Με κομμένη την ανάσα αναμένουν τις νομοθετικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης περίπου 2,5 εκατομμύρια πολίτες εμπλεκόμενοι σε δάνεια, ώστε τουλάχιστον η πρώτη κατοικία να παραμείνει υπό προστασία, με δεδομένο ότι όσο οι τράπεζες θα πιέζονται να «ξεφορτωθούν» τα «προβληματικά» τους δάνεια -περίπου 25 δισ. ευρώ το 2019 κι άλλα 20 δισ. ευρώ ως το 2021- τόσο θα μεταφέρουν αυτήν την πίεση στα νοικοκυριά που αδυνατούν να πληρώσουν.
Σύμφωνα με πληροφορίες, αυτό που εξετάζει η κυβέρνηση είναι η μεταφορά ανάλογου μοντέλου με αυτό που εφαρμόστηκε στην Κύπρο, δηλαδή αντί ενός απαγορευτικού πλειστηριασμών βάσει αξίας ακινήτου σε συνδυασμό με εισοδηματικά κριτήρια, να επιδοτεί το κόστος των δόσεων, που θα προκύπτουν από ρυθμίσεις “κόκκινων” δανείων σε νοικοκυριά με πολύ χαμηλό εισόδημα.
Ανάλογη επιδότηση προβλέπεται και σήμερα για νοικοκυριά με εισόδημα ως 24.000 ευρώ (τρίτεκνες- πολύτεκνες οικογένειες), ωστόσο πρόκειται για θεσμοθετημένη διαδικασία στο πλαίσιο του νόμου Κατσέλη- Σταθάκη, ενώ το νέο μοντέλο προϋποθέτει γενναίες ρυθμίσεις εκ μέρους των τραπεζών π.χ. «πάγωμα» στο 50% του δανείου κι αποπληρωμή του 50% σε βάθος χρόνου, όπου και θα παρεμβαίνει το Κράτος με την επιδότηση, γεγονός που καθιστά αμφίβολη την αποτελεσματική προστασία της πρώτης κατοικίας.
Από την πλευρά τους οι τράπεζες, που γνωρίζουν ότι η κυβέρνηση θέλει να “παίξει” με εισοδηματικά κριτήρια, δείχνουν να προτιμούν πιο απλές άρα και πιο γρήγορες διαδικασίες, βάζοντας τον πήχη προστασίας σε κατοικίες αξίας το πολύ ως 100.000 ευρώ.
Υπενθυμίσουμε ότι μέσω της διαδικασίας του Νόμου Κατσέλη και την υπαγωγή ενός δανειολήπτη – οφειλέτη στον Νόμο Κατσέλη, προστατευόταν η πρώτη κατοικία η οποία είχε αξία για ένα άτομο 180.000 ευρώ κι έφτανε μέχρι και τα 280.000 ευρώ για μια τετραμελή οικογένεια.
Κάποιος που εντάχθηκε στον Νόμο Κατσέλη προστατεύεται από όλους τους πιστωτές του. Η προστασία συνεχίζει να ισχύ και μετά την 1.1.2019 που λήγει ο νόμος, καθώς και για τους 150.000 που έχουν υποβάλει αίτηση και αναμένουν εκδίκαση της υπόθεσης από τα Ειρηνοδικεία.
Το ζήτημα είναι πώς οι δανειολήπτες – οφειλέτες θα μπορέσουν να προστατευτούν από εδώ και πέρα γιατί πλέον η κατάσταση θα είναι ανεξέλεγκτη και με όλα αυτά που γίνονται με τους πλειστηριασμούς και τους τόκους που έχουν μπει. Υπενθυμίζω ότι οι στόχοι που έχουν τεθεί για το επόμενο χρονικό διάστημα είναι απομείωση των κόκκινων δανείων κατά 50%. Όπως καταλαβαίνουμε, οι πλειστηριασμοί που θα γίνουν θα είναι χιλιάδες.
Τα κριτήρια αυτά θα μειωθούν αρκετά, τουλάχιστον από τις πληροφορίες που διαρρέουν, τραπεζικοί κύκλοι καθώς οι τράπεζες πιέζουν για ποσά γύρω στα 70.000 με 80.000 ευρώ το ανώτερο. Πράγμα το οποίο σημαίνει ότι αν τελικά υιοθετηθεί αυτή η άποψη, θα μείνουν εκτός προστασίας πάρα πολλοί οφειλέτες και πάρα πολλοί δανειολήπτες.
Αυτό που σημειώνουν έμπειροι νομικοί είναι ότι το πρόβλημα της εκπνοής του νόμου Κατσέλη δεν αφορά μόνο σε “κόκκινα” στεγαστικά δάνεια, αλλά και σε επαγγελματικά δάνεια μικρομεσαίων, που χορηγήθηκαν με εξασφάλιση την πρώτη κατοικία αυτών των δανειοληπτών. Το πρόβλημα γίνεται ακόμα πιο σύνθετο, αν αναλογιστεί κανείς ότι ο νόμος Κατσέλη- Σταθάκη αντιμετώπιζε συνολικά τις οφειλές σε τράπεζες, εφορίες κι ασφαλιστικά ταμεία, κάτι που δεν πρόκειται να συνεχιστεί από την επόμενη χρονιά.
