Ο Αλέξης Τσίπρας με ένα χαλαρό, σίγουρο, σχεδόν φιλοσοφικό χαμόγελο, σκέφτεται την προοπτική των κοινοβουλευτικών εκλογών στην Ελλάδα, που θα διεξαχθεί το αργότερο στις 20 Οκτωβρίου.
Από τις αρχές του 2016 όλες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν το Σύριζα, το κόμμα που κυβερνά, στη δεύτερη θέση πίσω από την κεντροδεξιά αντιπολίτευση της Νέας Δημοκρατίας. Πολλές δημοσκοπήσεις δείχνουν πτώση στα ποσοστά του κυβερνώντος κόμματος κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες – ένα χάσμα που συνεπάγεται σαφή ήττα για τον πρωθυπουργό και το αριστερό κόμμα του. Αλλά ο Τσίπρας, ο οποίος τον Ιούλιο γίνεται 45 ετών, είναι ανθεκτικός και αισιόδοξος.
«Δεν σκέφτομαι ότι θα χάσω τις εκλογές, σκέφτομαι πώς να κερδίσω τις εκλογές», λέει σε συνέντευξή του στους Financial Times στο Μέγαρο της Μαξίμου, επίσημη έδρα των πρωθυπουργών της Ελλάδας στην Αθήνα.
“Υπάρχει ένα ρητό: αν ο στρατιώτης πάει στη μάχη για να χάσει, είναι καλύτερο να μην πάει καθόλου. . . Δεν γεννήθηκα για να είμαι πρωθυπουργός. Δεν είμαι από μια πολιτική οικογένεια. Έγινα ο νεότερος πρωθυπουργός στην ελληνική ιστορία, σε ηλικία 40 ετών”.
“Αυτή είναι η ζωή. Στη ζωή πρέπει να πολεμήσεις. Αυτό είναι το μόνο που μπορείς να κάνεις. Αλλά η τελική απόφαση είναι η απόφαση του λαού – δεν είναι δική μας. ”
Ο Τσίπρας ήρθε στην εξουσία, τον Ιανουάριο του 2015, με τη φήμη του ως πολιτικό που προκαλεί συγκρούσεις. Με πολλά μέτρα, ο Σύριζα ήταν το πιο ριζοσπαστικό αριστερό κόμμα που εκλέχτηκε κυβέρνηση σε μια ευρωπαϊκή δημοκρατία μετά το τέλος του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου. Σήμερα, οι σύμμαχοι και οι εταίροι της Ελλάδας, από τις Βρυξέλλες έως την Ουάσινγκτον, είναι πιο πιθανό να χειροκροτήσουν τον Τσίπρα ως πολιτικό ο οποίος ελέγχει τις “πολιτικές πυρκαγιές”και που δεν υποτάσσεται σε αυτές.
Αυτό είναι ολοφάνερο στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής. Κατά τη διάρκεια της θητείας του Τσίπρα, οι δεσμοί μεταξύ ΗΠΑ και Ελλάδας έγιναν θερμότεροι από οποιαδήποτε στιγμή από την κατάρρευση της στρατιωτικής δικτατορίας της Ελλάδας το 1967-74. Μια στενή τριμερής σχέση, η οποία βασίζεται εν μέρει σε κοινά ενεργειακά συμφέροντα, αναπτύχθηκε μεταξύ της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες άρχισαν να εμπιστεύονται τον Τσίπρα αφού αντέστρεψε την αντίθεσή του στους όρους των δανειστών και που τίμησε τις δημοσιονομικές δεσμεύσεις που προβλέπονταν στο τρίτο σχέδιο διάσωσης , ύψους 86 δισ. ευρώ που συμφωνήθηκε τον Ιούλιο του 2015.
Στα μάτια των ΗΠΑ και της ΕΕ, ωστόσο, το μεγαλύτερο επίτευγμα του Τσίπρα είναι η επίλυση της διαφωνίας του ονόματος μεταξύ Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας – ένα πρόβλημα που είχε επισκιάσει εδώ και 27 χρόνια τη σταθερότητα της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Ο Τσίπρας υπενθυμίζει ότι κατά την ανάληψη των καθηκόντων ήλπιζε να σημειώσει πρόοδο στη διαμάχη, αλλά ήξερε ότι θα ήταν δύσκολο όσο ο Νικόλα Γκρουέφσκι, ο δεξιός εθνικιστής, ήταν πρωθυπουργός του κράτους που ήταν τότε γνωστό ως Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας.
Εάν έχουμε μια φυσιολογική σχέση, η Βόρεια Μακεδονία θα μπορούσε να αποτελέσει πεδίο επενδύσεων
“Ο Γκρουέφσκι ήταν ένας άντρας που ποτέ δεν ήθελε να διαπραγματευτεί”, λέει ο Τσίπρας. “Θυμάμαι ότι πήγα στο Βερολίνο. Συνάντησα την καγκελάριο Μέρκελ. Συζητήσαμε για πολύ ώρα την οικονομική κρίση, το χρέος, τα ελλείμματα, τα μνημόνια κλπ. Αποφασίσαμε να μιλήσουμε και για την εξωτερική πολιτική και είπα, «θέλω να λύσω αυτό το πρόβλημα, ακόμη και με τον Γκρουέφσκι. Θα προσπαθήσω να τον προκαλέσω και να τον καθίσω στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Αν δεν θέλει να καθίσει, θα τον κατηγορήσω [ότι δεν θέλει μια διευθέτηση] ».
