του Χρήστου Καπούτση
Η Μέση Ανατολή παραμένει το μόνιμο εργαστήριο κρίσεων, εκεί όπου κάθε λέξη «ειρήνη» ακούγεται με δυσπιστία και κάθε πρωτοβουλία αντιμετωπίζεται ως παιχνίδι ισχύος. Σε αυτό το ρευστό γεωπολιτικό περιβάλλον, η Ελλάδα αναζητά έναν ρόλο που να συνδυάζει ανθρωπισμό και ρεαλισμό, ευρωπαϊκή ευθύνη και περιφερειακή αυτονομία. Η ενημέρωση των διπλωματικών συντακτών από την εκπρόσωπο του Υπουργείου Εξωτερικών, Λάνα Ζωχιού, αναδεικνύει ακριβώς αυτή τη νέα ελληνική προσέγγιση: όχι ρητορική ίσων αποστάσεων, αλλά ισορροπία σε έδαφος που καίγεται.
Μια επίσκεψη με βαρύ συμβολισμό
Η επίσκεψη της Παλαιστίνιας Υπουργού Εξωτερικών στην Αθήνα, μόλις μία ημέρα μετά τη Σύνοδο Ειρήνης στο Sharm El-Sheikh, δεν ήταν τυχαία. Έδειξε ότι η Αθήνα επιδιώκει να συμμετέχει ενεργά στις διαβουλεύσεις για την «επόμενη μέρα» στη Γάζα, χωρίς όμως να υποδύεται τον ρόλο του «ειρηνοποιού». Η Ελλάδα επιμένει στη θέση της για εκεχειρία και απελευθέρωση ομήρων, αλλά παράλληλα στηρίζει την προοπτική λύσης δύο κρατών στη βάση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ.
Η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών κ. Λ. Ζωχιού, ενημερώνοντας τους διπλωματικούς συντάκτες, σκιαγράφησε τρεις βασικούς άξονες της ελληνικής στρατηγικής στη Γάζα, που λειτουργούν ως πρακτικός οδικός χάρτης:
- Ανθρωπιστική παρέμβαση: Η Ελλάδα αυξάνει τη βοήθειά της προς τον άμαχο πληθυσμό της Γάζας, προτάσσοντας μια πολιτική ηθικής υποχρέωσης, χωρίς ωστόσο να αποκλείει τα γεωπολιτικά οφέλη που συνεπάγεται η διπλωματία της αλληλεγγύης.
- Σταθεροποίηση και πολιτική επιστροφή: Η Αθήνα θεωρεί κρίσιμη την επιστροφή της Παλαιστινιακής Αρχής στη Γάζα, ως μέσο αποκατάστασης της πολιτικής νομιμότητας. Η θέση αυτή, αν και σύμφωνη με τις δυτικές πρωτεύουσες, αποτελεί και πρόσκληση προς τις αραβικές χώρες για έναν νέο διάλογο περιφερειακής ευθύνης.
- Ανοικοδόμηση με συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα: Η ανοικοδόμηση της Γάζας δεν είναι μόνο ζήτημα ανθρωπισμού. Είναι και εργαλείο οικονομικής επιρροής. Η συμμετοχή ελληνικών επιχειρήσεων στα μελλοντικά έργα μπορεί να συνδυάσει αναπτυξιακά οφέλη με ήπια διπλωματία.
Από το Παρίσι στο Κάιρο: διπλωματικός ρεαλισμός. Η παρουσία της Ελλάδας τόσο στη γαλλική πρωτοβουλία του Παρισιού όσο και στη Σύνοδο της Αιγύπτου επιβεβαιώνει μια νέα γεωπολιτική εξωστρέφεια. Η Αθήνα δεν επενδύει σε έναν ρόλο «μεγάλου παίκτη» που δεν της ανήκει, αλλά σε αυτό που γνωρίζει να κάνει καλύτερα: να λειτουργεί ως έντιμος διαμεσολαβητής ανάμεσα σε αντιτιθέμενες πλευρές.
Η γεωπολιτική διάσταση πίσω από τη διπλωματία
Η ειρήνη στη Γάζα έχει βαθύτερο γεωπολιτικό αποτύπωμα. Η σταθερότητα της περιοχής επηρεάζει: τις ενεργειακές ροές προς την Ευρώπη, τη ναυσιπλοΐα μέσω Σουέζ, και την ισορροπία ισχύος μεταξύ ΗΠΑ, Ρωσίας, Κίνας και περιφερειακών δυνάμεων. Η Ελλάδα, σύμφωνα με την εκπρόσωπο του Υπουργείου Εξωτερικών, χάρη στη γεωγραφική της θέση και τη θεσμική της αξιοπιστία, διαθέτει τη δυνατότητα να λειτουργήσει ως μεσολαβητικός κρίκος ανάμεσα σε Ευρώπη και Αραβικό κόσμο. Επισημαίνουμε όμως, ότι παρότι είναι απολύτως θεμιτός στόχος της ελληνικής διπλωματίας, αρκεί να το πράξει χωρίς ψευδαισθήσεις μεγαλοϊδεατισμού, αλλά με ρεαλισμό και συνέπεια.
Η Μέση Ανατολή δεν προσφέρει εύκολες νίκες ούτε καθαρές γραμμές. Η Ελλάδα, συμμετέχοντας στη διαδικασία ειρήνευσης, αναλαμβάνει και την ευθύνη να μην εγκλωβιστεί στην πολιτική των εντυπώσεων.Αν η εξωτερική πολιτική της κατορθώσει να συνδυάσει τον ανθρωπισμό με τη στρατηγική ψυχραιμία, τότε η παρουσία της στη Γάζα θα έχει πραγματικό βάρος. Γιατί στη διπλωματία, όπως και στη ζωή, η ηθική χωρίς ρεαλισμό είναι αδυναμία, αλλά και ο ρεαλισμός χωρίς ηθική είναι κυνισμός. Η ισορροπία ανάμεσα στα δύο είναι η μόνη οδός προς την ειρήνη.