Σημειωτέον ότι όποια λύση επιλεγεί από την κυβέρνηση, θα πρέπει να λάβει την τυπική έγκριση από τη Φρανκφούρτη. Αν και η Ελλάδα δεν βρίσκεται, πλέον, σε πρόγραμμα, άρα δεν τελεί υπό την πίεση των δανειστών που επέβαλαν τις αλλαγές στο νόμο Κατσέλη, οι όποιοι περιορισμοί στις κινήσεις των τραπεζών, θα πρέπει- κατά το κοινώς λεγόμενο- να «αρέσουν» στην ΕΚΤ.
Έντονες αντιδράσεις από την κατάργηση του ν. Κατσέλη
Να αναλάβει τις ευθύνες της και να θεσμοθετήσει τη μόνιμη προστασία της κύριας κατοικίας, όπως οφείλει ζητά η ΕΚΠΟΙΖΩ από την κυβέρνηση. Παράλληλα ζητά να προχωρήσει σε βελτίωση του ν. Κατσέλη και σε καμία περίπτωση σε κατάργησή του, αλλά και να υποχρεωθούν οι τράπεζες σε ρυθμίσεις οριστικές, ρεαλιστικές και βιώσιμες.
Η ΕΚΠΟΙΖΩ χαρακτηρίζει ως δυσάρεστη έκπληξη την απόφαση της κυβέρνησης να καταργήσει το νόμο Κατσέλη και να τον αντικαταστήσει με άλλο νόμο, χωρίς μάλιστα να προκύπτει με σαφήνεια αν και με τι κριτήρια θα προστατεύεται η κύρια κατοικία των οφειλετών. Η πρόθεση αυτή της Κυβέρνησης προκαλεί σοβαρά ερωτήματα για δύο βασικούς λόγους: Πρώτον, επειδή η αιτιολόγησή της δεν λαμβάνει υπόψη τον σκοπό και τη λειτουργία του νόμου Κατσέλη. Ο νόμος αυτός δεν σχεδιάστηκε αποκλειστικά και μόνο για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της υπερχρέωσης σε περίοδο κρίσης, όπως δήλωσε ο Αντιπρόεδρος και Υπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης.
Αντίθετα, ο νόμος Κατσέλη:
1. Δεν περιορίζεται στην προστασία της κύριας κατοικίας αλλά αντιμετωπίζει την υπερχρέωση και ουσιαστικά την πτώχευση φυσικών προσώπων. Τα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη έχουν παρόμοιους νόμους ήδη πολύ πριν από μας.
2. Σχεδιάστηκε και ψηφίστηκε για την αντιμετώπιση του προβλήματος της υπερχρέωσης που προϋπήρχε στην χώρα μας αμέσως μετά την απελευθέρωση της καταναλωτικής πίστης και φυσικά επιδεινώθηκε κατά την διάρκεια της κρίσης.
3. Υπήρξε το μοναδικό αξιόπιστο και αποτελεσματικό εργαλείο για την αντιμετώπιση της υπερχρέωσης όλα αυτά τα χρόνια της κρίσης, δεδομένης της παντελούς έλλειψης άλλων διεξόδων.
4. Η προστασία της κύριας κατοικίας υφίσταται με την προϋπόθεση ότι καταβάλλει ο οφειλέτης την εμπορική αξία του ακινήτου. Συνεπώς δεν “χαρίζεται” στον δανειολήπτη, αντίθετα, αυτός καλείται να “ξαναγοράσει” το ακίνητό του καταβάλλοντας δόσεις για κάποιο χρονικό διάστημα.
Δεύτερον, η πρόθεση αυτή δηλώνεται σε μια περίοδο όπου οι τράπεζες και τα funds ή εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων γίνονται όλο και πιο επιθετικά απέναντι σε χιλιάδες εγκλωβισμένους δανειολήπτες. Πιο συγκεκριμένα:
1. Οι πλειστηριασμοί έχουν εκτοξευθεί στα ύψη, περιλαμβάνοντας και κύριες κατοικίες.
2. Οι ρυθμίσεις που παρέχουν οι τράπεζες, ιδίως για τα στεγαστικά δάνεια, δεν είναι ρεαλιστικές και βιώσιμες, ενώ συχνά απαιτούν μεγάλες προκαταβολές από τους οφειλέτες, μόνο για να συζητήσουν το ενδεχόμενο ρύθμισης. Οι τράπεζες συνεχίζουν να έχουν παραβατική συμπεριφορά, καθώς συχνά χρεώνουν παράνομα έξοδα δανείου, αυξάνουν τα επιτόκια σε περίπτωση ρύθμισης, αρνούνται να δώσουν αντίγραφα των σχεδίων ρύθμισης.
3. Τα μέτρα που έλαβε η Πολιτεία για την αντιμετώπιση του προβλήματος των υπερχρεωμένων καταναλωτών και επιχειρήσεων (Κώδικας Δεοντολογίας, Εξωδικαστικός Μηχανισμός Ρύθμισης των οφειλών, Ρυθμίσεις των Τραπεζών), αποδείχθηκαν αποσπασματικά, αναποτελεσματικά και ουδόλως έδωσαν λύση στα τραγικά αδιέξοδα που έχει δημιουργήσει η 8ετης κρίση που βιώνει η ελληνική κοινωνία. Δυστυχώς η κυβέρνηση, με τις αλλεπάλληλες τροποποιήσεις, έχει συρρικνώσει τον ν. Κατσέλη και τώρα σκοπεύει να τον καταργήσει.
Χριστιάννα Κούσιου
