Τη δραματική κατάσταση, που επικρατεί σήμερα στη Λευκορωσία οκτώ μήνες, μετά τις αμφιλεγόμενες προεδρικές εκλογές και τις ογκώδεις διαδηλώσεις εναντίον του καθεστώτος του Λουκασένκο, που συγκλόνισαν τον κόσμο περιγράφει στον Αθήνα 9,84 και την Αλεξάνδρα Βουδούρη, η επικεφαλής της Δημοκρατικής Αντιπολίτευσης της χώρας, Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια.
«Ο κόσμος δεν αισθάνεται πλέον ασφαλής στο σπίτι του. Οποιαδήποτε στιγμή η αστυνομία μπορεί να εισβάλλει σε ένα σπίτι και να συλλάβει έναν πατέρα, να τον γονατίσει μπροστά στα παιδιά του και να τον οδηγήσει στη φυλακή. Η κατάσταση είναι τρομερή. Όμως, ο κόσμος είναι έτοιμος να βγει στους δρόμους και να διαδηλώσει ξανά» λέει χαρακτηριστικά.
Εξηγεί τους λόγους, που βρέθηκε στην Αθήνα για το Φόρουμ των Δελφών μετά από πρόσκληση του υπουργείου Εξωτερικών αναφέροντας πως «θέλουμε να ενημερώσουμε τους πολίτες της Ελλάδας. Οι πολίτες που ζουν σε δημοκρατικές χώρες δεν μπορούν καν να φανταστούν τι μπορεί να συμβαίνει στη κεντρική Ευρώπη. Δεν μπορούν να διανοηθούν ότι άνθρωποι ταπεινώνονται σωματικά, αλλά και ηθικά στις φυλακές».
Η Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια, ο σύζυγος της οποίας έχει ήδη κλείσει έναν χρόνο ως πολιτικός κρατούμενος στη φυλακή, ζει εξόριστη στην Λιθουανία. Από εκεί κατάφερε να χαλυβδώσει το κίνημα διαμαρτυρίας και συναντιέται με ηγέτες της Ε.Ε, καθώς προσπαθεί να ανοίξει ένα δρόμο για αλλαγές στη χώρα της, αφού πρώτα επιτευχθεί η διεξαγωγή νέων εκλογών.
Ήταν ιδιαίτερα συγκινητικές για ολόκληρο τον κόσμο οι μαζικές διαδηλώσεις, που συγκλόνισαν τη Λευκορωσία, μετά τις εκλογές στις 9 Αυγούστου. Ποια είναι η κατάσταση τώρα στο Μινσκ, αλλά και σε ολόκληρη τη χώρα; Συνεχίζει ο κόσμος να είναι στους δρόμους;
Σήμερα ο κόσμος δεν είναι στους δρόμους, δεν βλέπει κανείς δηλαδή μαζικές διαδηλώσεις, όπως αυτές συνέβησαν στις 9 Αυγούστου και συνεχίστηκαν και ολόκληρο το φθινόπωρο, αλλά αυτό συμβαίνει εξαιτίας της τεράστιας καταστολής τους. Δεν μπορείτε να φανταστείτε τι συμβαίνει στη Λευκορωσία. Από τον Αύγουστο 25,000 άνθρωποι έχουν συλληφθεί και κρατηθεί από τις αρχές. Σήμερα, παρά το γεγονός, ότι δεν γίνονται διαδηλώσεις τουλάχιστον 1,000 άνθρωποι συλλαμβάνονται κάθε μήνα για «προληπτικούς λόγους». Η πλειοψηφία των πολιτών είναι στο στόχαστρο: δημοσιογράφοι, φοιτητές, εργάτες, ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, όλα τα κοινωνικά στρώματα που με κάποιο τρόπο αντιστέκονται έναντι του καθεστώτος, αλλά και της βίας που έχει επιδείξει μετά τις εκλογές. Αυτή τη στιγμή, υπάρχουν πάνω από 3,000 εκκρεμείς ποινικές υποθέσεις και τουλάχιστον 374 αναγνωρισμένοι ως πολιτικοί κρατούμενοι, με τον αριθμό να αυξάνεται κάθε μέρα.
