Το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ) παρουσιάζει την πρώτη μεγάλη αναδρομική έκθεση στην Ευρώπη της σημαντικής Νοτιοαφρικανής καλλιτέχνιδας Penny Siopis, που γεννήθηκε το 1953 στην πόλη του Βράιμπεργκ από Έλληνες γονείς.
Στις 17 Μαΐου 2024, στο πλαίσιο της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων, πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια δύο εκθέσεων, ως τρίτο μέρος του κύκλου των εκθέσεων, αποκλειστικά αφιερωμένων στο καλλιτεχνικό έργο γυναικών ή καλλιτεχνών που αυτοπροσδιορίζονται ως θηλυκότητες, υπό τον ευρύτερο τίτλο-ομπρέλα Κι αν οι γυναίκες κυβερνούσαν τον κόσμο; (What if Women Ruled the World?) . Ο θεματικός αυτός κύκλος, πρωτοβουλία της καλλιτεχνικής διευθύντριας του ΕΜΣΤ Κατερίνας Γρέγου, βασίζεται σε ένα συχνά επαναλαμβανόμενο υποθετικό ερώτημα: Τι θα συνέβαινε αν η διακυβέρνηση του κόσμου είχε θηλυκά χαρακτηριστικά;
Η Penny Siopis έγινε γνωστή ήδη από τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 χάρη στην ιστορικά και πολιτισμικά φορτισμένη ζωγραφική της, που ασκούσε κριτική στην αποικιοκρατία, το απαρτχάιντ, τον ρατσισμό και τον σεξισμό. Στην καλλιτεχνική της πορεία πειραματίστηκε με πληθώρα μέσων, δημιουργώντας ένα πολυδιάστατο έργο που την έχει καταστήσει μία από τις πλέον σημαντικές καλλιτεχνικές φωνές της γενιάς της τόσο εντός όσο και εκτός της αφρικανικής ηπείρου, με ιδιαίτερη επιρροή στην νεότερη γενιά καλλιτεχνών, σημείο αναφοράς για τη σύγχρονη αντιαποικιακή και φεμινιστική τέχνη. H αναδρομική έκθεση For Dear Life την πρώτη συνολική παρουσίασή τoυ έργου της Siopis, εκτός Nότιας Αφρικής, με κορυφαία έργα από όλες περιόδους και τις ενότητες της καλλιτέχνιδας από την αρχή της πορείας της μέχρι σήμερα.
Η Siopis έχει δουλέψει με μια ευρεία γκάμα υλικών: λαδομπογιές, μελάνια, κόλλα, αποκόμματα εφημερίδων, καθημερινά αντικείμενα, αλλά και φιλμ 8 και 16 χιλιοστών. Τα έργα της είναι υποδειγματικά για την πλήρη ισορροπία μεταξύ περιεχομένου και φόρμας, καθώς η υλικότητα και η διαδικασία της δημιουργίας τους είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με το περιεχόμενο, το νόημα την ιδέα. Εδώ και πενήντα χρόνια, διερευνά την πολιτική του σώματος, το τραύμα, καθώς και τη θλίψη και την ντροπή που ενυπάρχουν μέσα σε προσωπικές και συλλογικές ιστορίες στην πατρίδα της, την πολύπαθη Νότια Αφρική.
Κεντρικά θέματα στο έργο της είναι η επίμονη όσο και εύθραυστη υπόσταση της μνήμης, η αλήθεια, η απόδοση ευθυνών, τα δικαιώματα των γυναικών και των περιθωριοποιημένων ατόμων, η ευαλωτότητα και οι περίπλοκοι δεσμοί που συνδέουν το ιδιωτικό και το δημόσιο. Κοινωνική συνείδηση, ηθική και πολιτική στάση, καλλιτεχνική φαντασία και δεξιοτεχνία συνυπάρχουν σ’ ένα σώμα δουλειάς πλούσιο σε οπτικά και εννοιολογικά ερεθίσματα.
Η έκθεση περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τα Cake Paintings τα πρώτα ζωγραφικά έργα των αρχών της δεκαετίας του ‘80, όπου επεξεργάζεται την οικογενειακή μνήμη και το έμφυλο αποτύπωμά της, τα εμβληματικά πλέον History Paintings (1985-1995) που αποκρυσταλλώνουν μια από τις καθοριστικότερες δεκαετίες στην ιστορία της Νότιας Αφρικής στα τέλη του 20ού αιώνα, την πτώση του απαρτχάιντ, την ίδρυση ενός δημοκρατικού κράτους και την προετοιμασία του εδάφους για την εθνική Επιτροπή Αλήθειας και Συμφιλίωσης, τα ζωγραφικά έργα Pinky Pinky που διερευνούν τους μύθους που στοιχειώνουν το παιδικό φαντασιακό ως συνέπεια της αποικιοκρατίας, τα Shame Paintings για την έννοια της ντροπής, ως ίχνος τόσο προσωπικού όσο και πολιτικού τραύματος καθώς και τα πρόσφατα έργα της που δημιουργήθηκαν την εποχή του κορονοϊού. Τέλος συμπεριλαμβάνει σημαντικό μέρος της πειραματικής κινηματογραφικής δουλειάς της, ένα κομμάτι το οποίο εκφράζει τα βιώματα της Ελληνικής καταγωγής της, και μας θυμίζει σημαντικά ιστορικά και κοινωνικά γεγονότα που σημάδεψαν την Ελλάδα και την διασπορά της κατά το πρώτο μισό του 20ου αιώνα.
Η αναδρομική έκθεση της Penny Siopis For Dear Life συστήνει στο ελληνικό κοινό μια σημαντική καλλιτέχνιδα που με το έργο της έχει ανοίξει νέους εκφραστικούς δρόμους σε βαθιά συνομιλία με μια ολόκληρη εποχή διεκδίκησης δικαιωμάτων και κοινωνικο- πολιτικών αλλαγών.
Penny Siopis
For Dear Life. Αναδρομική
Εκθεσιακός χώρος -1
10.05-10.11.2024
Επιμέλεια: Κατερίνα Γρέγου
Η Κατερίνα Γρέγου, καλλιτεχνική διευθύντρια του ΕΜΣΤ και επιμελήτρια της έκθεσης, σημειώνει για το έργο της Siopis:
«Αυτή η πολυσχιδής, πολυμεσική και πολυεπίπεδη εικαστική παραγωγή αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα ενός αξιοθαύμαστου σώματος έργου από μια καλλιτέχνιδα που επί πενήντα χρόνια έχει υπάρξει αδιάλειπτα αφοσιωμένη στην τέχνη της. Αυτό που κάνει το έργο της αξιοσημείωτο –και μοναδικό– είναι κάτι που λίγοι καλλιτέχνες κατορθώνουν: μια πλήρης, έμφορτη νοήματος, ισορροπία μεταξύ περιεχομένου και φόρμας. Σε όλη τη διάρκεια της καριέρας της, καθένα από τα έργα της προτείνει την υλικότητα και τη διαδικασία ως άρρηκτα συνδεδεμένη με το περιεχόμενο, το νόημα, την ιδέα. Τα έργα αυτά συναρπάζουν όχι μόνο οπτικά αλλά και χάρη στη φυσική, υλική τους διάσταση, που είναι πειραματική και παιγνιώδης και συνάμα γεμάτη από νοήματα, ιστορίες, ιδέες, όπου το βάθος και η βαρύτητα συνυπάρχουν δημιουργικά.
Δεν είναι τυχαίο ότι η Penny Siopis έχει γίνει ένα σημαντικό σημείο αναφοράς για τους καλλιτέχνες της νεότερης γενιάς, πολλοί από τους οποίους αναζητούν μια ηθική και καλλιτεχνική πυξίδα σε αυτούς τους «αβέβαιους καιρούς».
Την έκθεση συνοδεύει κατάλογος 400 σελ., σε σχεδιασμό Schema. Περιλαμβάνει κείμενα των: Sinazo Chiya, Kατερίνα Γρέγου, William Kentridge, Achille Mbembe, Pumla Dineo Gqola, Griselda Pollock, Laura Rascaroli, Olga Speakes. Επιμέλεια καταλόγου: Kατερίνα Γρέγου. Σύμβουλος εκδόσεων: Θεόφιλος Τραμπούλης.
Βιογραφικό Penny Siopis
Γεννήθηκε το 1953 στο Βράιμπουργκ της Νότιας Αφρικής και ζει στο Κέιπ Τάουν. Έχει Πτυχίο Καλών Τεχνών από το Rhodes University του οποίου είναι επίσης Επίτιμη Διδάκτορας. Είναι επίσης Ομότιμη Καθηγήτρια στη Michaelis School of Fine Art του University of Cape Town. Έχει πραγματοποιήσει πληθώρα ατομικών εκθέσεων και έχει συμμετάσχει σε μεγάλο αριθμό ομαδικών εκθέσεων σε Μόναχο, Λονδίνο, Ντίσελντορφ, Παρίσι, Mασαχουσέτη, Νέα Ορλεάνη, Κέιπ Τάουν, Σαν Φραντσίσκο και Όσλο μεταξύ άλλων αλλά και στις Μπιενάλε της Ταϊπέι (2016), της Βενετίας (1993, Περίπτερο της Νότιας Αφρικής, 2013), Σίδνεϊ (2010), Κουανγκτσόου (2008), Γιοχάνεσμπουργκ (1995 και 1997), Γκουανγκτσού (1997) και Αβάνας (1994 και 1997).
Η Siopis έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία, μεταξύ άλλων με την υποτροφία του Βρετανικού Συμβουλίου, το Atelier Award για φιλοξενία στη Cité Internationale des Arts στο Παρίσι, την υποτροφία Αλεξάνδρου Ωνάση για έρευνα στην Ελλάδα, φιλοξενίες στην Delfina και το Gasworks στο Λονδίνο, στο Civitelli Ranieri στην Ούμπρια, στο Tropen Museum του Άμστερνταμ, στο Ampersand της Νέας Υόρκης και το πρόγραμμα φιλοξενίας Lucas Artists στο Montalvo Arts Center της Καλιφόρνια.
Mary Reid Kelley και Patrick Kelley
The Rape of Europa
Όροφος -1, Αίθουσα Προβολών 10.05-10.11.2024
Η Mary Reid Kelley και ο Patrick Kelley είναι γνωστοί για τα εξαιρετικά αναγνωρίσιμα, γραφιστικά στυλιζαρισμένα, μικρού μήκους φιλμ στα οποία η ζωγραφική, το θέατρο και η περφόρμανς συναντούν την ποίηση, την παρωδία και τη σάτιρα.
Το καλλιτεχνικό δίδυμο καταπιάνεται με κάθε πτυχή της παραγωγής των ταινιών τους χρησιμοποιώντας μια πληθώρα μέσων: από τα χαρακτηριστικά τους πλέον εμβληματικά σκηνικά και κοστούμια που ζωγραφίζονται από τους ίδιους και την DIY σκηνογραφία τους ως την παιγνιώδη ποίηση των σεναρίων τους και την επιτέλεσή τους. Η Mary είναι η περφόρμερ και συγγραφέας ενώ ο Patrick αναλαμβάνει τη σκηνοθεσία, τον σχεδιασμό κινουμένων σχεδίων και τη διεύθυνση φωτογραφίας, καθώς επίσης και την επεξεργασία (post- production) των φιλμ τους. Το έργο τους The Rape of Europa (Ο Βιασμός της Ευρώπης) έχει ως αφετηρία του τον Ρωμαϊκό μύθο σύμφωνα με τον οποίο ο Δίας, βασιλιάς των Θεών, μεταμορφωμένος σε ταύρο, αρπάζει δια της βίας την Ευρώπη, πριγκίπισσα των Φοινίκων και μητέρα του βασιλιά της Κρήτης Μίνωα και, αφού κερδίζει την εμπιστοσύνη της, την βιάζει. Τα παιδιά που γεννιούνται από αυτό το σμίξιμο είναι οι θεμελιωτές της ευρωπαϊκής ηπείρου.
Κεντρική φωτογραφία: Penny Siopis, Shame, 2002 (λεπτομέρεια)
Εγκατάσταση από 182 έργα ζωγραφικής σε κάδρο; βαφή καθρέφτη, λάδι, σμάλτο, κόλλα, υδατόχρωμα, βερνίκι χαρτιού και ευρεθέντα αντικείμενα σε χαρτί
