Τεράστιες διαστάσεις παίρνει η εξάπλωση του Αΐλανθου (Ailanthus altissima), γνωστού και ως «βρωμοκαρυδιά» ή «βρωμόδεντρο» στην Αθήνα αλλά και σε άλλες περιοχές της χώρας μας. Οι ειδικοί κάνουν λόγο για ένα βιολογικό εισβολέα, που παρεμποδίζει την ανάπτυξη άλλων φυτών ενώ αναπαράγεται πολύ εύκολα. Η χρήση του φυτού για αναδασώσεις ή ανάπλαση πρασίνου ή και προστασία των δασών από τις φωτιές δεν συνίσταται.
«Ο πληθυσμός της βρωμοκαρυδιάς αποτελεί το κυρίαρχο είδος στην Αθήνα», θα πει στον Αθήνα 9.84, ο ομότιμος καθηγητής Βιολογίας Κωνσταντίνος Φασσέας. «Το δέντρο αυτό φυτεύτηκε σε πάρκα και δρόμους ενώ είναι ήδη έντονη η παρουσία του κατά μήκος των εθνικών οδών και επαρχιακών δρόμων. Σε πολλές περιοχές της χώρας έχει διεισδύσει στα πευκοδάση».
Η εισβολή μέσω του Δρόμου του Μεταξιού
«Σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες ο Αΐλανθος φυτεύτηκε για πρώτη φορά στον Εθνικό κήπο από το Βασιλιά Όθωνα, ωστόσο υπάρχουν παλαιότερες φωτογραφίες Αΐλανθων στο Κάστρο της Θεσσαλονίκης. Θεωρώ πως ήρθε στην Ελλάδα μέσω των διαδρομών του Δρόμου του Μεταξιού. Οι Κινέζοι χρησιμοποιούσαν την ρητίνη του φυτού σε λατρευτικές τελετές και το κουβαλούσαν μαζί τους» εξηγεί ο κ. Φασσέας.
Βιολογικός εισβολέας και επικυρίαρχος
«Η βρωμοκαρυδιά αναπαράγεται πολύ εύκολα είτε εγγενώς είτε αγενώς, δηλαδή είτε από σπέρματα είτε με μοσχεύματα. Το φυτό αυτό δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις σε θρεπτικά συστατικά ενώ μπορεί να αναπτύσσεται σε πολύ φτωχά εδάφη χωρίς πολλές απαιτήσεις σε νερό ενώ χρειάζεται πολύ φως. Η ανάγκη του σε φως καλύπτεται από την πολύ γρήγορη ανάπτυξή του έτσι που να επισκιάζει την υπόλοιπη βλάστηση».
«Παράλληλα έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι η βρωμοκαρυδιά παράγει τοξικές ουσίες (κουασσινοειδή) που παρεμποδίζουν την ανάπτυξη άλλων φυτών, ένα φαινόμενο γνωστό ως αλληλοπάθεια. Το ριζικό σύστημα είναι πολύ επιθετικό και μπορεί να προκαλέσει καταστροφές σε θεμέλια και υπόγειες σωληνώσεις, όπως αποχετεύσεις σωλήνες ύδρευσης ή καλώδια τηλεφώνου και παροχής ηλεκτρικού ρεύματος. Ιδιαίτερα καταστροφική είναι η δράση του σε αρχαιολογικούς χώρους και άλλα διατηρητέα κτίρια κυρίως λόγω της ικανότητας που έχει να αναπτύσσεται σε φτωχά εδάφη αλλά όπου υπάρχει άπλετο φως», επισημαίνει ο κ. Φασσέας συμπληρώνοντας ότι το φυτό αναφέρεται ως αλλεργιογόνο για τον άνθρωπο.
Τι πρέπει να γίνει
Ο καθηγητής Κωνσταντίνος Φασσέας προτείνει:
Το πρόβλημα είναι πως στην Ελλάδα η βρωμοκαρυδιά δεν έχει φυσικούς εχθρούς όπως στην Κίνα για να αντισταθμιστεί η εξάπλωσή της. Το φυτό είναι «επικηρυγμένο» στις ΗΠΑ και οι δασικές υπηρεσίες εκεί προσπαθούν εδώ και αρκετά χρόνια να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα με συνδυασμό διαφόρων τρόπων. Για τη χώρα μας χρειάζεται πρώτα απ’ όλα ενημέρωση των Υπηρεσιών πάρκων και κήπων των Δήμων σε όλη τη χώρα αλλά και του κοινού από επιστήμονες (Γεωπόνους, Βιολόγους, Δασοπόνους) που γνωρίζουν τα προβλήματα του περιβάλλοντος περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο.
- Να απαγορευτεί η καλλιέργεια και διάθεση του φυτού από φυτώρια.
- Να πειστούν οι τοπικές αρχές για τους κινδύνους που ελλοχεύουν και να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα, έστω και αν αυτό σημαίνει μείωση του αστικού και περιαστικού πράσινου.
- Να συνειδητοποιήσει το κοινό ότι το συγκεκριμένο φυτό πρέπει να ξεριζώνεται σε πολύ μικρή ηλικία και στη θέση του να φυτεύουμε κάποιο άλλο.
- Όπου το φυτό έχει αναπτυχθεί υπέρμετρα (πολλά δέντρα) είναι σκόπιμο να κοπούν μόνο τα θηλυκά.
- Τα μεγάλα δένδρα είναι ανώφελο απλά να τα κόβουμε αφού σε ελάχιστο χρόνο θα έχουν ξαναφυτρώσει. Εδώ απαιτείται η συνδρομή ειδικών όπου μετά την κοπή του δένδρου ο κομμένος κορμός στο έδαφος θα πρέπει να εμβολιαστεί με ειδικές σύριγγες με ζιζανιοκτόνα τα οποία δρούν στις ρίζες.
- Θα πρέπει να ενημερωθεί το κοινό για τα πραγματικά προβλήματα που προκαλεί το δέντρο και να είναι σε θέση να το αναγνωρίζει.
- Θα πρέπει, επίσης, το κοινό να πεισθεί για τους πραγματικούς κινδύνους για το περιβάλλον αλλά ενδεχομένως και για την ίδια του την υγεία, χωρίς υστερίες και πανικό.
«Αν δεν θέλουμε σε 50 χρόνια η Ελλάδα να είναι ένα απέραντο δάσος από Αΐλανθους με τα ενδημικά φυτά να σπανίζουν ή να είναι προστατευόμενα είδη σε Βοτανικούς κήπου και Μουσεία, τώρα είναι η κατάλληλη εποχή να δράσουμε. Δεν βρίσκω τίποτα κακό στο να φυτέψουμε ελιές, χαρουπιές, δάφνες και πολλά άλλα από τα φυτά της Ελληνικής φύσης» καταλήγει ο κ. Φασσέας.
Καλλιόπη Ασλανίδου
