Η οικονομική κρίση δεν κάνει τους ανθρώπους βίαιους αλλά φαίνεται να καλλιεργεί το έδαφος για εντάσεις στις σχέσεις μεταξύ τους, που πολλές φορές καταλήγουν στην εκδήλωση βίας διαφόρων μορφών, σύμφωνα με ποιοτική έρευνα που διενήργησε η ανθρωπιστική οργάνωση ActionAid με τίτλο «Η ενδοοικογενειακή βία στην οικονομική κρίση».
Σημαντικές είναι οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης όχι μόνο σε σχέση με τις αλλαγές που έχει επιφέρει στο οικογενειακό περιβάλλον, αλλά και στην ανεπάρκεια των μέσων που διατίθενται από το δημόσιο ή τον ιδιωτικό τομέα για να αντιμετωπιστεί ο αυξανόμενος αριθμός των περιστατικών βίας.
Η έρευνα παρουσιάστηκε σε εκδήλωση που διοργάνωσαν η Διεύθυνση Κοινωνικής Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων και η Action Aid.
Προβλήματα στην εφαρμογή του νομικού πλαισίου για την ενδοοικογενειακή βία
Παράλληλα στην έρευνα αναδεικνύονται ελλείψεις στην καταγραφή περιστατικών, στην εκπαίδευση των επαγγελματιών του χώρου, στην ευαισθητοποίηση του κοινού, υποστελέχωση των σχετικών δομών και περιορισμένη χρηματοδότηση προγραμμάτων πρόληψης και αντιμετώπισης. Επίσης τονίζεται η ανάγκη για περισσότερη εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση σε σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Σημαντική διαπίστωση της έρευνας η απουσία κεντρικού φορέα ελέγχου και εποπτείας, στην χώρα μας, για την προστασία των παιδιών από την κακοποίηση.
«Έχουμε έναν καλό νόμο τον οποίο, ωστόσο, δυσκολευόμαστε να εφαρμόσουμε» τόνισε ο Γεράσιμος Κουβαράς γενικός διευθυντής της Action Aid Hellas.
Την επιτακτική ανάγκη συντονισμού και συνεργασίας μεταξύ των επαγγελματιών του πεδίου και των αρμοδίων φορέων για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας επισημαίνει η Μαρία Μουρτζάκη, Δικηγόρος, Υπεύθυνη -Υπεύθυνη Έρευνας και Θεσμικής Πίεση της ActionAid
«Θα πρέπει να μιλάμε περισσότερο μεταξύ μας οι αρμόδιοι φορείς και οι επαγγελματίες που ασχολούνται με τα θέματα της ενδοοικογενειακής βίας» λέει στον Αθήνα 9.84 η κα Μουρτζάκη. «Να συνεργαζόμαστε καλύτερα, να εμπιστευόμαστε ο ένας τον άλλον. Υπάρχουν πολλές δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε οι επαγγελματίες του χώρου όπως η γραφειοκρατία, οικονομικά θέματα που είναι δύσκολο να επιλυθούν. Πρέπει να ενισχυθεί και η διαθεματική εκπαίδευση των εμπλεκόμενων φορέων»
Η οικονομική κρίση δεν γεννά βία
Στο κατά πόσο η αύξηση των περιστατικών ενδοοικογενειακής βία από το 2010 και μετά, οφείλεται στην οικονομική κρίση, εξάγεται το συμπέρασμα ότι ο αυξημένος αριθμός καταγγελιών δεν είναι σίγουρο αν αντικατοπτρίζει αυξημένα ποσοστά βίας στην οικογένεια, ή απλά τα αυξημένα ποσοστά καταγγελιών της ήδη υπάρχουσας.
Τα στοιχεία
Με βάση στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας (ΕΛ.ΑΣ.) σε εθνικό επίπεδο από το 2014 μέχρι και το 2017 έχουν σημειωθεί περισσότερα από 13.700 περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, με τις γυναίκες να αποτελούν περίπου το 70% των θυμάτων. Ωστόσο, δεδομένης της πενιχρής ερευνητικής δραστηριότητας σε σχέση με το θέμα, είναι αμφίβολο το αν πράγματι η αύξηση που παρατηρείται μπορεί να συνδεθεί αιτιωδώς και άμεσα με την οικονομική κρίση.
Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες στατιστικές της Ε.Ε., μία στις τέσσερις Ελληνίδες άνω των 15 έχει βιώσει σωματική ή σεξουαλική βία τουλάχιστον μια φορά στη ζωή της, ενώ το κόστος της έμφυλης βίας για τη χώρα (απώλεια οικονομικής παραγωγής, χρήση υπηρεσιών, και προσωπικό κόστος) ανέρχεται στα 5 δισεκατομμύρια ευρώ το χρόνο (European Institute for Gender Equality, 2017).
Ιδρύεται Υποδιεύθυνση Έμφυλης και Ενδοοικογενειακής Βίας στην ΕΛ.ΑΣ.
Ένα θετικό νέο είναι, πως δημιουργείται Υποδιεύθυνση Έμφυλης και Ενδοοικογενειακής Βίας στην Ελληνική Αστυνομία. Η ίδρυση ενός ξεχωριστού Τμήματος Ενδοοικογενειακής Βίας & Κακοποιημένων Γυναικών περιλαμβάνονταν στις προτάσεις πολιτικής της ActionAid.
Στην έρευνα διαπιστώνεται η απροθυμία και η ελλιπής καταγραφή των συμβάντων από την αστυνομία ώστε να παρακολουθούνται τα κρούσματα ενδοοικογενειακής και έμφυλης βίας. Οι περισσότερες γυναίκες φοβούνται να καταγγείλουν τη βία που δέχονται ενώ δεν υπάρχει ένα κοινό σύστημα καταγραφής με το οποίο θα συλλέγουν στοιχεία οι αρμόδιοι φορείς.
Η βία προς τα παιδιά
Η ελληνική κοινωνία δυστυχώς φαίνεται να δικαιολογεί ακόμα την παιδική κακοποίηση ως μέσο διαπαιδαγώγησης.
Η παιδική κακοποίηση αγγίζει ένα μεγάλο ποσοστό παιδιών στην Ελλάδα, με οχτώ στα δέκα να δηλώνουν ότι έχουν υποστεί τουλάχιστον μια μορφή κακοποίησης (ψυχολογική, σωματική, σεξουαλική ή παραμέληση), τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους (Ινστιτούτο Υγείας Παιδιού, 2016). Βέβαια, αν και οι δράστες τις περισσότερες φορές ανήκουν στον στενό κύκλο των θυμάτων, το ακριβές ποσοστό των περιστατικών, που έλαβαν χώρα στο οικογενειακό περιβάλλον, δεν είναι γνωστό.
Η επιδημιολογική μελέτη που πραγματοποιήθηκε κατά το 2010-2012 από το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού (ΙΥΠ) χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της αυτοαναφοράς και τη χρήση κατάλληλων ερωτηματολογίων με 10.451 μαθητές και μαθήτριες ανά τη Ελλάδα, προκύπτει ότι 80% έχουν υποστεί σωματική βία κάποια στιγμή στη ζωή τους, 80% έχουν υποστεί ψυχολογική βία, και 20% έχουν υποστεί σεξουαλική βία, και 40% έχουν υποστεί παραμέληση.
Οι προτάσεις πολιτικής της ActionAid
Με βάση την έρευνα και τα συμπεράσματα που εξήχθησαν η οργάνωση προτείνει:
- Πρωτοβάθμια πρόληψη, η οποία να περιλαμβάνει κυρίως την ενίσχυση δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης και σκοπό τόσο την αύξηση αναφοράς και καταγραφής των τρεχόντων περιστατικών, όσο και την εξάλειψη της ενδοοικογενειακής βίας γενικότερα.
- Βέλτιστη απονομή της δικαιοσύνης απαιτείται ενημέρωση και εξοικείωση των δικαστικών και των εισαγγελικών λειτουργών με το θέμα της βίας. Κρίνεται απαραίτητη η διαθεματική εκπαίδευσή τους και η ένταξη του δικαίου ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο πρόγραμμα σπουδών της Εθνικής Σχολής Δικαστών και Εισαγγελέων.
- Ολιστική προσέγγιση κατά τη διαχείριση περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας (ψυχολογική και υλική στήριξη και παροχή μακροπρόθεσμης προοπτικής) και όσον αφορά στους δράστες η επιδίωξη του σωφρονισμού και όχι απλώς της τιμωρίας τους.
- Τέλος, απαιτείται ο μέγιστος δυνατός βαθμός συντονισμού και συνεργασίας μεταξύ των επαγγελματιών του πεδίου και των αρμοδίων φορέων.
Καλλιόπη Ασλανίδου
