Το Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής και Λατινικής Γραμματείας διοργανώνει την ΕΚΤΗ διάλεξη του δεύτερου κύκλου της ΛΟΓΟ-ΔΗΜΙΑΣ
Η ΛΟΓΟ-ΔΗΜΙΑ, ένας μηνιαίος κύκλος διαλέξεων, φιλοδοξεί να αναβιώσει την κουλτούρα λόγου και διαλόγου η οποία είναι συνυφασμένη, από αρχαιοτάτων χρόνων, με την πολιτισμική ταυτότητα, την καλλιτεχνική ιδιοσυστασία και την πνευματική ιδιοπροσωπία της Αθήνας.
Η ΛΟΓΟ-ΔΗΜΙΑ φιλοξενεί ομιλητές εγνωσμένου κύρους, φιλολόγους και άλλους επιστήμονες, ανθρώπους του πνεύματος, του πολιτισμού ή της πολιτικής, οι οποίοι μοιράζονται μαζί μας σκέψεις γύρω από τη χρησιμότητα της Κλασικής Φιλολογίας και τη σύνδεσή της με τον κόσμο γύρω μας. Επιπλέον, προσφέρει τον λόγο σε πολιτιστικά ενήμερους και μορφωτικά ευαισθητοποιημένους συμπολίτες μας, για να εκφράσουν τις δικές τους απόψεις για ό,τι απασχολεί τη φιλολογία και τον πολιτισμό ευρύτερα.
Η έκτη διάλεξη
Η έκτη διάλεξη του δεύτερου κύκλου διαλέξεων είναι προγραμματισμένη για την Τετάρτη, 09 Μαρτίου 2022, κατά τις ώρες 6-8 μ.μ., και φιλοξενεί ανακοινώσεις της ομότιμης καθηγήτριας Κατερίνας Συνοδινού (του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων) και της αναπληρώτριας καθηγήτριας Σταυρούλας Κωνσταντίνου (του Πανεπιστημίου Κύπρου). Ο γενικός τίτλος του κύκλου διαλέξεων είναι «Οι γυναίκες στην αρχαία λογοτεχνία και τον πολιτισμό». Η εκδήλωση, μία ημέρα μετά την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας (08 Μαρτίου), είναι αφιερωμένη στις γυναίκες όλου του κόσμου, οι οποίες μάχονται για ό,τι κάποιοι θεωρούν «αυτονόητο» ή «περιττό». Συντονιστές της εκδήλωσης είναι η Αλεξάνδρα Ροζοκόκη και ο Ανδρέας Σεραφείμ, Ερευνητές του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής και Λατινικής Γραμματείας.
Η διάλεξη θα είναι προσβάσιμη ηλεκτρονικά μέσω του συνδέσμου: https://us06web.zoom.us/j/88114604551?pwd=aGd5Z2NWbkRleVFsV0FVN3YyNGV5UT09 (Meeting ID: 881 1460 4551 Passcode: 966821)
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ
Κατερίνα Συνοδινού (Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων)
Η Μήδεια στον Ευριπίδη: Βάρβαρη μάγισσα ή αιρετική γυναικεία μορφή
Η Μήδεια ακόμα μια φορά. Τι είναι τελικά η Μήδεια; Είναι η βάρβαρη παιδοκτόνος, που διέπραξε μια φοβερή πράξη την οποία δεν θα μπορούσε να διαπράξει καμιά Ελληνίδα; Είναι η μάγισσα που μπόρεσε να εκδικηθεί τους εχθρούς της και να διαφύγει με τη βοήθεια των μαγικών δυνάμεών της; Είναι η ζηλότυπη γυναίκα που από λαγνεία, επειδή την εγκατέλειψε ο άντρας της για μια άλλη, σκότωσε τα παιδιά τους για να τον εκδικηθεί; Είναι η γυναίκα που με τη συμπεριφορά της δικαιώνει έμμεσα την παραδοσιακή κατώτερη θέση των γυναικών και την πατριαρχική ιδεολογία και πρακτική που τις καταπιέζει; Ή δεν συμβαίνει τίποτα από όλα αυτά, και αντί να καταγγέλλομε τη Μήδεια σαν κακή γυναίκα ή να υμνούμε τον Ευριπίδη σαν πρώιμο φεμινιστή, θα κάνουμε καλύτερα να χαρούμε την πολυπλοκότητα και την ποικιλομορφία των θεατρικών χαρακτήρων;
Με το έργο Μήδεια, όπως ελπίζω να φανεί, ο Ευριπίδης βάζει με έμφαση το ζήτημα της θέσης της γυναίκας στην κοινωνία της εποχής του και ανοίγει διάλογο με το κοινό του. Το ότι η ηρωίδα του είναι και βάρβαρη δίνει και άλλες προεκτάσεις στον σχετικό προβληματισμό.
