«Εγώ, που είμαι δαιμόνιο, λέγω και μαρτυρώ πως άλλα δαιμόνια δεν υπάρχουν πια. Τι να σου κάνουν τα δαιμόνια όταν είναι δαίμονας ο άνθρωπος ο ίδιος; Τι ωφελεί να παρασύρεις στο κακό κάποιον που έχει το κακό μέσα του;» (σ. 194).
Ένας κομψός γιατρός καταφτάνει σ’ ένα μικρό χωριό και παρασύρει τους κατοίκους στην ακολασία. Ένας πατέρας από διάσημο σόι υποδηματοποιών βλέπει τους νεαρούς απογόνους του να μεταναστεύουν στην Αμερική. Πονηρά πνεύματα ξεμυαλίζουν έναν βαθιά θρησκευόμενο – αλλά ματαιόδοξο- λόγιο, ενώ μπαίνουν ανάμεσα σ’ ένα αγαπημένο ζευγάρι, ξελογιάζοντας τον σύζυγο. Ένας ραβίνος ταλανίζεται από διαρκή ερωτήματα για την ύπαρξη του Θεού, οργίζεται και αγανακτεί μαζί Του, για να καταλήξει τελικά στο ότι όλοι έχουμε φτιάξει τη δική μας πίστη, τους δικούς μας θεούς, τους οποίους και υπηρετούμε τυφλά.
Εννέα ιστορίες του Νομπελίστα συγγραφέα συγκεντρώνονται σε έναν τόμο με εκτενές επίμετρο και αναλυτικό γλωσσάρι εβραϊκών όρων και βιβλικών ονομάτων. Ένας ολόκληρος κόσμος προλήψεων, δεισιδαιμονιών, δαιμονίων και ντυμπούκ από το παρελθόν ξεδιπλώνεται γλαφυρά, την ίδια στιγμή που η πίστη συνεχώς κλονίζεται, χωρίς όμως να φτάνουμε ποτέ στην τελική άρνηση, αφού ίσως «κάτι υπάρχει» στο φινάλε. Η προσκόλληση στον ιουδαϊσμό, στα γίντις και την παράδοση δεν παύει να συνυπάρχει με διαρκείς αμφιβολίες και ανησυχίες, συνοδευόμενη από την απαράμιλλη αφηγηματική δεξιοτεχνία, το αξιοσημείωτο σαρκαστικό χιούμορ και τη ρομαντικά κυνική ματιά του παραμυθά συγγραφέα.
«Υπάρχουνε μυστικά που η καρδιά δεν μπορεί να τα φανερώσει στα χείλια. Τα παίρνει κανείς μαζί του στον τάφο. Τα μουρμουρίζουν οι ιτιές, τα μνημονεύουνε στους κρωγμούς τους οι κόρακες, τα κουβεντιάζουν οι ταφόπλακες βουβά στη γλώσσα της πέτρας. Μια μέρα οι νεκροί θ’ αναστηθούν, μα τα μυστικά τους θα μείνουνε φυλαγμένα πλάι στον Παντοδύναμο προσμένοντας την κρίση Του μέχρι τη συντέλεια του αιώνος» (σ. 171).
Η συλλογή διηγημάτων «Γκίμπελ ο σαλός και άλλες ιστορίες» του Ισαάκ Μπασέβις Σίνγκερ κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κίχλη σε μετάφραση, γλωσσάρι, σημειώσεις και επίμετρο του Βάιου Λιαπή.
Κώστας Μοστράτος
