Σε έναν ιό ο οποίος είναι άγνωστος, η έρευνα αποτελεί ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της προσπάθειας αντιμετώπισής του, είπε μεταξύ άλλων, ο καθηγητής Γενετικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Γενεύης Μανώλης Δερμιτζάκης μιλώντας στον Αθήνα 9.84 και τον Γιώργο Αποστολίδη.
Ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της γενιάς του σε κορυφαία θέση πανεπιστημιακού ιδρύματος του εξωτερικού, ο Μανώλης Δερμιτζάκης γνωρίζει άριστα τι σημαίνει παραγωγή γνώσης και πως η γνώση συνδέεται με ένα παραγωγικό μοντέλο. Για τον λόγο αυτό ο πρωθυπουργός του εμπιστεύθηκε την προεδρία του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας, Τεχνολογίας & Καινοτομίας (ΕΣΕΤΕΚ) του ανώτατου γνωμοδοτικού οργάνου της Πολιτείας σε ό,τι αφορά τη χάραξη εθνικής στρατηγικής για την Έρευνα, την Τεχνολογία και την Ανάπτυξη της Καινοτομίας. ‘Εχουν ως εκ τούτου μεγάλο ενδιαφέρον οι απόψεις του για τον ερευνητικό τομέα και την σύνδεση της έρευνας με την αγορά . “Να παράγουμε, λέει ο καθηγητής Δερμιτζάκης γνώση σε πραγματικό χρόνο κι αυτή η γνώση να περνάει στην συνέχεια στον κλινικό χώρο για να βελτιωθούν οι τρόποι θεραπείας”.
«Η έρευνα στην Ελλάδα, σημειώνει, έχει αρκετά προβλήματα, υπάρχει πολύ καλό ανθρώπινο δυναμικό, άνθρωποι οι οποίοι έχουν εκπαιδευτεί και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό κι έχουν γυρίσει στην Ελλάδα, αλλά υπάρχουν πολλά δομικά προβλήματα.
Παραδοσιακά, η έρευνα δε θεωρείται προτεραιότητα οποιασδήποτε κυβέρνησης, η οποία βγαίνει και σε μεγάλο βαθμό, η έρευνα έχει συνδυαστεί με επιχειρηματικόητητα, το οποίο είναι ένα θέμα που πρέπει να το κοιτάξουμε, διότι η έρευνα δεν είναι ένας χώρος, ο οποίος έχει άμεσο κοινωνικό αντίκτυπο, έχει μεγάλο κι έμμεσο κοινωνικό αντίκτυπο κι αυτό είναι κάτι που πρέπει να γίνει κατανοητό, γιατί άλλο η έρευνα, που αποτελεί μέρος μιας φαρμακευτικής εταιρείας ή μιας εταιρείας τεχνολογίας για να βγει ένα συγκεκριμένο προϊόν, η οποία είναι πολύ συγκεκριμένη και στοχευμένη κι άλλο η παραγωγή γνώσης σε τέτοιο επίπεδο, ώστε να δημιουργήσουμε το πλαίσιο της γνώσης για να πάει μετά μια εταιρεία να κάνει την παραγωγή. Εάν δε χτίζουμε στην Ελλάδα ένα πλαίσιο παραγωγής γνώσης τέτοιο, το οποίο να μας επιτρέπει να χτίσουμε και τις υποδομές και τις τεχνολογίες και τις τεχνογνωσίες που χρειάζονται, τότε θα καταλήξουμε σε μια κατάσταση, την οποία την έχω ακούσει πολλές φορές, δε θα έχουμε τί να «μεταφράσουμε» σε επιχειρηματικότητα. Επομένως, είναι σαν να λέμε ότι θα προσπαθήσουμε να έχουμε γιατρούς στην Ελλάδα χωρίς να έχουμε πανεπιστήμιο που να βγάζει γιατρούς ή να έχουμε Πανεπιστήμια χωρίς να έχουμε σχολεία».
«Το πιο βασικό πρόβλημα υπογραμμίζει ο Μανώλης Δερμιτζάκης είναι η έλλειψη τακτικής χρηματοδότησης στην έρευνα. Υπάρχει χρηματοδότηση που δίνεται με την μορφή ΕΣΠΑ, αλλά αυτή η χρηματοδότηση δεν έχει νόημα, διότι το ΕΣΠΑ είναι αυτό που λέγαμε επιχειρηματικότητα, δεν είναι η έρευνα με την έννοια της παραγωγής γνώσης.