Σταυρούλα Κωνσταντίνου (Πανεπιστήμιο Κύπρου)
Γαλακτοφόροι Μαστοί. Μια κοινωνικο-ιδεολογική προσέγγιση της θηλάζουσας γυναίκας στην αρχαιότητα και το Βυζάντιο
Η σύγχρονη δημόσια συζήτηση για το ποιο είναι το καταλληλότερο βρεφικό γάλα – το μητρικό γάλα ή εκείνο της φόρμουλας – είχε διαφορετική μορφή στην αρχαιότητα και το Βυζάντιο, όπου δεν υπήρχε το προπαρασκευασμένο γάλα. Σε εκείνες τις εποχές, η αντίστοιχη συζήτηση περιστρεφόταν σχεδόν εξ ολοκλήρου γύρω από το ανθρώπινο γάλα και καταπιανόταν με το ερώτημα του ποια θα έπρεπε να θηλάζει το βρέφος: η βιολογική του μητέρα ή μια τροφός; Γιατροί, φιλόσοφοι, λόγιοι, ρήτορες και εκκλησιαστικοί συγγραφείς της εποχής έπαιρναν τη μία ή την άλλη θέση. Οι υποστηρικτές του μητρικού γάλακτος παρουσίαζαν την τροφό με τα πιο μελανά χρώματα, ενώ οι οπαδοί του ανάδοχου θηλασμού μιλούσαν εγκωμιαστικά για την τροφό, της οποίας το γάλα παρουσιαζόταν ως το πιο κατάλληλο για το νεογέννητο.
Στο πλαίσιο της παρούσας διάλεξης, θα επιχειρηθεί κοινωνικο-ιδεολογική ανάλυση της θηλάζουσας γυναίκας στην αρχαιότητα και το πρώιμο Βυζάντιο μέσα από την οπτική γωνία της κυριαρχίας, ενός όρου που έχει εισαχθεί από την Elizabeth Schussler Fiorenza και αναφέρεται στο κοινωνικοπολιτικό σύστημα εξουσίας και υποταγής που βασίζεται στη δύναμη του κυρίου – του αφέντη, του pater familias και του συζύγου. Οι υπό εξέταση κοινωνίες βασίζονταν σε ένα σύστημα δουλείας, όπου η εξουσία ασκούνταν κυρίως από τον άνδρα αφέντη, ο οποίος αποφάσιζε για τις ζωές των μελών του οίκου του: τη γυναίκα, τα παιδιά και τις/τους σκλάβες/ους του.
Το να εντοπίσουμε τα στοιχεία που εγγράφουν το έθος της κυριαρχίας, κατά την υπό εξέταση περίοδο, μέσα από τη μελέτη της θηλάζουσας γυναίκας αποτελεί εποικοδομητική και παραγωγική διαδικασία, η οποία εδράζεται σε τρία διαφορετικά σημεία: (1) στο πως χρησιμοποιείται η θηλάζουσα γυναίκα, για να εξηγηθούν οι μηχανισμοί των κοινωνιών της κυριαρχίας, (2) στο πως η θηλάζουσα γυναίκα ενδυναμώνεται και θέτει υπό αμφισβήτηση τις δομές των εν λόγω κοινωνιών και τέλος (3) πως η εκμετάλλευση της θηλάζουσας γυναίκας επιτρέπει την ενίσχυση και τη συνέχιση της κυριαρχίας.
Ο χρόνος της διάλεξης επιτρέπει την εξέταση ενός από τα τρία προαναφερθέντα σημεία. Εστιάζοντας στην περίπτωση της Περπετούας, μιας θηλάζουσας μητέρας που πέθανε ως μάρτυρας στις αρχές του τρίτου αιώνα μ.Χ., θα καταδείξω πως η μητρότητα και ο θηλασμός λειτουργούν ως ισχυρά μέσα ενδυνάμωσης της γυναίκας στην κυριαρχική ρωμαϊκή κοινωνία του τέλους του δευτέρου και των αρχών του τρίτου αιώνα. Μέσα από την εξέταση της διήγησης του μαρτυρίου της Περπετούας θα φανεί ότι η αγιότητά της δεν εκπηγάζει τόσο από την εμπειρία των βασανιστηρίων της, όσο από την εμπειρία της ως φυλακισμένης μητέρας, μέσα από την οποία αποκτάει ανώτερα χαρίσματα και τη δυνατότητα μιας πιο επιτακτικής και άμεσης πρόσβασης στο θείο.
