Τρία χρόνια μετά την υπογραφή του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου η Άγκυρα επιχειρεί να το επικυρώσει στη πράξη, προκαλώντας την Αθήνα και μεταφέροντας φυσικά, την ένταση πλέον και στη Μεσόγειο.
Χθες, αντιπροσωπεία της τουρκικής κυβέρνησης οι υπουργοί Εξωτερικών, Άμυνας, Ενέργειας, Εμπορίου βρέθηκαν στην Τρίπολη για να υπογράψουν, νέο μνημόνιο κατανόησης (MoU) που προβλέπει ότι τουρκικές εταιρείες θα μπορούν να πραγματοποιήσουν έρευνες και στην ΑΟΖ της Λιβύης.
Επί της ουσίας η Τρίπολη επιτρέπει πλέον σε σε τουρκικές εταιρείες όπως είναι TPAO και η BOTAŞ προκειμένου να εκμεταλλευθούν τον ενεργειακό πλούτο της βορειοαφρικανικής χώρας. Το νέο μνημόνιο προβλέπει ότι τουρκικές και λιβυκές εταιρείες μπορούν πλέον να αναπτύξουν κοινή δράση στο μέτωπο της ενέργειας και της αξιοποίησης των λιβυκών ενεργειακών πόρων. Αξιοσημείωτο είναι ότι δεν διευκρινίζεται, ωστόσο εάν η αυτή η δράση πρόκειται να λάβει χώρα μόνο εντός των λιβυκών συνόρων ή και σε άλλες θαλάσσιες περιοχές της Μεσογείου που περιλαμβάνει το τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Επομένως παραμένει ασαφές χωρίς να αποκλείεται η πιθανότητα η Τουρκία να αποστείλει ερευνητικό σκάφος στα νότια της Κρήτης, εντός των σημείων που καλύπτει η ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία, που όμως η Άγκυρα θεωρεί περιοχές του τουρκολιβυκού μνημονίου και να προκαλέσει «θερμό επεισόδιο».
Συγκεχυμένη πολιτική κατάσταση
Όπως συνέβη και το 2019 λόγω της συγκεχυμένης πολιτικής κατάστασης στη Λιβύη, το κοινοβούλιο, που δεν στηρίζει τον Αμπντουλχαμίντ Ντμπέιμπα απέρριψε τη συμφωνία, την οποία χαρακτήρισε «παράνομη» καθώς θεωρεί ότι δεν είναι εξουσιοδοτημένη να υπογράφει διεθνείς συμφωνίες. Από τη πλευράς της πάντως, η υπουργός Εξωτερικών της Λιβύης Νετζλά Μανγκούζ επιχείρησε να ρίξει τους τόνους λέγοντας πως «πρόκειται για τεχνικό μνημόνιο, που δεν έχει ακόμη ενεργοποιηθεί, καθώς αναμένονται οι διαδικασίες επαλήθευσης από τον ΟΗΕ», ενώ και ο υπουργός Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου, Μοχάμεντ Αούν χαρακτήρισε «ύποπτα» όσα υπεγράφησαν με την Τουρκία αρνούμενος να το υπογράψει.
Από την πλευρά του, το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών αντέδρασε άμεσα στις πληροφορίες που έρχονταν από Λιβύη και σε ανακοίνωσή του σημειώνει ότι: «Η Ελλάδα παρακολουθεί ιδιαίτερα στενά τις εξελίξεις στη Λιβύη και ιδιαίτερα τη σημερινή υπογραφή “μνημονίου συνεργασίας” μεταξύ της κυβέρνησης εθνικής ενότητας (GNU) της Λιβύης και της Τουρκίας στον τομέα των υδρογονανθράκων. Η Ελλάδα έχει κυριαρχικά δικαιώματα στην περιοχή, τα οποία προτίθεται να υπερασπιστεί με όλα τα νόμιμα μέσα, με πλήρη σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας. Υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα έχει προβεί σε οριοθέτηση της ΑΟΖ της με την Αίγυπτο, συμφωνία, η οποία έχει συναφθεί με σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας. Παράλληλα, η Ελλάδα διατηρεί, όπως ορίζει η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, δικαίωμα ipso facto et ad initio σε υφαλοκρηπίδα, η οποία, ελλείψει διμερούς συμφωνίας ορίζεται με τη μέση γραμμή. Τέλος, επισημαίνεται ότι το τουρκο-λιβυκό “μνημόνιο” του 2019 είναι παράνομο, άκυρο και ανυπόστατο. Ως εκ τούτου, ουδείς έχει κανένα δικαίωμα να το επικαλείται. Οποιαδήποτε αναφορά ή ενέργεια σε εφαρμογή του εν λόγω “μνημονίου” θα είναι εκ των πραγμάτων παράνομη και αναλόγως της βαρύτητας της, θα υπάρξει αντίδραση τόσο σε διμερές επίπεδο, όσο και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης και ΝΑΤΟ.»
Μπαράζ επαφών
Την ίδια ώρα, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας είχε χθες διαδοχικές συναντήσεις στην Αθήνα με τους πρέσβεις της Γαλλίας, Πατρίκ Μεζονάβ, και των ΗΠΑ, Τζορτζ Τσούνη, στους οποίους έθεσε το θέμα της Λιβύης, ενώ πήρε μέρος, μέσω τηλεδιάσκεψης, και στο Συμβούλιο Σύνδεσης ΕΕ – Ισραήλ στο οποίο επίσης έθεσε τις «επιζήμιες για την περιοχή κινήσεις σε Ανατολική Μεσόγειο και Λιβύη».
Σε συνάντηση @GreeceMFA, συζητήσαμε με τον Πρέσβη των ΗΠΑ George J. Tsunis, τις τελευταίες εξελίξεις στη Λιβύη – During a meeting held today @GreeceMFA, Ι discussed with @USAmbassadorGR the latest developments in #Libya. pic.twitter.com/MaFruhnAE4
— Nikos Dendias (@NikosDendias) October 3, 2022
Παράλληλα, ο κ. Δένδιας συνομίλησε τηλεφωνικά και με τον Αιγύπτιο ομόλογό του, Σάμεχ Σούκρι, για τις πρόσφατες εξελίξεις στη Λιβύη και θα μεταβεί μάλιστα στο Κάιρο για διαβουλεύσεις την Κυριακή. Και οι δύο πλευρές αμφισβήτησαν τη νομιμότητα της λιβυκής κυβέρνησης εθνικής ενότητας να υπογράψει το εν λόγω μνημόνιο κατανόησης, ενώ διπλωματικές πηγές υπενθύμιζαν την υπογραφή της ελληνοαιγυπτιακής συμφωνίας και διαμηνύαν ότι δεν θα επιτραπεί η παραβίαση της αλλά και η πυροδότηση ακόμη μίας εστίας έντασης στην Μεσόγειο. Σε κάθε περίπτωση χαρακτηρίζεται κρίσιμη για τις από εδώ και πέρα εξελίξεις θα είναι, σε κάθε περίπτωση, η στάση που πρόκειται να κρατήσει το Κάιρο.
Αλεξάνδρα Βουδούρη
