«Τα μάτια του στόχευσαν τα μάτια τους που άνοιξαν διάπλατα, όπως τα μάτια της καμήλας που τρομαγμένη πισωπάτησε, τη στιγμή που το γάβγισμα του σκύλου απλωνόταν στον αέρα. Το τελευταίο που ακούστηκε ήταν ο ήχος από πυκνούς πυροβολισμούς (σ. 35)».
Το 1949 μια διμοιρία Ισραηλινών στρατιωτών στέλνεται στην έρημο Νέγκεβ για να οριοθετήσει τα νότια σύνορα και να εκκενώσει την περιοχή από τους εναπομείναντες Άραβες. Μια νεαρή Βεδουίνα πέφτει στα χέρια τους και μετά τον ομαδικό βιασμό της εκτελείται και θάβεται στην έρημο. Χρόνια αργότερα, μια Παλαιστίνια διαβάζει ένα άρθρο σχετικά με το περιστατικό και συνειδητοποιεί ότι η ημερομηνία εκείνου του τραγικού γεγονότος συμπίπτει με την ημερομηνία γέννησής της 25 χρόνια μετά. Στοιχειώνεται από αυτή τη μικρή λεπτομέρεια και αποφασίζει να ψάξει να βρει περισσότερες πληροφορίες για την υπόθεση.
Η Παλαιστίνια συγγραφέας Αντανία Σίμπλι βυθίζεται στο τραυματικό παρελθόν για να καταγράψει μια ανατριχιαστική ιστορία απερίγραπτης ωμότητας, η οποία μας θυμίζει πόσο επικίνδυνο και βάρβαρο είναι το ανθρώπινο είδος. Οι επιμέρους ακρότητες συνιστούν ασήμαντες λεπτομέρειες σε καιρούς πολέμου, με το παρόν όμως να είναι το ίδιο αδιανόητα οδυνηρό και επικίνδυνο. Και το συγκλονιστικό είναι ότι η συγγραφέας το κάνει με ακρίβεια επιστήμονα και γλώσσα υπαινικτική, αυστηρή και λιτή. Το σύντομο μυθιστόρημα προκάλεσε μεγάλη αίσθηση, προτάθηκε για το National Book Award for Translated Literature, βρέθηκε στη μακρά λίστα του International Booker, ενώ σκάνδαλο δημιουργήθηκε πέρσι με την ακύρωση της βράβευσής του την τελευταία στιγμή στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης. Αν και κατηγορήθηκε για μονομερείς προσεγγίσεις, η λογοτεχνική αξία και η κοινωνική σημασία του βιβλίου είναι αδιαμφισβήτητες, φτάνει να διαβαστεί όχι με αυστηρά τοπικά ή εθνικά κριτήρια, αλλά ως κάτι που υπάρχει συλλογικά στην ανθρώπινη φύση.
«Το γεγονός συνέβη κάποιο πρωινό πρωινό που συμπίπτει, ακριβώς ένα τέταρτο του αιώνα μετά, με το πρωινό που γεννήθηκα. Φυσικά, αυτό φαίνεται καθαρός ναρκισσισμός, ότι δηλαδή αυτό που με τράβηξε στο γεγονός και το έκανε να με στοιχειώσει ήταν η ύπαρξη μίας λεπτομέρειας ασήμαντης, αν τη συγκρίνεις με τις βασικές λεπτομέρειες, που μόνο ως ‘τραγωδία’ μπορούν να περιγραφούν. Κι όμως, είναι πολύ πιθανό να συναντήσει κανείς αυτό το είδος του ναρκισσισμού σε κάποιον. Ίσως να είναι μια έμφυτη τάση προς τη μοναδικότητα του εαυτού, προς τη θεώρηση της ζωής που διάγεις ως κάτι τόσο υψηλού και ωραίου, ώστε να μην μπορείς παρά να αγαπάς τη ζωή και όσα αυτή εμπεριέχει. Ωστόσο σε ό,τι με αφορά, δεν αγαπώ ούτε τη ζωή μου ειδικά, ούτε τη ζωή γενικά. Κάθε προσπάθεια απ’ τη μεριά μου, προς το παρόν, διοχετεύεται στο να μείνω ζωντανή (σ. 92)».
Η «Ασήμαντη λεπτομέρεια» της Αντανία Σίμπλι κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πλήθος σε μετάφραση Ελένης Καπετανάκη.
Κώστας Μοστράτος
