του συνθέτη. Γραμμένο στην ευρέως γνωστή ως «μεταρομαντική περίοδο» του Σαίνμπεργκ, και πριν την επινόηση του δωδεκαφθογγισμού, η Εξαϋλωμένη νύχτα είναι ένα από τα σημαντικότερα δείγματα «προγραμματικής» μουσικής του 20ού αιώνα, μιας και βασίζεται στο ποίημα του Ρίχαρντ Ντέμελ, χωρίς παρ’ όλα αυτά να χρησιμοποιεί το κείμενο ως μέρος της σύνθεσης. Παρότι ο Σαίνμπεργκ ακολούθησε τα έξι μέρη του ποιήματος στον τρόπο που έγραψε το σεξτέτο, δεν επιτρέπει καμία παύση από το ένα στο άλλο, δίνοντας στον ακροατή την αίσθηση μιας αδιάκοπης σύνθεσης.
Το ποίημα του Ντέμελ, με γνώριμα πρωτοεξπρεσιονιστικά χαρακτηριστικά, περιγράφει έναν άνδρα και μια γυναίκα να διασχίζουν ένα δάσος μέσα σε μια αφύσικα λαμπρή νύχτα, όπου η γυναίκα αποκαλύπτει στον σύντροφό της πως είναι έγκυος από άλλον άνδρα. Παρά τις ενοχές και την ντροπή της, ο άνδρας την καθησυχάζει και αποδέχεται το αγέννητο παιδί, οδηγώντας το ποίημα σε μια εκστατική κορύφωση.
Η σύνθεση του Σαίνμπεργκ, πέραν του ιδιοφυούς συνδυασμού της συνθετικής παράδοσης των μοτιβιστικών μεταμορφώσεων του Μπραμς και της αέναης συνθετικής γραμμής του Βάγκνερ (οι παραπομπές του Σαίνμπεργκ στην όπερα του Βάγκνερ Τριστάνος και Ιζόλδη είναι πάμπολλες), είναι εν μέρει και ένα αυτοβιογραφικό ντοκουμέντο της ερωτικής σχέσης του Σαίνμπεργκ με την αδελφή του δασκάλου μουσικής του, του επίσης γνωστού συνθέτη Αλεξάντερ φον Τσεμλίνσκι, την οποία εντέλει παντρεύτηκε.
Ο σκηνοθέτης Θέμελης Γλυνάτσης, σε μια απόπειρα που ισορροπεί ανάμεσα σε παράσταση και στο animation, μετατρέπει την εξπρεσιονιστική αφηγηματική γραμμή του ποιήματος του Ντέμελ και της σύνθεσης του Σαίνμπεργκ σε υλικό για τη δραματουργία ενός εφιάλτη, ο οποίος σταδιακά δίνει τη θέση του σε μια μυστηριώδη ψυχική μεταμόρφωση και μια τελική συνύπαρξη, κατά την οποία τα οικεία σώματα παύουν να είναι τερατώδη και πλημμυρίζουν από τρυφερότητα. Ένα οικογενειακό δράμα, δηλαδή, και μια ερωτική ιστορία, που απαιτούν τη γενναία κατάφαση από τα πρόσωπα ώστε να απεμπλακούν από την επανάληψη και την ενοχή. Βασικό μοτίβο της δραματουργίας είναι η φύση, που αρχικά φαντάζει εκδικητική και ανοίκεια αλλά που σταδιακά μετατρέπεται σε τόπο εξιλέωσης.
Συντελεστές:
Μουσική διεύθυνση: Στάθης Σούλης
Δραματουργία – Σκηνοθεσία: Θέμελης Γλυνάτσης
Σκηνικά – Κοστούμια: Αλεξία Θεοδωράκη
Φωτισμοί: Στέλλα Κάλτσου
Οπτικά εφέ, animation: Μάριος Γαμπιεράκης, Χρυσούλα Κοροβέση
Κινηματογράφηση: Απόστολος Κουτσιανικούλης, Γιώργος Παναγόπουλος, Κατερίνα Χαραλάμπους (blæc cinematography)
Γυναίκα: Μαρία Παρασύρη
Άνδρας: Θανάσης Δόβρης
Άγνωστος άνδρας: Θέμελης Γλυνάτσης
Παιδί: Μιχάλης Δόβρης
Ερμηνεύουν οι μουσικοί: Αργυρώ Σειρά, Στέλλα Καρυτινού (βιολί), Ηλίας Σδούκος, Πάτρικ Έβανς (βιόλα), Αλέξανδρος Μποτίνης, Μαρίνα Κολοβού (τσέλο)
O Γιώργος Κουμεντάκης σημειώνει:
«Μετά τη μεγάλη επιτυχία που σημείωσαν το 1ο και το 2ο Διαδικτυακό μας Φεστιβάλ (Μάιος-Ιούνιος 2020, Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2020), συγκεντρώνοντας δεκάδες χιλιάδες θεάσεις από όλο τον κόσμο, συνεχίζουμε δυναμικά με την πραγματοποίηση του 3ου Διαδικτυακού Φεστιβάλ της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Το νέο Φεστιβάλ έχει τίτλο «Η μουσική του λόγου» και περιλαμβάνει πέντε βίντεο, πέντε ταινίες μικρού μήκους, όπου η μουσική και ο αφηγηματικός λόγος αποκτούν μια άλλη διάσταση μέσα από την τέχνη της εικόνας. Επιλέξαμε πέντε μουσικά έργα διαφορετικής θεματολογίας και αισθητικής προσέγγισης, τα οποία εξελίσσουν τον τρόπο με τον οποίο η μουσική περνάει μέσα από την ψηφιακή της μορφή σε μια άλλη πραγματικότητα.
Το Διαδικτυακό Φεστιβάλ μάς επιτρέπει να είμαστε δημιουργικά ζωντανοί, όχι μόνο εν μέσω πανδημίας, αλλά και στη συνέχεια, καθώς αυτή η προσέγγιση των μουσικών έργων θα έχει ακόμη μεγαλύτερη παρουσία στο μέλλον. Από τις 9 Δεκεμβρίου έως τις 6 Ιανουαρίου, σας προσκαλούμε να απολαύσετε αυτές τις πέντε ξεχωριστές ιστορίες μικρού μήκους από την οθόνη του υπολογιστή σας, το τάμπλετ ή το κινητό σας».
