Στην Ευρώπη επιχειρούν να αποκρυπτογραφήσουν τις επιπτώσεις που θα έχει στην απειλούμενη από την ύφεση οικονομία και κυρίως την βιομηχανία, η χθεσινή συμφωνία στην οποία κατέληξαν οι 27 στην ΕΕ για τη μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου κατά 15% ώστε η Ευρώπη να αντεπεξέλθει ενεργειακά τον ερχόμενο Χειμώνα. Ο νέος κανονισμός ενεργειακής ασφάλειας θα ισχύσει για 1 έτος και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα τον επανεξετάσει για ενδεχόμενη παράταση.
Ο προβληματισμός είνει πολύ εντονός καθώς οι προοπτικές ανάπτυξης στην ευρωζώνη συνεχίζουν να επιδεινώνονται και η ύφεση είναι βέβαιη στο τρέχον β’ εξάμηνο, όπως εκτιμά για παραδειγμα η Goldman Sachs. Το βάθος και το εύρος της ύφεσης θα εξαρτηθούν κατά πολύ από τις ροές ρωσικού φυσικού αερίου.
Σήμερα η Gazprom αναμένεται να προχωρήσει σε περαιτέρω μείωση της προμήθειας φυσικού αερίου μέσω του Nord Stream 1 από 40% σε 20%, θα προχωρήσει από σήμερα -όπως ήδη έχει ανακοινώσει- επικαλούμενη ένα νέο τεχνικό πρόβλημα.Η αναμενόμενη νέα ρωσική παρέμβαση οδήγησε σε νέα άνοδο την τιμή του φυσικού αερίου η οποία ξεπέρασε τις 10 ποσοστιαίες μονάδες.
Οσον αφορά στην Ελλάδα ζήτησε και πέτυχε:
1. Να περιληφθεί στο κείμενο η πρόβλεψη που, κατ’ εξαίρεση επιτρέπει την μείωση κατανάλωσης φυσικού αερίου κατά 15% να υπολογίζεται σε σχέση, όχι με τον μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας, αλλά σε σχέση με το τελευταίο έτος .
Αυτό σημαίνει πρακτικά για τη χώρα μας ότι θα πρέπει να καλύψει μικρότερο έδαφος για να επιτύχει το στόχο του 15%.
2. Η Ελλάδα μαζί με την Ισπανία, την Ιταλία και την Πορτογαλία, εξαιρείται από την υποχρέωση μείωσης της κατανάλωσης του τομέα της ηλεκτροπαραγωγής εφόσον διαπιστώνεται ότι υπάρχει σημαντικός κίνδυνος για ενδεχόμενο μπλακ άουτ.
Πρόκειται για δυο από τις σημαντικές αλλαγές και εξαιρέσεις που περιλαμβάνονται μαζί με άλλες στο τελικό κείμενο του κανονισμού για τη μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου και οι οποίες επέτρεψαν την συμβιβαστική απόφαση.
Μεταξύ αυτών υπάρχουν και αλλαγές που ικανοποιούν πχ τις νησιωτικές χώρες οι οποίες εξαιρούνται της υποχρέωσης, ή ειδικές μνείες που αφορούν κρίσιμους τομείς όπως η βιομηχανία, αφού επιτρέπεται στα κράτη μέλη να εξαιρέσουν την κατανάλωση αερίου σε κρίσιμες βιομηχανίες από την υποχρέωση μείωσης της κατανάλωσης.
Τα 10 κύρια σημεία της συμφωνίας είναι τα εξής:
Ο συναγερμός στην Ε.Ε. μπορεί να κηρυχθεί από το Συμβούλιο, μετά από πρόταση της Επιτροπής κατόπιν αιτήματος τουλάχιστον 5 κρατών μελών ή όταν υπάρχει ουσιαστικός κίνδυνος σοβαρής έλλειψης εφοδιασμού με φυσικό αέριο ή εξαιρετικά μεγάλης ζήτησης αερίου για την οποία τα εθελοντικά μέτρα μείωσης της ζήτησης δεν επαρκούν , γεγονός που οδηγεί σε σημαντική επιδείνωση της κατάστασης του εφοδιασμού με φυσικό αέριο στην ΕΕ.