Μου είπε,” Δεν σας πιστεύω”. Ρώτησα γιατί . Είπε: “Επειδή όλοι οι προκάτοχοί σας δεν ήθελαν ποτέ να ανοίξουν αυτή την υπόθεση, ειδικά ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς”.
Είπα: ” Η άποψή μου είναι διαφορετική. Η άποψή μου είναι ότι η Ελλάδα θα ωφεληθεί μόνο αν κατορθώσει να επιλύσει τις διαφορές με τους βόρειους γείτονές της . Η Ελλάδα έχει αρκετές διαφορές με τους γείτονές της προς τα ανατολικά – δεν χρειαζόμαστε περισσότερα προβλήματα με τους βόρειους γείτονές μας, ειδικά αν είναι χώρες που πιστεύω ότι δεν απειλούν την Ελλάδα ».
«Δεν νομίζω ότι η Αγκελα πραγματικά με πίστεψε, αλλά απέδειξα ότι εννοούσα αυτό που είπα όταν οι εξελίξεις στα Σκόπια έδειξαν ότι ήταν μια ευκαιρία».
Ο Τσίπρας αναφέρεται στο τέλος της εποχής του Γκρουέφσκι και την άνοδο στην εξουσία του πρωθυπουργού της Κεντρικής Αριστεράς της Βόρειας Μακεδονίας Ζόραν Ζάεφ. Αυτός και ο Τσίπρας έκλεισαν τη συμφωνία ονόματος που τέθηκε σε ισχύ τον Φεβρουάριο. Τώρα μια ομάδα βουλευτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έχει προτείνει το ζευγάρι για το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης, σε αναγνώριση του γεγονότος ότι τα Βαλκάνια είναι περισσότερο γνωστά για δυσνόητες εθνοτικές και εδαφικές συγκρούσεις παρά για προβλήματα που βρίσκουν μια ειρηνική διπλωματική λύση.
“Φάνηκε ότι η μόνη διαφορά ήταν το όνομα. Αλλά δεν ήταν το όνομα – ήταν η ιστορία και η ταυτότητά μας. Αυτό το έκανε πολύ δύσκολο”, αναφέρει ο Τσίπρας. “Νομίζω ότι είναι μια ισορροπημένη συμφωνία. Κανείς δεν κέρδισε τη θέση του στο 100%. . . Φανταστείτε, η Βόρεια Μακεδονία είναι μια μικρή χώρα με 2,5 εκατομμύρια ανθρώπους. Εάν έχουμε μια συνηθισμένη σχέση, αυτή η χώρα θα μπορούσε να είναι ένας στρατηγικός εταίρος για την Ελλάδα, ένας τομέας για επενδύσεις και για το άνοιγμα των αγορών ».
Ένα λογικό επόμενο βήμα θα ήταν να αντιμετωπιστούν οι δυσκολίες στις ελληνοαλβανικές σχέσεις, οι οποίες βρίσκονται σήμερα σε αδιέξοδο, μετά την έναρξη ενός ελπιδοφόρου διαλόγου τον Νοέμβριο του 2017. Τα άλυτα ζητήματα περιλαμβάνουν τα θαλάσσια σύνορα, την εμπόλεμη κατάσταση που υπήρχε μεταξύ των δύο χωρών από το 1945 και το καθεστώς της ελληνικής μειονότητας της Αλβανίας.
Νομίζω ότι τώρα οι άνθρωποι αρχίζουν να βλέπουν τα οφέλη της ανάκαμψης
Ο Τσίπρας αναφέρει ότι εξήγησε στον Έντι Ράμα, πρωθυπουργό της Αλβανίας, ότι τα Τίρανα πρέπει να προστατεύσουν καλύτερα τα δικαιώματα των Ελλήνων της χώρας του , αλλιώς η πορεία της χώρας προς την ένταξη στην ΕΕ θα κλείσει. Αν η Αλβανία εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο Τσίπρας λέει ότι “η Ελλάδα και εγώ προσωπικά θα υποστηρίξουμε μια πιθανή απόφαση τον Ιούνιο για την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία να ξεκινήσουν τις διαδικασίες ένταξής τους στην ΕΕ [μαζί]. . . Αλλά δεν θα θέσουμε σε κίνδυνο τη διαδικασία προσχώρησης της Βόρειας Μακεδονίας, αν έχει σημειώσει πρόοδο η Αλβανία. Αυτό θα ήταν άδικο. ”
Ο Τσίπρας υπογραμμίζει ότι η Ελλάδα δεν θέλει να κερδίσει τη φήμη του δασκάλου των άλλων, να ρίξει το βάρος σε άκαμπτες συνθήκες για τις χώρες που επιθυμούν να ενταχθούν στην ΕΕ. “Οι λαοί των Βαλκανίων χρειάζονται κάποιο κίνητρο. . . μεταρρυθμίσεις. Είναι σαν το καμουτσίκι και το καρότο. Πρέπει να βλέπουν το καρότο, όταν όλα είναι σκοτεινά. ”
Κοιτάζοντας μπροστά στις εκλογές, ο Τσίπρας πιστεύει ότι η εξάντληση της τετραετούς θητείας του και η διεξαγωγή εκλογών τον Οκτώβριο θα τον ενισχύσει δημοσκοπικά, καθώς αναγνωρίζονται τα οφέλη μιας σταθερής, αν και μέτριας, ανάκαμψης. «Κάθε μέρα που περνάει νομίζω ότι οι άνθρωποι καταλαβαίνουν στη ζωή τους πώς η κατάσταση έχει αλλάξει», λέει.
“Η αναμονή είναι ένα όφελος για μένα γιατί μερικές φορές υπάρχει μια καθυστέρηση μεταξύ. . . κρίσιμων αποφάσεων και του χρόνου κατά τον οποίο οι άνθρωποι αναγνωρίζουν τις αλλαγές, ειδικά στην οικονομία. Νομίζω ότι τώρα οι άνθρωποι αρχίζουν να βλέπουν τα οφέλη της ανάκαμψης”.
“Σε μια εποχή όπου, σε άλλες χώρες της ευρωζώνης, οι ρυθμοί ανάπτυξης μειώνονται, εξακολουθούμε να έχουμε αύξηση [στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν] πάνω από το 2%. Η εκτίμησή μας [για το 2019] είναι μεταξύ 2,2 και 2,4%.”
Η προοπτική μιας δυναμικής τουριστικής περιόδου και η αύξηση της εγχώριας ζήτησης δείχνουν “τη δυνατότητα θετικών εκπλήξεων παρά αρνητικών τους επόμενους μήνες”, λέει ο Τσίπρας.
Ο πρωθυπουργός παραθέτει αριθμούς που θα πρέπει να καθησυχάσουν τους πιστωτές της Ελλάδας – την ΕΕ και το ΔΝΤ – ότι η δημοσιονομική πειθαρχία δεν χάνεται μπροστά στις εκλογές: ρευστότητα ύψους € 45δις, υπεραπόδοση ύψους € 400εκ επί των εσόδων για τους πρώτους τέσσερις μήνες και μείωση της ανεργίας στο 18%.
Ο Τσίπρας υπερασπίζεται τα ρεκόρ της κυβέρνησής του σχετικά με τις επενδύσεις, σημειώνοντας ότι το 2018 έφερε το υψηλότερο επίπεδο άμεσων ξένων επενδύσεων – 3,6 δις ευρώ – σε περισσότερο από μια δεκαετία. Περισσότεροι είναι στο δρόμο, λέει, μετά την επιτυχή ολοκλήρωση με την παρακολούθηση πολλών έργων ιδιωτικοποίησης που ξεκίνησαν από προηγούμενες διοικήσεις.
Μερικές φορές είναι καλύτερο να ακολουθείς τους κανόνες, ακόμα και αν απαιτεί χρόνο, για να δημιουργήσεις μια επένδυση
Για παράδειγμα, η κινεζική κρατική ναυτιλιακή εταιρεία Cosco, που απέκτησε μερίδιο δύο τρίτων στο λιμάνι του Πειραία, σχεδιάζει να επενδύσει 300 εκατ. ευρώ για την κατασκευή τερματικού σταθμού κρουαζιερόπλοιων και άλλων παροχών. Μια κοινοπραξία υπό την ηγεσία της Γερμανίας, η οποία αγόρασε μια παραχώρηση εκμετάλλευσης του λιμανιού της Θεσσαλονίκης στη βόρεια Ελλάδα, δεσμεύτηκε να επενδύσει 1,1 δισ. ευρώ στον εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεών της για να δημιουργήσει μια πύλη για εξαγωγές από τις βαλκανικές χώρες.
Ο Τσίπρας αποδέχεται ότι οι μακρόχρονες νομικές διαδικασίες “είναι μερικές φορές ένα κίνητρο για τους επενδυτές”, υποστηρίζοντας ότι μπορεί να χρειαστεί υπομονή για την επίτευξη του σωστού αποτελέσματος.
Ωστόσο παραδέχεται ότι η Ελλάδα πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές της για να διευκολύνει τη ζωή των επενδυτών. «Φυσικά αναγνωρίζω ότι εξακολουθούν να υπάρχουν προβλήματα, ότι πρέπει να κάνουμε περισσότερες μεταρρυθμίσεις . Οι μεταρρυθμίσεις είναι σαν ένα ποδήλατο: αν δεν τις κάνεις, πέφτεις».
Mετάφραση: Αθηνά Κορλίρα
