Νέα εικόνα θα παρουσιάζει η Αυτοδιοίκηση από το 2024 καθώς το νομοσχέδιο που κατέθεσε στην Βουλή το υπουργείο Εσωτερικών καταργεί την απλή αναλογική, μειώνει τους δημοτικούς συμβούλους, ενώ απαγορεύει στους περιφερειάρχες να ασκούν επάγγελμα όσο διαρκεί η θητεία τους.
Ειδικότερα το νομοσχέδιο που αναμένεται να ψηφιστεί μέσα στους επόμενους δύο μήνες προβλέπει ότι οι δήμαρχοι που θα εκλεγούν από την Α’ Κυριακή με ποσοστό 43 % + μία ψήφο εξασφαλίζουν πλειοψηφία 3/5 στα Δημοτικά τους Συμβούλια.
Ο αριθμός των δημοτικών και περιφερειακών συμβούλων μειώνεται μέχρι και 38% αλλά είναι σίγουρο ότι το ποσοστό αυτό θα μειωθεί κατά την διάρκεια της συζήτησης του νομοσχεδίου καθώς υπάρχουν σοβαρές αντιδράσεις από τους δημάρχους. Ωστόσο ο αριθμός των υποψηφίων δημοτικών και περιφερειακών συμβούλων που μπορεί να εντάξει ο κάθε επικεφαλής συνδυασμού στο ψηφοδέλτιο του αυξάνεται κατά 150% γεγονός που δίνει μεγάλο εύρος επιλογής προσώπων.
Η ξεχωριστή κάλπη για τα αιρετά όργανα των Κοινοτήτων καταργείται αλλά το πληθυσμιακό όριο διάκρισης των “μικρών” και “μεγάλων” Κοινοτήτων (που διοικούνται από Πρόεδρο Κοινότητας ή από Συμβούλιο Κοινότητας, αντιστοίχως) παραμένει στους 300 κατοίκους. Η αλλαγή που έγινε αφορά τις Κοινότητες με πληθυσμό έως και 300 κατοίκους όπου κάθε Συνδυασμός θα μπορεί να έχει πάνω από έναν υποψήφιο Πρόεδρο, ενώ Πρόεδρος θα εκλέγεται ο υποψήφιος, ανεξαρτήτως Συνδυασμού, ο οποίος έλαβε τους περισσότερους σταυρούς προτίμησης στον Α’ γύρο στην Κοινότητα.
Η θητεία των Αιρετών που θα εκλεγούν στις 8 Οκτωβρίου 2023 θα είναι 5ετής, ξεκινώντας από την Πρωτοχρονιά του 2024.
Το νομοσχέδιο
Σύμφωνα με την εισήγηση του υπουργείου Εσωτερικών με το εν λόγω σχέδιο νόμου επιχειρείται η αποτελεσματική ρύθμιση θεμάτων που σχετίζονται με την υποβολή υποψηφιότητας, την ψηφοφορία και την ανάδειξη αρχών κατά τη διεξαγωγή εκλογών δημοτικών και περιφερειακών αρχών, με την επαναφορά και διασφάλιση της κυβερνησιμότητα στους δήμους και τις περιφέρειες της χώρας και την κατάργηση της λεγόμενης «απλής αναλογικής» που εφάρμοσε ο ΣΥΡΙΖΑ και η οποία είχε καταστροφικές συνέπειες στην ομαλή λειτουργία τους. Ως εκ τούτου, εξασφαλίζεται η αποκατάσταση της εύρυθμης λειτουργίας της τοπικής αυτοδιοίκησης και η εκπλήρωση της αποστολής της προς όφελος των τοπικών κοινωνιών.
Το σχέδιο νόμου αποτελεί προϊόν γόνιμου διαλόγου με τους θεσμικούς εκπροσώπους της αυτοδιοίκησης α’ και β’ βαθμού (ΚΕΔΕ και ΕΝΠΕ), ενώ κατά την επεξεργασία του ελήφθησαν υπόψη σχόλια και παρατηρήσεις, που υποβλήθηκαν από φορείς στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης. Οι βασικές αλλαγές που προωθούνται, συνοψίζονται στα εξής:
• Επαναφορά της 5ετούς θητείας. Οι δήμαρχοι και οι περιφερειάρχες που θα αναδειχθούν από τις εκλογές της 8ης Οκτωβρίου 2023, θα έχουν πλήρη πενταετή θητεία, η οποία θα ξεκινήσει την 1η Ιανουαρίου 2024.
