Από το Υπουργείο Πολιτισμού και το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος» πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια ενός καινοτόμου χώρου, όπου η αρχαία ελληνική φιλοσοφία γίνεται μια μοναδική διαδραστική εμπειρία μέσα από τεχνολογίες αιχμής.
Ο νέος αυτός πρότυπος χώρος πολιτισμού υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του έργου «ΣΤΕΓΗ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΙΔΕΩΝ», από το Υπουργείο Πολιτισμού και το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος» με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το Υπουργείο Πολιτισμού είχε τον συντονισμό και την εποπτεία του έργου, την προμήθεια της υλικοτεχνικής υποδομής και του αναγκαίου λογισμικού, μέσω της Επιτελικής Δομής ΕΣΠΑ. Παράλληλα, η Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού είχε την ευθύνη της προσαρμογής των εκθέσεων στις μουσειοπαιδαγωγικές αρχές, ενώ Επιτελική Δομή του Υπουργείου Πολιτισμού την ευθύνη για τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα.
Τα εγκαίνια του χώρου, πραγματοποιήθηκαν το μεσημέρι της Δευτέρας 30 Οκτωβρίου 2023, από την Υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, παρουσία του Υφυπουργού Πολιτισμού Χρίστου Δήμα , του Πρόεδρου του Διοικητικού Συμβουλίου και Διευθυντού του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» Γεωργίου Νούνεση και της συνιδρύτριας και Προέδρου του World Human Forum Αλεξάνδρας Μητσοτάκη. Κύριος ομιλητής ήταν ο διεθνώς διακεκριμένος Καθηγητής John Tasioulas, Διευθυντής του Ινστιτούτου Ηθικής και Τεχνητής Νοημοσύνης στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Το ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος και οι ομάδες του Ινστιτούτου Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών σχεδίασαν τη φιλοσοφική εμπειρία δημιουργώντας καινοτόμες εφαρμογές με τη χρήση τεχνολογιών αιχμής, που επιτρέπουν στον επισκέπτη να αλληλεπιδράσει με τα ψηφιακά εκθέματα κατά τη διάρκεια μιας βιωματικής επίσκεψης. Για τη δημιουργία του νέου χώρου συνεργάστηκαν ερευνητές, μουσειολόγοι, προγραμματιστές, μηχανικοί και καλλιτέχνες, δημιουργώντας έναν πολυδιάστατο χώρο εμπειριών για τους επισκέπτες και τις επισκέπτριες.
Σκοπός είναι να φιλοξενούνται πολιτιστικές εμπειρίες για την αρχαία ελληνική φιλοσοφία, με όχημα τις νέες τεχνολογίες, ώστε το κοινό να έρθει σε επαφή με τη φιλοσοφία, να καλλιεργηθεί η φιλοσοφική σκέψη στην καθημερινή ζωή και να ενθαρρυνθεί ο στοχασμός, ο διάλογος και οι διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Μέσα από διαδραστικούς ψηφιακούς τοίχους, προβολές 360°, εργαλεία προσαρμογής της επίσκεψης και εφαρμογές που συλλέγουν δεδομένα για να τροφοδοτούν την εμπειρία, οι επισκέπτες και επισκέπτριες θα έχουν μια διαρκή ενεργητική παρουσία.
Στην ιστοσελίδα του χώρου που στεγάζεται στο εμβληματικό κτίριο του Ωδείου Αθηνών στην καρδιά της Αθήνας, δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο του Λυκείου του Αριστοτέλη, το κοινό μπορεί να κάνει κράτηση θέσης τις επόμενες εβδομάδες με δωρεάν είσοδο (Open Days).
Σε αυτή την πρώτη έκθεση που έχει θέμα Δημοκρατία και Ευδαιμονία, και απευθύνεται στο ευρύ κοινό, οι επισκέπτες/τριες μέσα από μια ομαδική φιλοσοφική εμπειρία διερευνούν το ερώτημα: Πώς μπορούμε να ζήσουμε καλά; Ξεναγός και βοηθός τους είναι μια ψηφιακή οντότητα, που δημιούργησε αυτόν τον ψηφιακό κόσμο ιδεών και χρειάζεται τη βοήθειά μας για να ικανοποιήσει τη μοναδική της επιθυμία: Να καταλάβει πώς οι άνθρωποι παίρνουμε αποφάσεις.
Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη δήλωσε:
«Εγκαινιάζουμε, σήμερα, ένα πρότυπο, καινοτόμο δείγμα, γόνιμης σύζευξης της πνευματικής πολιτιστικής μας κληρονομιάς με την πλέον εξελιγμένη ψηφιακή τεχνολογία. Με δεδομένη πλέον τη διείσδυση της εικόνας και της τεχνολογίας στην καθημερινότητα μας, ιδιαίτερα των νέων, η διάδοση των φιλοσοφικών ιδεών, μέσω πολύπλευρων ψηφιακών εργαλείων, που ενισχύουν την πρόσληψή τους δια της βιωματικής εμπειρίας, αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Το πνεύμα, οι ιδέες μετουσιώνονται σε απτή εμπειρία. Ετσι, ενδυναμώνεται η απήχησή τους και προωθείται η όσμωσή τους.
Η πρωτοβουλία της δημιουργίας ενός Μουσείου των Ελληνικών Ιδεών ανήκει στον τ. Υπουργό Πολιτισμού Αριστείδη Μπαλτά. Τον Οκτώβριο 2016, υπεγράφη Μνημόνιο Συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και του Ωδείου Αθηνών για τη στέγαση του Μουσείου. Ωστόσο, αυτή η εξαιρετική πρωτοβουλία έμεινε στο επίπεδο της ιδέας, μέχρι τον Σεπτέμβριο 2019, οπότε εντάξαμε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία» του ΕΣΑΠ 2014-2020, το εξαιρετικό έργο της «Στέγης των Ιδεών», με προϋπολογισμό περίπου 2.200.000 ευρώ, το οποίο μας προσφέρει τη μοναδική ευχέρεια της περιήγησης στον κόσμο της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας. Χάρη στην τεχνολογία, η περιήγηση καθίσταται πιο εύληπτη, η εμπειρία γίνεται, ίσως, πιο ευχάριστη, ενώ στο τέλος τροφοδοτείται ο προβληματισμός μας, όχι μόνο σε πανάρχαια φιλοσοφικά ζητήματα, αλλά και σε σύγχρονες αναζητήσεις. Με σπουδαιότερη ίσως: Την θέση της τεχνολογίας στη ζωή του σημερινού ανθρώπου και την ανίχνευση του λεπτού ορίου μεταξύ της ευεργετικής χρήσης της και της επιζήμιας ενδεχόμενης κατάχρησής της.
Ανεξαρτήτως αυτών, η «Στέγη Ιδεών» πέρα από την ουσιαστική πολιτιστική της σημασία, εμπλουτίζει την αλυσίδα αξίας Πολιτισμού και Τουρισμού προσφέροντας ένα πρωτοποριακό προϊον πολιτιστικού τουρισμού, με ιδιαίτερα καινοτόμα χαρακτηριστικά. Στο έργο συνδυάζονται η προσαρμογή στις μουσειοπαιδαγωγικές αρχές με την εμπειρία των στελεχών του Υπουργείου Πολιτισμού και η τεχνογνωσία ενός, από τα σπουδαιότερα Ερευνητικά Ιδρύματα της χώρας μας, του «Δημόκριτου», για να παραχθεί ένα άρτιο αποτέλεσμα, που από σήμερα γίνεται κτήμα όλων. Είναι μία απόδειξη ότι ο πολιτισμός και η διάχυσή του απαιτούν πολυεπιστημονική συνεργασία, απαιτούν πλέον τη δημιουργική ένωση δυνάμεων που εκκινούν από διαφορετικές αφετηρίες».
Ο Υφυπουργός Πολιτισμού Χρίστος Δήμας δήλωσε:
«Εγκαινιάσαμε σήμερα στο Ωδείο Αθηνών, έναν καινοτόμο χώρο, όπου η αρχαία ελληνική φιλοσοφία γίνεται μια μοναδική διαδραστική εμπειρία μέσα από τεχνολογίες αιχμής. Η «Στέγη Ελληνικών Ιδεών» άνοιξε τις πύλες της. Πρόκειται για έναν νέο πρότυπο χώρο πολιτισμού που δημιουργήθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού και το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών (EΚΕΦΕ) «Δημόκριτος». Αποστολή της πρωτοβουλίας είναι να συμβάλλει στη διεύρυνση της σχέσης των επισκεπτών κάθε ηλικίας με τη φιλοσοφία στην κατανόηση των αρχαίων ελληνικών ιδεών, αλλά και στην αφομοίωση της φιλοσοφικής σκέψης στην καθημερινότητά μας. Και όλα αυτά, αξιοποιώντας τη χρήση των νέων τεχνολογιών. Θερμά συγχαρητήρια σε όλους τους ερευνητές, μουσειολόγους, καλλιτέχνες, προγραμματιστές, μουσικούς, μηχανικούς και όλους όσους συνεργάστηκαν για τη δημιουργία αυτού του πολυδιάστατου χώρου. Αξίζει πραγματικά να τον επισκεφθείτε!»
