Ζητήματα, όπως, η αστεγία για σημαντικό ποσοστό των προσφύγων και αιτούντων άσυλο, εξώσεις από δομές αλλά και αναξιοπρεπείς συνθήκες, σε χώρους διαμονής του Προγράμματος ΕΣΤΙΑ, αναδεικνύονται, μεταξύ άλλων, στην έκθεση τριών ΜΚΟ, με θέμα «Χωρίς σπίτι, χωρίς ελπίδα: Μια αποτίμηση της στεγαστικής κατάστασης των αιτούντων-αιτουσών και δικαιούχων διεθνούς προστασίας υπό το πρίσμα του δικαιώματος στη στέγη».
Η έκθεση δημοσιεύτηκε από το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, το Κέντρο Διοτίμα και την International Rescue Committee (IRC), στο πλαίσιο του έργου «Dothehumanrightthing – Υψώνουμε τη Φωνή μας για τα Δικαιώματα των Προσφύγων», που υλοποιείται υπό το πρόγραμμα ActiveCitizensFund.
Τα βασικά σημεία που θίγει η αναφορά
- Αστεγία για σημαντικό ποσοστό του προσφυγικού πληθυσμού και των αιτουσών/ντων ασύλου. Μόνες γυναίκες, ασυνόδευτα παιδιά και άλλα, άκρως ευάλωτα άτομα, που ζουν σε εγκαταλειμμένα σπίτια ή δεν έχουν σταθερή στέγη.
- Επιζώσες έμφυλης βίας, που βιώνουν νέα περιστατικά σεξουαλικής, κυρίως, κακοποίησης ζώντας στο δρόμο.
- Εξώσεις προσφύγων/ισσών από δομές του συστήματος υποδοχής, χωρίς σχέδιο για τη διασφάλιση της στέγασής τους.
- Εκατοντάδες αναγνωρισμένοι πρόσφυγες, ακόμα και μητέρες με μικρά παιδιά, έγκυες, ηλικιωμένοι και χρόνιοι ασθενείς, χωρίς στέγη, που αναγκάστηκαν να ζήσουν σε πλατείες για παρατεταμένα χρονικά διαστήματα, με άμεσο κίνδυνο για την ασφάλειά τους.
- Αυξανόμενη απομόνωση των αιτούντων/σων άσυλο σε κλειστές-ελεγχόμενες δομές, χωρίς εξασφαλισμένη πρόσβαση σε βασικά αγαθά, όπως η θέρμανση και τα στοιχειώδη μέσα υγιεινής και προστασίας από τον COVID-19.
- Σημαντικός αριθμός ερωτώμενων που αναφέρουν αναξιοπρεπείς συνθήκες, όπως ύπαρξη κοριών, εντόμων, λερωμένων τοίχων και στρωμάτων, κατά τη στιγμή που εισήλθαν σε χώρους διαμονής του Προγράμματος ΕΣΤΙΑ.
Από το αξιοποιήσιμο δείγμα 30 ερωτηματολογίων που αναλύθηκαν έως τη στιγμή της δημοσίευσης, σε σχέση με τη στέγαση του υπό συζήτηση πληθυσμού προκύπτουν, μεταξύ άλλων, τα εξής:
- 60% των ερωτηθέντων διέμεναν σε διαμέρισμα του προγράμματος ΕΣΤΙΑ
- 26,7% διέμεναν στο δρόμο, σε εγκαταλειμμένα κτίρια ή μετακινούνταν διαρκώς λόγω έλλειψης σταθερής κατοικίας
- 6,7% διέμεναν σε κέντρο φιλοξενίας/καταυλισμό
- 6,6% διέμεναν σε διαμέρισμα που νοίκιαζαν με δικούς τους πόρους
- 40% επί του συνόλου των ερωτηθέντων περιέγραψαν τις συνθήκες στέγασης ως «κακές» ή «πολύ κακές».