Το δεύτερο είναι ότι δεν υπάρχουν δομικά χαρακτηριστικά τέτοια, που να μπορεί να γίνει στρατηγική στην έρευνα στην Ελλάδα. Υπάρχουν, δηλαδή, τα ερευνητικά κέντρα, τα οποία έχει το καθένα τη δική του στρατηγική και το αμέσως επόμενο επίπεδο είναι πολιτικό. Είναι θέμα της κυβέρνησης, δεν είναι μια ηγεσία ερευνητική, που σημαίνει ότι ο εκάστοτε Γ.Γ. ή Υπουργός, ο οποίος μπορεί να είναι ειδικός στον τομέα της έρευνας ή όχι, έχει μια συγκεκριμένη πολιτική μέσα στα πλαίσια της κυβέρνησης όμως κι εκεί υπάρχει ένα κενό, διότι δεν μπορεί ο πρόεδρος ενός ερευνητικού κέντρου να μιλάει με τον Υπουργό. Είναι λάθος δομημένο όλο αυτό. Θα έπρεπε να υπάρχει μια κεντρική συντονιστική οντότητα.
Όσον αφορά στην δική του ερευνητική δραστηριότητα ο καθηγητής Δερμιτζάκης διακρίνει δύο πλευρές. “Η μία είναι , λέει, καθαρά αυτό που λέμε βασική έρευνα ή έρευνα περιέργειας, που μελετάμε το DNA και προσπαθούμε να καταλάβουμε ποιες είναι οι λειτουργίες της ποικιλομορφίας του, δηλαδή οι μεταλλάξεις που έχουν διάφοροι άνθρωποι, είτε είναι συχνές είτε είναι λίγο σπάνιες, τί λειτουργικό αποτέλεσμα έχουν στα κύτταρα, δηλαδή όταν έχει κάποιος έχει μια μετάλλαξη, πώς λειτουργεί διαφορετικά ένα κύτταρο στους μύες, στον εγκέφαλο ή σε κάποιον άλλο ιστό. Το δεύτερο κομμάτι είναι να πάρουμε αυτή την πληροφορία, που έχουμε μάθει κι εμείς στο εργαστήριο, αλλά και διεθνώς, που παράγεται και να τη “μεταφράσουμε” σε στρατηγικές, που έχουν να κάνουν με την υγεία. Δηλαδή, πώς θα μπορέσουμε να χρησιμοποιήσουμε την πληροφορία του γονιδιώματος με τέτοιο τρόπο, ώστε να κάνουμε καλύτερη πρόληψη στους πολίτες και να ερμηνεύσουμε καλύτερα και να κάνουμε καλύτερη στρατηγική στη θεραπεία των ασθενειών. Δηλαδή, να ξεχωρίσουμε ομάδες ασθενειών, που έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και θέλουν συγκεκριμένη αντιμετώπιση είτε φαρμακευτική είτε συμπεριφοράς και να αποτρέψουμε ανθρώπους, που έχουν υψηλό γενετικό ρίσκο από το να αναπτύξουν την ασθένεια, πρώτον βρίσκοντάς τους νωρίς, δηλαδή διαπιστώνοντας ποιοι είναι αυτοί που έχουν το υψηλό ρίσκο και δεύτερον, κάνοντας αντίστοιχες παρεμβάσεις, οι οποίες είναι πιο στοχευμένες και εξατομικευμένες, ώστε να μειώσουμε την πιθανότητα να αναπτυχθεί αυτό».
Και στην περίπτωση του κορονοϊού, καταλήγει ο καθηγητής Δερμιτζάκης, “αυτό συμβαίνει. Έχει ξεκινήσει ένα πρόγραμμα και παγκοσμίως, αλλά και στη στην Ελλάδα μέσω της εμβληματικής δράσης που χρηματοοδοτήθηκε από την Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας, ακριβώς να μελετήσουμε αυτό. Να καταλάβουμε πώς η γενετική ποικιλομορφία, οι συγκεκριμένες γενετικές κυρίως μεταλλάξεις σχετίζονται είτε με την πιθανότητα να μολυνθεί κάποιος, είτε με την πιθανότητα να έχει σοβαρή εξέλιξη. Βρίσκοντας, λοιπόν, αυτά τα γονίδια που σχετίζονται με την ευπάθεια, μπορούμε να αναπτύξουμε κι αντίστοιχες θεραπευτικές προσεγγίσεις».
