«Μπαουμγκάρτνερ» του Πολ Όστερ

«Ο Μπαουμγκάρτνερ εξακολουθεί να αισθάνεται, εξακολουθεί να αγαπάει, εξακολουθεί να ποθεί, εξακολουθεί να θέλει να ζήσει, μα το πιο μύχιο κομμάτι του είναι νεκρό. Το γνωρίζει τα τελευταία δέκα χρόνια, και τα τελευταία δέκα χρόνια κάνει ό,τι περνάει από το χέρι του για να το αγνοεί (σ. 68)».

Ο Σάι Μπαουμγκάρτνερ, συγγραφέας και καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πρίνστον, ζει μόνος του εδώ και εννιά χρόνια μετά τον τραγικό θάνατο της γυναίκας του σε ατύχημα στη θάλασσα. Αν και προσπαθεί να φτιάξει τη ζωή του, η απώλεια έχει φωλιάσει μέσα του, υπάρχει πάντα εκεί ως ένα αδυσώπητο κενό. Διαρκώς επιστρέφουν η ανάμνηση και η εικόνα της πολυαγαπημένης του συζύγου, τις οποίες ενισχύουν ακόμη περισσότερο τα γραπτά που έχει αφήσει αυτή πίσω της. Μικρές καθημερινές σκηνές και συναντήσεις, χαζά ατυχήματα και οι μυριάδες σκέψεις του ήρωα περνούν μέσα από τις σελίδες του βιβλίου.

Ο Πολ Όστερ, μετά την εύστοχη ξεχωριστή μελέτη του «Αιματοβαμμένο έθνος», πρόλαβε να γράψει ένα ακόμη έργο πριν από τον θάνατό του τον Απρίλιο του 2024. Η λεπτή ειρωνεία, το υποδόριο χιούμορ, η τρυφερότητα και η ευαίσθητη παρατήρηση, γνώριμα στοιχεία του συνολικού έργου του, είναι παρόντα κι εδώ, σ’ αυτό το πιο σύντομο σ’ έκταση κύκνειο άσμα του. Αν και πολλές φορές ο συγγραφέας αφήνει την υποψία ότι προόριζε το βιβλίο για κάτι μεγαλύτερο, καθώς το έγραφε ήδη άρρωστος, η λαμπρή γραφή εντοπίζεται μαζί με την καθημερινότητα ενός ανθρώπου που βιώνει το πένθος στη δύση της ζωής του, χωρίς όμως καμία πεισιθάνατη διάθεση. Τουναντίον, ο Όστερ αφήνει ως διαθήκη του ένα κλείσιμο του ματιού στους αναγνώστες σ’ ένα βαθύ και τρυφερό αντίο.

«Είναι ένα ανθρώπινο κολόβωμα τώρα, ένας μισός άνθρωπος που έχει απολέσει εκείνο το μισό του που τον έκανε ολόκληρο, και ναι, τα μέλη που λείπουν είναι ακόμα εκεί και εξακολουθούν να πονάνε, να πονάνε τόσο πολύ, που κάποιες φορές νιώθει λες και το σώμα του είναι έτοιμο να τυλιχτεί στις φλόγες και να τον κατακάψει έτσι όπως στέκεται (σσ. 38-39)».

Το μυθιστόρημα «Μπαουμγκάρτνερ» του Πολ Όστερ κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο σε μετάφραση Ιωάννας Ηλιάδη.

Κώστας Μοστράτος