Ο Δρ. Γεώργιος Νούνεσης, Πρόεδρος ΔΣ και Διευθυντής του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» δήλωσε:
«Το έργο Στέγη Ελληνικών Ιδεών» που χρηματοδοτήθηκε από το ΕΣΠΑ είναι ένα έργο του Υπουργείου Πολιτισμού και του Δημόκριτου που σχεδιάστηκε μοναδικά με την υψηλή τεχνολογία να υποστηρίζει την ανάδειξη της οικουμενικότητας και της σύγχρονης φρεσκάδας της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας. Ήταν μεγάλη η συγκίνηση μου που παρευρέθηκα στα εγκαίνια της πρώτης έκθεσης αφιερωμένης στη Δημοκρατία. Θέλω από την καρδιά μου να ευχαριστήσω τη διεπιστημονική ομάδα που το υλοποίησε, τις υπηρεσίες του Δημόκριτου που το υποστήριξαν, τους συνεργάτες στο Υπουργείο Πολιτισμού, στο Ωδείο Αθηνών, στη Διαχειριστική Αρχή, που όλοι προσπάθησαν τόσο πολύ για την επιτυχημένη ολοκλήρωση».
Ο Δρ. Βαγγέλης Καρκαλέτσης, Επιστημονικός Υπεύθυνος του έργου και Διευθυντής του Ινστιτούτου Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών στο ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» δήλωσε: «Το έργο «Στέγη Ελληνικών Ιδεών» ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2019, πρόκειται όμως για μια προσπάθεια που είχαμε ξεκινήσει αρκετά χρόνια νωρίτερα. Η ιδέα για τη δημιουργία ενός χώρου όπου μπορούμε να εκθέτουμε φιλοσοφικές ιδέες με χρήση ψηφιακών τεχνολογιών, όπως αλληλεπίδραση ανθρώπου-υπολογιστή, αναπαράσταση γνώσης, διαχείριση δεδομένων, τεχνητή νοημοσύνη, συζητήθηκε για πρώτη φορά στο πλαίσιο έργων που είχαμε πάνω από μια δεκαετία πριν με τον Καθ. Θεόδωρο Σκαλτσά. Και ποιος θα ήταν ο πιο κατάλληλος χώρος για μια τέτοια διαδραστική, ψηφιακή έκθεση για την αρχαία ελληνική φιλοσοφία; Θέλαμε ένα εμβληματικό χώρο, και αυτός ήταν μόνο το Ωδείο Αθηνών, δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο του Λυκείου του Αριστοτέλη. Και αυτός ο εκθεσιακός χώρος είναι πλέον πραγματικότητα. Υλοποιήθηκε από μια μεγάλη διεπιστημονική ομάδα, που περιλαμβάνει επιστήμονες πληροφορικής, φιλοσόφους, μουσειολόγους, μουσειοπαιδαγωγούς, μουσικούς, γραφίστες, ηθοποιούς, κ.ά. Ένας χώρος για δημόσιο διάλογο που εμπνέεται από το Λύκειο του Αριστοτέλη, ένα παράδειγμα για το πώς η ψηφιακή τεχνολογία, η τεχνητή νοημοσύνη, μπορεί να είναι στην υπηρεσία του πολίτη, της δημοκρατίας».
Ο χώρος θα είναι ανοιχτός με ελεύθερη είσοδο για το κοινό και τα σχολεία (Ε’ – ΣΤ’ Δημοτικού, Γυμνάσιο, Λύκειο) από 8 Νοεμβρίου έως 20 Δεκεμβρίου 2023 σε προκαθορισμένες ημερομηνίες.
Οι επισκέψεις γίνονται σε ομάδες έως 25 ατόμων και πραγματοποιούνται παρουσία ειδικευμένου προσωπικού.
Το έργο έχει υλοποιηθεί στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία (ΕΣΠΑ 2014-2020) με συγχρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