Σε ό,τι αφορά τις διαμαρτυρίες, αυτές δεν ισοδυναμούν με διαδηλώσεις, καθώς αυτές αποτελούν μέρος του κινήματος, που δέχεται τώρα τεράστιες πιέσεις. Όμως, ο κόσμος δεν εγκαταλείπει. Δεν θα τα παρατήσουμε. Αλλά πρέπει να βρούμε πια άλλους τρόπους να δείξουμε ότι δεν εξαφανιστήκαμε. Έχουμε εξελιχθεί πια σε ένα παράνομο, αντιστασιακό κίνημα. Ο κόσμος δεν αισθάνεται πλέον ασφαλής στο σπίτι του. Οποιαδήποτε στιγμή η αστυνομία μπορεί να εισβάλλει σε ένα σπίτι και να συλλάβει έναν πατέρα, να τον γονατίσει μπροστά στα παιδιά του και να τον οδηγήσει στη φυλακή. Η κατάσταση είναι τρομερή. Ο λαός ωστόσο είναι έτοιμος να βγει στους δρόμους και να διαδηλώσει ξανά. Από την άλλη, δεν μπορούμε να δείξουμε την εικόνα αυτή στον υπόλοιπο κόσμο για το πόσα δηλαδή είναι τα θύματα, πόσοι χιλιάδες είναι στη φυλακή. Επομένως, αναζητούμε και άλλους τρόπους να βγούμε από αυτή την κατάσταση, μέσω διαπραγματεύσεων. Το καθεστώς, ωστόσο, αντιστέκεται, γιατί φυσικά δεν θέλει να χάσει την εξουσία. Ο Λουκασένκο είναι ένας δικτάτορας και θα αισθανόταν ντροπή να χάσει έτσι τη δύναμή του, όμως πρέπει να ασκήσουμε πίεση με κάθε τρόπο.
Αναφέρατε διαπραγματεύσεις και όπως είπατε ο Λουκασένκο είναι ένας δικτάτορας, ποιοι λοιπόν θα πάρουν μέρος σε αυτές τις συνομιλίες;
Δεν χρειάζεται υποχρεωτικά να είναι ο ίδιος παρών (σε αυτές τις διαπραγματεύσεις) επειδή παροτρύνουμε άλλες χώρες να μην τον αναγνωρίσουν ως εκλεγμένο ηγέτη. Δεν μπορούμε να συνομιλήσουμε μαζί του. Δεν μπορείς να ανταλλάξεις χειραψία με έναν δικτάτορα. Αφού δεν είναι νόμιμα εκλεγμένος, δεν μπορεί να συμβεί αυτό. Υπάρχουν, ωστόσο, άνθρωποι εντός του καθεστώτος με τους οποίους μπορούμε να συνομιλήσουμε. Αλλά οι διαπραγματεύσεις είναι το τελικό στάδιο. Πρώτα θα πρέπει να ξεκινήσουμε έναν διάλογο σε επίπεδο ειδικών με τη συμμετοχή υπουργών, ώστε να βρεθεί λύση σε αυτό το πρόβλημα. Να μετέχει και η κοινωνία των πολιτών, αντιπρόσωποί της και εκτός από το καθεστώς να μετάσχουν χώρες όπως για παράδειγμα, η Ουκρανία, ή και η Ρωσία σε αυτές τις διαπραγματεύσεις.
Αναφερθήκατε στη Ρωσία και αναρωτιέμαι ποιες είναι οι ανησυχίες και οι φόβοι σας για το μέλλον της Λευκορωσίας και ιδιαίτερα σε σχέση με τη Μόσχα; Εκτιμάτε ότι ο κ. Λουκασένκο ίσως επιδιώξει μεγαλύτερη επιρροή της Μόσχας έναντι του Μινσκ ή ακόμα και μια ένωση με τη Ρωσία;
Εδώ και 26 χρόνια αυτή η κυβέρνηση, η δικτατορία έχτισε σχέσεις μόνο με λίγες χώρες και ιδιαίτερα στενές σχέσεις με τη Ρωσία. Εξαιτίας αυτής της στενής σχέσης η Ρωσία στηρίζει, άλλωστε, οικονομικά τον Λουκασένκο, όμως, όσο αυτός είναι στην εξουσία η Λευκορωσία είναι αδύναμη. Βλέπουμε ότι ο Λουκασένκο επιδιώκει αυτή τη σχέση με τη Ρωσία, αλλά αυτή η στήριξη, του έχει ήδη κοστίσει αρκετά. Αυτή τη στιγμή δεν γνωρίζουμε τι «πουλάει» (στη Μόσχα). Ίσως «ξεπουλάει» την ανεξαρτησία μας. Αυτή είναι η μεγαλύτερη μας ανησυχία. Αλλά δεν το γνωρίζουμε αυτό, γιατί όλα συμβαίνουν πίσω από «κλειστές πόρτες». Όμως ζητάμε (από τη Ρωσία) να μην αναμειγνύεται στις εσωτερικές μας υποθέσεις, είναι δικό μας εσωτερικό ζήτημα, δεν αφορά τη Ρωσία και τη Λευκορωσία, δεν είναι γεωπολιτικό δηλαδή ζήτημα. Ο Λουκασένκο έχασε τις εκλογές. Θα συνεχίσουμε τις σχέσεις, τις εμπορικές σχέσεις έχουμε ήδη άλλωστε ένα είδος ένωσης με τη Ρωσία, αλλά να είναι αυτές οι σχέσεις πλέον πιο διαφανείς αυτές για τους πολίτες.
