Μνημείο για τους Πόντιους, Ασσύριους κ.ά πρόσφυγες, που έχασαν τη ζωή τους στο λοιμοκαθαρτήριο της Μακρονήσου, την περίοδο 1922 – 1923, τοποθετήθηκε στη Μακρόνησο. Το Μνημείο αποδίδει φόρο τιμής και στη φιλανθρωπική οργάνωση «AMERICAN WOMEN’S HOSPITALS» (AWH), για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, που προσέφερε στους πρόσφυγες εκείνη την περίοδο.
Μνημείο Προσφύγων Λοιμοκαθαρτηρίου Μακρονήσου
Η αναμνηστική στήλη αποτελεί κοινή προσπάθεια του Συλλόγου Ποντίων «Αργοναύται – Κομνηνοί», της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδας και της Πανελλήνιας Ένωσης Ασσυρίων, τα μέλη των οποίων, όπως οι ίδιοι αναφέρουν. «κατόρθωσαν να διεκπεραιώσουν και να φέρουν εις πέρας το έργο που ανέλαβαν με πνεύμα συνεργασίας και συναίνεσης, με αίσθημα ιστορικής ευθύνης και φιλοτιμία, καλύπτοντας τις δαπάνες από ίδιους πόρους και μόνον. Η τέλεση των επίσημων εγκαινίων του Μνημείου προγραμματίζεται για το 2022 την επέτειο των 100 χρόνων.
«Το Μνημείο είναι λιτό με ισχυρό συμβολισμό και αναδεικνύει τα πανανθρώπινα ιδανικά, την αλληλεγγύη, την αυτοθυσία και τη φιλανθρωπία των εθελοντών που συνόδευσαν και βοήθησαν ανιδιοτελώς τον συνάνθρωπο» αναφέρει στον Αθήνα 9.84, ο πρόεδρος της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδας (ΠΟΕ) Γιώργος Βαρυθυμιάδης. «Παράλληλα κάνει γνωστή μια άγνωστη σε πολλούς ιστορία καθώς η Μακρόνησος έχει συνδεθεί κυρίως με τους εξόριστους εκεί αντιφρονούντες Έλληνες, από το 1947, ωστόσο την περίοδο 1922-1923, μεταφέρθηκαν στο νησί, το οποίο λειτούργησε ως λοιμοκαθαρτήριο προσφύγων, δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες κάτω από απάνθρωπες και τραγικές συνθήκες με αποτέλεσμα πάρα πολλοί να πεθάνουν εκεί, πριν μεταφερθούν στην ενδοχώρα. Τώρα θα υπάρχει ένα μνημείο για να μπορούμε να ανάψουμε ένα κεράκι στη μνήμα αυτών των ανθρώπων και εμείς οι απόγονοί τους να δείξουμε ότι δεν ξεχνάμε. Ένα ποντιακό γνωμικό λέει ότι, αν από τον θάνατο κάποιου ανθρώπου δεν πήραμε το μάθημα μας, αυτός ο άνθρωπος άδικα πέθανε».
«Ο ισχυρός συμβολισμός του Μνημείου, η ιστορική και συναισθηματική του σύνδεση με τη θύμηση τόσων και τόσων αδικοχαμένων ψυχών, Ελλήνων και Ασσυρίων, που δεν πρόλαβαν να ανακάμψουν από τη Γενοκτόνο μανία των Νεότουρκων και άφησαν άδοξα την τελευταία τους πνοή στο Λοιμοκαθαρτήριο, καθιστά τον χώρο ιερό, γιατί αντανακλά την αύρα από τις ψυχές των προγόνων μας και δεν εξυπηρετεί σκοπούς άλλους εκτός από εκείνον της ανάδειξης της Ιστορίας και της Μνήμης. Ως εκ τούτου δεν προσφέρεται για κανενός είδους εκμετάλλευση από οποιονδήποτε» τονίζει ο κ. Βαρυθυμιάδης.
Η προπαρασκευαστική διαδικασία του Μνημείου, όπως ενημερώνει η Παμποντιακή Ομοσπονδία Ελλάδας, ολοκληρώθηκε με την κατάθεση σχετικού αιτήματος του Συλλόγου Ποντίων «Αργοναύται-Κομνηνοί», συνοδευόμενου από ιστορική και αρχιτεκτονική μελέτη και εντοπισμό του γεωγραφικού σημείου. Το αίτημα στηρίχθηκε στα πορίσματα της έρευνας που εκπόνησε ο πρόεδρος του Δ.Σ. Καστανίδης Θεόφιλος. Είχαν την τύχη να συνεργαστούν και να βρουν την ένθερμη υποστήριξη, από τις αρχές του Δήμου Κέας, οι οποίες έχουν τη διοικητική μέριμνα για το νησί, την πολύτιμη βοήθεια του πρώην Αντιπεριφερειάρχη Πειραιώς και Νήσων κ. Παναγιώτη Χατζηπέρου και την πρόθυμη συνδρομή από τις αρμόδιες διευθύνσεις της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, καθώς και των αντίστοιχων διευθύνσεων Νεώτερων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Αττικής, Α. Στερεάς & Κυκλάδων του Υπουργείου Πολιτισμού & Αθλητισμού.
Η άδεια ανέγερσης του Μνημείου στη Μακρόνησο εκδόθηκε μετά από γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων.
Καλλιόπη Ασλανίδου