• Το όριο εκλογής από τον πρώτο γύρο τίθεται σε ποσοστό 43% συν μία ψήφο.
• Τίθεται όριο 3% για το δικαίωμα εκλογής δημοτικού ή περιφερειακού συμβούλου, το οποίο είναι ανεξάρτητο από τον αριθμό των μελών του οικείου συμβουλίου και ευθυγραμμισμένο με το ισχύον όριο στις εθνικές εκλογές.
• Εξασφαλίζεται η εκλογή των 3/5 των μελών του συμβουλίου στον νικητή των εκλογών.
• Προβλέπεται η εκλογή συμβουλίων ή προέδρων δημοτικών κοινοτήτων σε όλη την επικράτεια, χωρίς εξαίρεση, μία ρύθμιση που ανταποκρίνεται σε σχετικά αιτήματα των τοπικών κοινωνιών. Ειδικότερα για τις κοινότητες με πληθυσμό μέχρι και 300 κατοίκους, κάθε συνδυασμός μπορεί να έχει πάνω από έναν (1) υποψήφιο πρόεδρο. Πρόεδρος εκλέγεται ο πρώτος σε σταυρούς, ανεξαρτήτως συνδυασμού, από τον πρώτο γύρο.
• Η υποβολή των υποψηφιοτήτων γίνεται μόνο μέσω συνδυασμών και με δήλωση που υποβάλλεται στην ηλεκτρονική πύλη gov.gr, κατ’ επιλογή του υποψηφίου με το πατρώνυμο ή το μητρώνυμό του.
• Τίθεται καταληκτική ημερομηνία η 31η Αυγούστου του έτους των εκλογών, για την κατάρτιση και δήλωση των συνδυασμών και η 10η Σεπτεμβρίου για την ανακήρυξη αυτών από το αρμόδιο δικαστήριο, ώστε να υπάρχει πλήρης έλεγχος των εκλογικών δαπανών και οι υποψήφιοι να είναι εγκαίρως γνωστοί στο εκλογικό σώμα.
• Ο αριθμός των μελών των δημοτικών και περιφερειακών συμβουλίων, καθώς και των συμβουλίων δημοτικών κοινοτήτων καθορίζεται με βάση συγκεκριμένες πληθυσμιακές κλίμακες. Προβλέπεται λελογισμένη μείωση του αριθμού των μελών τους, με στόχο τον εξορθολογισμό, χωρίς να δημιουργείται πρόβλημα στην ομαλή λειτουργία των ΟΤΑ. Σημειώνεται, δε, ότι μετά τη δημόσια διαβούλευση, αφουγκραζόμενοι τις ανησυχίες που εξεφράσθησαν, επήλθαν στοχευμένες παρεμβάσεις. Στο πλαίσιο αυτό, δήμος που αποτελείται από περισσότερες από έξι (6) δημοτικές ενότητες και έχει πληθυσμό από 10.001 έως 50.000 κατοίκους, δικαιούται αυξημένου αριθμού μελών δημοτικού συμβουλίου.
• Εξορθολογίζεται και συστηματικοποιείται το πλαίσιο κωλυμάτων εκλογιμότητας και ασυμβιβάστων, λαμβανομένων υπόψιν και παρατηρήσεων που διατυπώθηκαν στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης.
• Επαναδιατυπώνονται με σαφήνεια και πληρότητα δικονομικές διατάξεις που αφορούν στην εκδίκαση διαφορών που σχετίζονται με τις εκλογές ΟΤΑ.
• Για τη διεξαγωγή των εκλογών δημοτικών και περιφερειακών αρχών λαμβάνεται υπόψιν ο μόνιμος πληθυσμός, όπως αποτυπώνεται στα αποτελέσματα της τελευταίας απογραφής.
• Τέλος και σύμφωνα με τα μέχρι σήμερα ισχύοντα, ο εκλεγμένος περιφερειάρχης, κατά τη διάρκεια της θητείας του, τελεί σε αναστολή της επαγγελματικής του δραστηριότητας.
Επισημαίνεται ότι το εν λόγω Νομοσχέδιο που έρχεται σε εντελώς ουδέτερο πολιτικό χρόνο, αποτελεί ρητή προεκλογική δέσμευση του Πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη.
Γιώργος Μανουσακάκης
