«Θάνατος στη Ρώμη» του Βόλφγκανγκ Κέπεν

«Η Ρώμη όμως είναι υπέροχη, οι ναοί είναι υπέροχοι· θαυμάζουμε την κληρονομιά της εξουσίας, τη λατρεύουμε όταν οι κάτοχοι της εξουσίας είναι νεκροί (σ. 219)».

Μια δεκαετία περίπου μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, μια χούφτα Γερμανών βρίσκεται στη Ρώμη, ο καθένας για διαφορετικούς λόγους. Ο Γιούντεγιαν, πρώην στρατηγός των SS και νυν έμπορος όπλων που κρύβει την πραγματική ταυτότητά του και προσπαθεί να γυρίσει θριαμβευτικά στην πατρίδα του, η γυναίκα του πρότυπο Γερμανίδας του Χίτλερ και ο γιος τους διάκονος. Ο Ζίγκφριντ, μουσικός που θα παρουσιάσει το νέο του έργο σε διεθνές συνέδριο, οι γονείς και ο ωφελιμιστής αδελφός του, καθώς κι ένας καταξιωμένος μαέστρος με την Εβραία σύζυγό του. Όλοι κουβαλούν το τραυματικό παρελθόν της Γερμανίας, θύτες και θύματα, σ’ ένα ζοφερό γαϊτανάκι, η παλιότερη γενιά με τα εγκλήματα και τον θάνατο στους ώμους της και η νεότερη, ολότελα απελπισμένη, να αδυνατεί να βρει διέξοδο, ακόμη και μέσω της τέχνης ή της θρησκείας.

Μετά τα «Περιστέρια στη χλόη» και το «Θερμοκήπιο», ένας από τους σημαντικότερους Γερμανούς μεταπολεμικούς συγγραφείς συμπληρώνει με τον «Θάνατο στη Ρώμη» (1954) το τρίτο μέρος της άτυπης Τριλογίας της Αποτυχίας. Ατμόσφαιρα και πρόζα παρακμιακή και λυρική, η Ρώμη παντού παρούσα, ως σύμβολο και νεκροταφείο εξουσίας, σεξουαλικότητα αποστειρωμένη από συναίσθημα, μια νέα γενιά που πασχίζει να βρει τον δρόμο της και η παλιότερη κατάλοιπο μιας καταστροφικής νοοτροπίας. Ο Κέπεν συνομιλεί με τον Τόμας Μαν και τον «Θάνατο στη Βενετία» για να υπογράψει ένα αριστούργημα – καταγραφή μιας μεταβατικής εποχής και των αβεβαιοτήτων της. Περιγράφει ως ανατόμος και θέτει ερωτήσεις σε μία περίοδο που ήταν πολύ νωρίς ακόμη για να δοθεί η όποια απάντηση.

«Η Ρώμη φωτίστηκε, αλλά αυτός είχε την εντύπωση ότι η πόλη ήταν νεκρή, για τα σκουπίδια, ο Ντούτσε είχε ατιμαστεί, η Ιστορία είχε εγκαταλείψει τη Ρώμη και είχε πάρει μαζί της τον δοξασμένο θάνατο. Τώρα οι άνθρωποι ζούσαν εδώ, απλώς τολμούσαν να ζήσουν, ζούσαν για τις επιχειρήσεις τους, ζούσαν για τη διασκέδασή τους… υπήρχε κάτι χειρότερο από αυτό; Ο Γιούντεγιαν κοίταξε την πόλη. Του φάνηκε πιο νεκρή και από νεκρή (σ. 84)».

Το μυθιστόρημα «Θάνατος στη Ρώμη» του Βόλφγκανγκ Κέπεν κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κριτική σε μετάφραση Βασίλη Τσαλή, όπως και τα «Περιστέρια στη χλόη» του ίδιου συγγραφέα.

Κώστας Μοστράτος