«Ο ήχος της σιωπής της» του Δημοσθένη Κούρτοβικ

«Και μιλώντας τώρα για τα περασμένα της ζωής μου το κάνω σαν να εξορίζω τα τραύματά μου σ’ έναν άλλο, σε κάποιον που έτυχε να έχει τ’ όνομά μου… (σ. 198)».

Μια βαθιά βουτιά στις οικογενειακές αναμνήσεις, στο παρελθόν μιας χώρας, στο ατομικό και το συλλογικό ασυνείδητο. Με αφετηρία τον θάνατο της μητέρας του συγγραφέα το καλοκαίρι του 2015 σε ηλικία σχεδόν 100 ετών και μια αινιγματική φράση που ποτέ δεν ξεδιαλύνεται ακριβώς, ο Δημοσθένης Κούρτοβικ  ανακαλεί μνήμες από τη γοητευτική προσωπικότητα της μάνας, επιχειρεί να τη γνωρίσει καλύτερα και μαζί τον ίδιο του τον εαυτό. Παράλληλα, ανασύρει ένα χαμένο παρελθόν, την παλιά του γειτονιά στα Σεπόλια, ακόμη και μυρωδιές, ενώ μιλάει για την αιώνια αντιφατική ταυτότητα του Έλληνα, τη στάση των ξένων, το διαρκές ξήλωμα της πόλης και το ξαναχτίσιμο από την αρχή.

Ο συγγραφέας, στο νέο του μυθιστόρημα, συνδυάζει την αφήγηση με τον δοκιμιακό λόγο σε μια γοητευτική μείξη. Φευγαλέες εικόνες, αμφισβητήσιμες νοοτροπίες, άνθρωποι που θα ήθελαν να είναι κάτι άλλο από αυτό που είναι, να βιώσουν ένα θαύμα που η πραγματικότητα συνεχώς τούς το αρνείται, φτάνοντας στο σημείο απλώς να το υποδύονται. Κι έτσι καταλήγει σε μια αριστοτεχνική αφήγηση για τη διαδικασία της μνήμης και την κατασκευή της ταυτότητας.

«Πρόσεξα γι’ άλλη μια φορά τις αλλαγές της στάσης στην οποία φωτογραφίζονταν οι άνθρωποι από εποχή σ’ εποχή. Στις πολύ παλιές φωτογραφίες ήταν γενικά ασάλευτοι, ανέκφραστοι, με το βλέμμα στραμμένο ολόισια στον φακό και κάπως άδειο. Έπειτα ερχόταν ένα διάστημα, τα ζοφερά χρόνια της δεκαετίας του ’40, που απαθανατίζονταν εν κινήσει σε κάποιον δρόμο μιας πόλης και πάντοτε ζευγαρωτά, μ’ έναν συγγενή ή έναν φίλο στο πλάι τους, σαν να ήθελαν να βεβαιώσουν, να βεβαιωθούν και οι ίδιοι, ότι ήταν ακόμα ζωντανοί και είχαν συντροφιά τη στιγμή που γύρω τους θέριζε ο Χάρος. Στις επόμενες δεκαετίες τα σώματα γίνονταν σταδιακά πιο χαλαρά· οι πόζες, οι χειρονομίες, το βλέμμα, οι μορφασμοί των φωτογραφιζόμενων λες και ήθελαν να τονίσουν την ατομικότητά τους (αυτή που δεν μπορέσαμε ποτέ να προβάλουμε στις φωτογραφίες ο πατέρας μου κι εγώ) (σσ. 126-127)».

Το μυθιστόρημα «Ο ήχος της σιωπής της» του Δημοσθένη Κούρτοβικ κυκλοφορεί από τις εκδόσεις της Εστίας.

Κώστας Μοστράτος