Το Συμβούλιο λαμβάνει την απόφαση με ειδική πλειοψηφία.
Σε περίπτωση συναγερμού της Ένωσης: η υποχρεωτική απαίτηση μείωσης της ζήτησης των κρατών μελών ορίστηκε στο 15% σε σύγκριση με τη μέση κατανάλωση τα τελευταία πέντε χρόνια, μεταξύ 1ης Αυγούστου 2022 και 31ης Μαρτίου 2023, με μέτρα δικής τους επιλογής, αλλά με αρκετές εξαιρέσεις και παρεκκλίσεις:
Εάν ένα κράτος μέλος δεν είναι συγχρονισμένο με το ευρωπαϊκό σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από αέριο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας – εξαιρείται από την υποχρεωτική υποχρέωση
Εάν ένα κράτος μέλος δεν είναι άμεσα συνδεδεμένο με ένα διασυνδεδεμένο σύστημα αερίου – εξαιρείται από την υποχρεωτική υποχρέωση
Η υποχρεωτική μείωση μπορεί να περιοριστεί κατά 8 ποσοστιαίες μονάδες εάν ένα κράτος μέλος αποδείξει ότι η διασύνδεσή του με άλλα κράτη μέλη είναι κάτω του 50% και πληρούνται πολλές άλλες προϋποθέσεις – επιλέξιμες για παρέκκλιση
Εάν ένα κράτος μέλος υπερβεί τους στόχους πλήρωσης αποθήκευσης αερίου, εάν εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το αέριο ως πρώτη ύλη για κρίσιμες βιομηχανίες ή εάν η κατανάλωση αερίου του έχει αυξηθεί τουλάχιστον κατά 8% το περασμένο έτος σε σύγκριση με τον μέσο όρο των τελευταίων πέντε ετών – επιλέξιμες για παρέκκλιση
Ως προς τη διαδικασία: κάθε απόφαση περιορισμού της υποχρεωτικής μείωσης της ζήτησης πρέπει να κοινοποιείται στην Επιτροπή μαζί με στοιχεία που δικαιολογούν την εκπλήρωση των προϋποθέσεων για τον περιορισμό.
Επίσης θα πρέπει να υπάρχει διαβούλευση με την ομάδα συντονισμού για το φυσικό αέριο αλλά και τις ομάδες που βρίσκονται σε κίνδυνο.Εάν ο περιορισμός δεν δικαιολογείται, η Επιτροπή εκδίδει εντός 30 ημερών γνώμη στην οποία αναφέρει τους λόγους για τους οποίους το κράτος μέλος πρέπει να άρει τον περιορισμό.
Πάντως δεν υπάρχει νομική διατύπωση για το αίτημα προς κάποιο κράτος μέλος να σταματήσει τον περιορισμό.
Τα κράτη μέλη θα πρέπει να δώσουν προτεραιότητα σε μέτρα που δεν επηρεάζουν τους προστατευμένους πελάτες, όπως τα νοικοκυριά και τις βασικές υπηρεσίες για τη λειτουργία της κοινωνίας, όπως οι κρίσιμες οντότητες, η υγειονομική περίθαλψη και η άμυνα.
Πιθανά μέτρα περιλαμβάνουν τη μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, μέτρα για την ενθάρρυνση της αλλαγής καυσίμου στη βιομηχανία, εθνικές εκστρατείες ευαισθητοποίησης, στοχευμένες υποχρεώσεις για μείωση της θέρμανσης και ψύξης και μέτρα που βασίζονται στην αγορά, όπως οι δημοπρασίες μεταξύ εταιρειών.