Μπορείτε να εξηγήσετε στους ακροατές μας κάποια πράγματα για εσάς, γιατί και να συγχωρήσετε το σχόλιό μου, γίνατε κατά τύχη ηγέτης της αντιπολίτευσης. Πως λάβατε λοιπόν μια τόσο ριψοκίνδυνη απόφαση να κατέβετε υποψήφια στις εκλογές;
Το πρώτο μου κίνητρο ήταν η αγάπη για τον σύζυγό μου. Φυλακίστηκε και δεν μπορούσε να μετάσχει στις εκλογές και το έκανα για εκείνον, για να τον στηρίξω. Ήμουν σίγουρη ότι θα με αμφισβητούσαν, όπως επίσης και ότι θα με υποτιμούσαν σκεπτόμενοι ότι είμαι απλά μια νοικοκυρά, που δεν είχε ποτέ άλλοτε εμπλακεί στην πολιτική και άρα, κανείς δεν θα τη ψήφιζε.
Το γεγονός, όμως, ότι το καθεστώς είχε χάσει κάθε επαφή με τον κόσμο ή την κατανόηση για τον λαό δεν περίμεναν τόση υποστήριξη (προς εμένα). Ακόμα και τώρα δεν έχω πολιτικές φιλοδοξίες, δεν πρόκειται να συμμετέχω στις εκλογές αλλά ίσως γι’ αυτό κατάφερα να ενώσω τον κόσμο. Γνωρίζουν ότι δεν θα σταθώ απέναντί τους στο μέλλον. Ο κόσμος με πίστεψε, όπως πίστεψα και εγώ τον κόσμο. Φυσικά και η ζωή μου άλλαξε ριζοσπαστικά, από τη στιγμή που ο λαός μου έδωσε την εντολή να είμαι η φωνή του σε διεθνές επίπεδο. Στόχος μας είναι πλέον να γίνουν νέες εκλογές αυτό το φθινόπωρο.
Ζείτε στην εξορία. Νιώθετε ασφαλής;
Νομίζω πως αισθάνομαι ασφαλής. Λόγω της κυβέρνησης της Λιθουανίας έχω ασφάλεια. Αισθάνομαι σωματικά ασφαλής. Καθημερινά ωστόσο αισθάνομαι και ανασφαλής σκεπτόμενη τον κόσμο (στη Λευκορωσία). Κάθε μέρα ξυπνάω με τη σκέψη μου σε εκείνους που βρίσκονται στη φυλακή, που βρίσκονται στο στόχαστρο και πέφτω για ύπνο με τις ίδιες σκέψεις.
Έχετε ήδη συναντήσει αρκετούς Ευρωπαίους ηγέτες, απευθυνθήκατε πολύ πρόσφατα στην ίδια την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να σας βοηθήσει. Η Ε.Ε όντως σας στηρίζει λεκτικά, αλλά επί της ουσίας τι κάνει; Και τι πρέπει να κάνει;
Κατ’ αρχάς, είμαι πολύ ευγνώμων έναντι της Ε.Ε και εκείνων των χωρών που αναγνώρισαν το αποτέλεσμα των εκλογών μας και δεν αναγνώρισαν ως νόμιμα εκλεγμένο τον Λουκασένκο. Και ήταν ένα ισχυρό βήμα στην αρχή, μια διαβεβαίωση ότι έχουμε στήριξη. Μετά στήριξαν πιο ανοιχτά τις διαδηλώσεις, υπήρξαν μάλιστα και κάποιες κυρώσεις τότε. Όμως, πιστεύω ότι επειδή αυτός είναι ένας δικός μας πόνος, ο λαός υποφέρει γνωρίζω ότι τα κράτη – μέλη της Ε.Ε μπορούν να κάνουν περισσότερα, μπορούν να εμφανιστούν πιο ισχυρά και να κινηθούν πιο γρήγορα. Κάθε μέρα που περνά είναι πολύτιμη για εκείνους που βρίσκονται στις φυλακές. (Η Ε.Ε) πρέπει να συνεργαστεί με τις ΗΠΑ και τον Καναδά και άλλες χώρες ως ενιαίο μέτωπο και φωνή εναντίον της δικτατορίας. Και δεύτερον, θα πρέπει να έχουν μια συνεκτική προσέγγιση. (….) Αυτό είναι το αίτημά μας.