Εργασία και υγεία
Παράλληλα, η αναφορά επισημαίνει τα συνεχιζόμενα κενά, αλλά και τις επιπτώσεις των υφιστάμενων ελληνικών και ευρωπαϊκών πολιτικών διαχείρισης του προσφυγικού ζητήματος, σε σχέση με την αυξανόμενη στεγαστική επισφάλεια που βιώνουν οι εν λόγω, ευάλωτες κοινωνικές ομάδες στην Ελλάδα, με σαφείς συνέπειες για την πρόσβασή τους και σε άλλα δικαιώματα, όπως η εργασία και η υγεία.
Οι πολιτικές αυτές, μάλιστα, υπονομεύουν συνολικά τη διαδικασία ένταξης όσων λαμβάνουν διεθνή προστασία στην Ευρώπη –διαδικασία που δυσκολεύει ακόμα περισσότερο λόγω της απουσίας προγραμμάτων εκμάθησης ελληνικών ήδη από το στάδιο της υποδοχής. Σε αυτό το πλαίσιο υποσκάπτονται ακόμα περισσότερο οι προοπτικές συμπερίληψής των προσφύγων/ισσων στην ελληνική κοινωνία.
Μαρτυρίες αιτούντων άσυλο και προσφύγων, που μίλησαν στις οργανώσεις
«Θέλω να μάθω τη γλώσσα, να γνωρίσω την [ελληνική] κοινωνία. Από εδώ, όμως, δεν μπορώ», είπε αιτών άσυλο από τη Συρία, που ζει σε καταυλισμό της ενδοχώρας.
«Δεν πρόλαβα να κάνω αίτηση για στέγαση ούτε για οικονομικό βοήθημα. Μόλις πήρα την κάρτα ασύλου, μετά από λίγες μέρες έδωσα συνέντευξη [ασύλου]. Θέλω και προσπαθώ να βρω δουλειά, η οικογένεια μου στέλνει χρήματα, αλλά πρέπει μόνη μου να τα καταφέρω. Παίρνω μέρος σε εκπαιδευτικά προγράμματα και μαθαίνω ελληνικά. Αλλά είναι δύσκολο να βρω κάτι χωρίς να νιώσω ότι με εκμεταλλεύονται», δήλωσε αναγνωρισμένη προσφύγισσα από το Ιράν.
«Μου έχουν πει ότι είμαι εκτός προγράμματος [ΕΣΤΙΑ] και πως θα πρέπει να φύγω [από το διαμέρισμα] σιγά-σιγά. Θα πρέπει να αλλάξει [το σύστημα]. Όταν κάποιος παίρνει καθεστώς, πρέπει να έχει τη δυνατότητα να μείνει λίγο. Ξέρω πολύ κόσμο που πήρε καθεστώς και μετά έμεινε στο δρόμο», είπε μια γυναίκα, μόνη μητέρα, αναγνωρισμένη προσφύγισσα από τη Συρία.
«Ούτε σπίτι ζητάω, ούτε διαμέρισμα σε καλή περιοχή.Ένα δωμάτιο [χρειάζομαι], αλλά να είναι αξιοπρεπές.Εδώ στάζει [και] έχει κρύο τον χειμώνα» ανέφερε ο Amin, αιτών άσυλο από τη Συρία, πατέρας δύο παιδιών, που ζει σε καταυλισμό της ενδοχώρας.
Συστάσεις
Τέλος, η αναφορά παρέχει μια σειρά ενδεικτικών συστάσεων προς την ελληνική πολιτεία και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με γνώμονα την ανάγκη εφαρμογής βιώσιμων λύσεων. Σε αυτό το πλαίσιο, σχετικά πρόσφατες πρωτοβουλίες για την υλοποίηση προγραμμάτων κοινωνικής και προσιτής κατοικίας και στην Ελλάδα, θα πρέπει να υποστηριχθούν, ως απαραίτητη προϋπόθεση για το σεβασμό του δικαιώματος όλων στη στέγη και με προτεραιότητα τις πλέον ευάλωτες κοινωνικά ομάδες, μεταξύ των οποίων και οι πρόσφυγες/ισσες.
Επιμέλεια: Καλλιόπη Ασλανίδου
