Οι έκτακτες καταστάσεις υπαγορεύουν και ανορθόδοξες πολιτικές. Και το (όποιο) όραμα του Μπόρις Τζόνσον για την Βρετανία μετά την έξοδό της από την Ε.Ε. αναγκαστικά περνά μέσα από την ρήξη με πτυχές της οικονομικής ορθοδοξίας. Μπορούσε κανείς να το υποψιαστεί μετά την απροσδόκητη ανακοίνωση της επανεθνικοποίησης των σιδηροδρόμων της βόρειας Αγγλίας. Όμως, μετά το σίριαλ του ανασχηματισμού του βρετανικού υπουργικού συμβουλίου την Πέμπτη αποτελεί ουσιαστικά βεβαιότητα.
Μολονότι γείτονες, στο No. 10 και το No. 11 της Ντάουνινγκ Στριτ, οι εκάστοτε πρωθυπουργοί και υπουργοί Οικονομικών της Βρετανίας είθισται ιστορικά να έχουν τεταμένες σχέσεις, εφόσον πρόκειται για τους δύο κορυφαίους φορείς εξουσίας στη χώρα. Όμως στην περίπτωση του Μπόρις Τζόνσον και του Σατζίντ Τζάβιντ ξεπεράστηκαν ακόμη και τα “παραδεδομένα”, αφού ο πρώτος εμπιστεύτηκε στον δεύτερο το υπουργείο Οικονομικών μόλις τον περασμένο Ιούλιο, όταν πρωτοσχημάτισε κυβέρνηση.
Ο Τζόνσον έφερε τον Τζαβίντ σε μία θέση που δεν θα μπορούσε να υπομείνει. Του πρότεινε την παραμονή στο υπουργείο Οικονομικών υπό τον όρο, όμως, της αντικατάστασης όλου του επιτελείου του και της σύνταξης του προϋπολογισμού που επρόκειτο να κατατεθεί στις 11 Μαρτίου ουσιαστικά από το πρωθυπουργικό γραφείο. Επρόκειτο για σαφή εξώθηση σε παραίτηση – και ο Τζάβιντ προχώρησε στην προφανή επιλογή.
Το προηγούμενο διάστημα, παρουσιάζοντας την διαπραγματευτική τακτική του για την διαμόρφωση της μελλοντικής σχέσης με την Ε.Ε., ο Τζόνσον άφηνε να διαφανεί ότι θα αξιοποιήσει την αποδέσμευση από το ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο όχι (τόσο) για να χαλαρώσει λ.χ. τις εργασιακές και περιβαλλοντικές προδιαγραφές, όσο για να αξιοποιήσει τις κρατικές ενισχύσεις για μία δημιουργία “εθνικών πρωταθλητών” στην επόμενη τεχνολογική επανάσταση, αντιστρέφοντας (αλλά όχι με εξάρτηση από εμπορεύσιμα υλικά αγαθά) την αποδυνάμωση της βρετανικής παραγωγικής βάσης (και της κοινωνικής συνοχής) μετά από δεκαετίες χρηματοπιστωτικοποίησης.
Το σχέδιο αυτό προϋποθέτει, όμως, μιαν επεκτατική πολιτική – και ήταν αμφίβολο κατά πόσον είχε τη στήριξη του Συντηρητικού Κόμματος και, κυρίως, του υπουργικού συμβουλίου. Η απορία έπαψε να υπάρχει αφότου ο Τζόνσον υπενθύμισε ότι η σύνθεση του υπουργικού συμβουλίου αποτελεί αποκλειστικά δική του επιλογή.
Οι παλιές διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα σε Brexiteers και Bremainers δεν είναι πλέον επίκαιρες, όπως καταδεικνύει το γεγονός ότι και οι δύο πλευρές μετρούν “θύματα” στον ανασχηματισμό. Όμως οι αγορές έπιασαν αμέσως το νόημα, ενισχύοντας την ισοτιμία της στερλίνας αμέσως κατά 0,6% έναντι του δολαρίου και κατά 0,7% έναντι του ευρώ.
“Υπήρχε συνεχής διαμάχη για ένα διάστημα μεταξύ του συμβούλου του Τζόνσον, Ντόμινικ Κάμινγκς και του υπουργού Οικονομικών. Ένας από τους λόγους για αυτή τη ρήξη φέρεται να ήταν ότι ο Τζάβιντ ήταν πολύ πιο συντηρητικός στη δημοσιονομική πολιτική. Αυτό που υπονοείται είναι ότι εάν ο Κάμινγκς στηρίξει περισσότερο τον νέο υπουργό, τότε ο προϋπολογισμός θα είναι πιο επεκτακτικός και θα υπάρξει λιγότερη ανάγκη για μείωση των επιτοκίων από την Τράπεζα της Αγγλίας”, δήλωσε χαρακτηριστικά προς το πρακτορείο Reuters η αναλύτρια της Rabobank, Τζέιν Φόλεϊ.
Ότι η απομάκρυνση του Τζάβιντ αποδίδεται στον Κάμινγκς, την “γκρίζα εξοχότητα” της Ντάουνινγκ Στριτ λέει πολλά για τις πολιτικές στοχεύσεις της νέας εποχής. Πάντως ο 39χρονος νέος υπουργός Οικονομικών, Ρίσι Σουνάκ, Βρετανο-Ινδός που πρωτοεξελέγη βουλευτής της περιφέρειας Ρίτσμοντ του Λονδίνου το 2015, ήταν έως τώρα τρίτος τη τάξει στο υπουργείο Οικονομικών , με αντικείμενο την εποπτεία των δημοσίων δαπανών, και θεωρείται πιστός στον Τζόνσον. Παράλληλα, ο μέχρι πρότινος διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας, Μάρκ Κάρνεϊ αναλαμβάνει πρωθυπουργικός σύμβουλος, εξασφαλίζοντας εναρμόνιση της νομισματικής με τη δημοσιονομική πολιτική.
Ο ίδιος ο Τζάβιντ, στην επιστολή της παραίτησής καλεί τον πρωθυπουργό να διασφαλίσει ότι το υπουργείο Οικονομικών θα διατηρήσει όσο το δυνατόν περισσότερη αξιοπιστία. “Είναι σημαντικό για την αποτελεσματικότητα της κυβέρνησης να έχετε ανθρώπους γύρω σας, που θα δίνουν μία ξεκάθαρη και ειλικρινή συμβουλή, όπως ο ίδιος επεδίωξα” σημειώνει δηκτικά.
Κώστας Ράπτης