To συνολικό σχέδιο (της ΕΕ) θα δημοσιευθεί σύντομα, γιατί δεν σκεφτόμαστε μόνο το παρών μας, αλλά και το μέλλον μας. Η οικονομία μας έχει καταστραφεί και χρειαζόμαστε τη τεχνική υποστήριξη στο μέλλον. Και τώρα προγραμματίζουμε μια Διάσκεψη Ανώτατου Επιπέδου για να συζητήσουμε τρόπους επίλυσης της κρίσης και προσκαλούμε ανώτατους αξιωματούχους, πρωθυπουργούς, προέδρους για να δείξουμε το πόσο σημαντικό είναι αυτό το ζήτημα. Πάντως έχουν ήδη ξεκινήσει προγράμματα βοήθειας από την Ε.Ε για φοιτητές, δημοσιογράφους. Αλλά δεν μπορούμε να χάσουμε το «μομέντουμ» δεν πρέπει να χάσουμε την ευκαιρία, πρέπει να δράσουμε άμεσα. Ο χρόνος είναι ιδιαίτερα σημαντικός.
Είστε στην Αθήνα προσκεκλημένη του υπουργού Εξωτερικών, κ Δένδια. Ποιες είναι οι προσδοκίες σας από αυτή την επίσκεψη και τη συμμετοχή σας στο Φόρουμ των Δελφών;
Ο βασικός μου στόχος είναι να μιλήσω για τη Λευκορωσία, γιατί η Ελλάδα δεν είναι κοντά γεωγραφικά και επομένως αρκετός κόσμος δεν γνωρίζει τι συμβαίνει. Και θέλουμε να ενημερώσουμε τους πολίτες. Οι πολίτες που ζουν σε δημοκρατικές χώρες δεν μπορούν καν να φανταστούν τι μπορεί να συμβαίνει στο κέντρο της Ευρώπης. Δεν μπορούν να διανοηθούν ότι άνθρωποι ταπεινώνονται σωματικά, αλλά και ηθικά στις φυλακές. Θα πρέπει να ενημερώνουμε όχι μόνο σε κυβερνητικό επίπεδο αλλά και τους απλούς πολίτες για το τι συμβαίνει. Ζητάμε φυσικά από την Ελλάδα (τι ωραία λέξη στα ελληνικά) να μην αναγνωρίσει τον Λουκασένκο, γιατί η κατάσταση εκεί είναι ξεκάθαρη. Και Ελλάδα μπορεί να στηρίξει σε διεθνές επίπεδο τις προσπάθειές μας (………) αλλά και να στηρίζει ευρωπαϊκά μέτρα, όπως κυρώσεις.
Αναφέρατε ότι δεν μπήκατε στην πολιτική για να μείνετε, ποιοι είναι οι στόχοι και τα όνειρά σας;
Χωρίς τον κόσμο δεν μπορώ να κάνω τίποτα. Και πάντα λέω ότι κάνω ό,τι καλύτερο μπορώ. Αλλά, ο κόσμος κάνει περισσότερα. Μετά τις νέες εκλογές θέλω να συμμετέχω στην πολιτική, αλλά όχι σε ανώτατα αξιώματα. Ο κόσμος βλέπει σε εμένα έναν άνθρωπο, όχι μια πολιτικό. Με πιστεύουν ως μια σύζυγο, μια γυναίκα που κάτω από τέτοιες συνθήκες κάνει ό,τι μπορεί αλλά και πάλι και ο κόσμος κάνει ό,τι μπορεί. Θα είμαι στο πλευρό των Λευκορώσων για όσο με χρειάζονται. Και για να είσαι χρήσιμος στον λαό σου, δεν σημαίνει απαραίτητα να είσαι πρόεδρος.
Ακούστε ολόκληρη τη συνέντευξη εδώ:
