«Είχαν πείσει τον εαυτό τους ότι εμείς δεν έχουμε αισθήματα όπως αυτοί, κι έτσι δεν χρειαζόταν να νιώθουν κάτι για μας. Ήταν πολύ βολικό και προσοδοφόρο γι’ αυτούς» (σ. 51).
Μια ανατριχιαστική εναλλακτική ιστορία. Οι ρόλοι στη δουλεία έχουν αντιστραφεί, η «Ηλιόλουστη Ήπειρος» έχει επικρατήσει και οι μαύροι αρπάζουν μαζικά από την «Γκρίζα Ήπειρο», την Ευρώπα, τους λευκούς ως σκλάβους. Οι όροι και οι κανόνες όμως παραμένουν οι ίδιοι, μαζί και η σκληρότητα και η υποτιμητική θεώρηση της άλλης φυλής ως υποδεέστερης. Μέσα από τη αφήγηση μιας Αγγλίδας, που έντεκα χρονών πέφτει θύμα απαγωγής στη χώρα της και μεταφέρεται στον «Νέο Κόσμο», και τις μετέπειτα βασανιστικές δοκιμασίες της, παρακολουθούμε την ανθρώπινη φύση να μένει σταθερά αναλλοίωτη, φιλόδοξη και υποκριτική. Η κόλαση κυριαρχεί πάντα, όπου –με τα λόγια της συγγραφέως- η ζωή είναι εξαιρετικά φτηνή και ο θάνατος εύκολος.
Η Μπερναρντίν Εβαρίστο αλλάζει έξυπνα την ιστορία, προσθέτοντας μερικούς αναχρονισμούς και παραλλάσσοντας επιδέξια φυλετικούς προσδιορισμούς και τοπωνύμια. Οι θύτες γίνονται θύματα και τα θύματα θύτες, περνώντας με περισσή ευκολία από τον έναν ρόλο στον άλλο. Η μαρτυρία για τον ρατσισμό και τις προκαταλήψεις είναι ακλόνητη, κάνοντας και τις δύο πλευρές να αισθάνονται άβολα. Το μυθιστόρημα εκδόθηκε το 2008 και απέδειξε ένα ιδιαίτερο ταλέντο που θα εκτοξευτεί μία δεκαετία αργότερα με το βιβλίο «Κορίτσι, γυναίκα, άλλο» και το λογοτεχνικό βραβείο Booker. Ήδη, ωστόσο, από τις πρώτες δουλειές της Εβαρίστο διαφαίνεται η ανήσυχη συγγραφική σπίθα.
«Δεν ανήκαν στο δικό μου είδος. Στο δικό μου είδος; Αν έπρεπε να προσδιορίσω μια στιγμή που η ανθρώπινη φυλή διαχωρίστηκε σύμφωνα με μια αυστηρή διάκριση ανάμεσα στο μαύρο και το άσπρο, ήταν εκείνη: οι άνθρωποι ανήκαν σε ένα από τα δύο χρώματα και ήμουν έτοιμη να δεχτώ πως αυτό που θα καθόριζε το πεπρωμένο μου στην κοινωνία θα ήταν το χρώμα μου· όχι η προσωπικότητά μου, ούτε οι ικανότητές μου» (σ. 121-122).
Το μυθιστόρημα της Μπερναρντίν Εβαρίστο «Ξανθές ρίζες» κυκλοφορεί από τη σειρά Aldina των εκδόσεων Gutenberg σε μετάφραση Αλέξη Καλοφωλιά.
Κώστας Μοστράτος
