Άνοιξαν οι κάλπες στο Ιραν για την εκλογή του νέου προέδρου της χώρας μετά τον τραγικό θάνατο σε πτώση ελικόπτερου του Εμπραχίμ Ραϊσί. Tα 61 εκατ. των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων καλούνται να επιλέξουν τέσσερις υποψηφίους από μία στενά ελεγχόμενη ομάδα έξη υποψηφίων τους οποίος επέλεξε ο θρησκευτικός ηγέτης του Ιραν Αλί Χαμενεΐ.
Σχεδόν στο σύνολο του οι έξη υποψήφιοι είναι φονταμενταλιστές, υπερσυντηρητικοί, πιστοί στο καθεστώς της Τεχεράνης, καθώς και υποστηρικτές του συστήματος. Μεταξύ τους, ο 62χρονος πρόεδρος του κοινοβουλίου Μοχάμεντ Μπάγκερ Γκαλιμπάφ, πρώην στρατηγός των πανίσχυρων Φρουρών της Επανάστασης και ο υπερσυντηρητικός 58χρονος Σαΐντ Τζαλιλί γνωστός για τις φονταμενταλιστικές του θέσεις. Επίσης στους υπερσυντηρητικούς υποψηφίου ανήκει ο 64χρονος Μουσταφά Πουρμοχαμαντί, κληρικός και πρώην διευθυντής της αντικατασκοπείας.
Μετριοπαθής υποψήφιος θεωρείται ο πρώην υπουργός Υγείας Μασούντ Πεσεσκιάν τον οποίο υποστηρίζουν οι διάφορες τάσεις των μεταρρυθμιστών. Είναι καρδιοχειρουργός και προέρχεται από την αζέρικη μειονότητα της χώρας, και μεταξύ άλλων ζητά να επανεκκινήσει ο διάλογος με τη Δύση για τα πυρηνικά του Ιράν. Είναι πιστός στο θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν, όμως υποστηρίζει την ύφεση με τη Δύση, τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις, την κοινωνική φιλελευθεροποίηση και τον πολιτικό πλουραλισμό.
Οι πιθανότητές του εξαρτώνται από το αν θα κινητοποιήσει τον ενθουσιασμό των ψηφοφόρων οι οποίοι υποστηρίζουν τις μεταρρυθμίσεις και είχαν σε μεγάλο βαθμό απόσχει από τις εκλογικές αναμετρήσεις τα τέσσερα τελευταία χρόνια, καθώς προηγούμενοι πραγματιστές πρόεδροι δεν είχαν φέρει μεγάλες αλλαγές. Μπορεί επίσης να επωφεληθεί από την αποτυχία των αντιπάλων του να συσπειρώσουν την ψήφο των σκληροπυρηνικών.
Πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι ο Πεζεσκιάν έχει την μεγαλύτερη δυναμική, όμως η εκλογή του εξαρτάται από το αν οι μεταρρυθμιστές ψηφοφόροι θα πάνε μαζικά στις κάλπες για να ψηφίσουν ή αν θα επιλέξουν να μείνουν σπίτι τους.
Παρότι το διεθνές ενδιαφέρον είναι τεράστιο για την επόμενη ήμερα στην πολιτική ζωή του Ιράν ουδείς θεωρεί ότι η εκλογική διαδικασία έχει χαρακτηριστικά ελεύθερων εκλογών μιας και το Συμβούλιο των Φρουρών της Επανάστασης έχει εξετάσει και εγκρινει τους υποψηφίους ως προ την “καταλληλότητά” τους.
Η συμμετοχή στις βουλευτικές εκλογές του περασμένου Μαρτίου ήταν μόλις 41% και η απάθεια των 61 εκατ. εγγεγραμμένων ψηφοφόρων θεωρείται χαρακτηριστικό και των σημερινών προεδρικών εκλογών. Η συμπερίληψη ενός μεταρρυθμιστή υποψηφίου ερμηνεύεται ως «κόλπο» του καθεστώτος για να αυξήσει την προσέλευση των ψηφοφόρων και, συνεπώς, να προσδώσει μεγαλύτερη νομιμότητα στις εκλογές.
Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις φέρνουν πρώτο τον Πεζεσκιάν με 24,4% και ακολουθούν ο Γκαλιμπάφ με 23,4% και ο Τζαλίλι με 21,5%. Περίπου ο ένας στους πέντε ψηφοφόρους δήλωνε μέχρι τελευταία στιγμή αναποφάσιστος.
Όλες οι ψήφοι θα μετρηθούν με το χέρι γι’ αυτό τα τελικά αποτελέσματα δεν αναμένονται πριν το Σάββατο το βράδυ ή, το πιθανότερο, την Κυριακή. Αν κανένας υποψήφιος δεν λάβει 50% συν μία ψήφο, οι δύο πρώτοι θα περάσουν στον δεύτερο γύρο που θα πραγματοποιηθεί μια εβδομάδα αργότερα, την Παρασκευή 5/7.
Οι εκλογές θα μπορούσε να επηρεάσουν τη διαδοχή του Αλί Χαμενεΐ
Μετά την ψήφο του, ο Χαμενεΐ έκανε δηλώσεις στους δημοσιογράφους και κάλεσε το έθνος να συμμετάσχει ενεργά στην ψηφοφορία για να «αποδείξει την ορθότητα και την εντιμότητα του συστήματος της Ισλαμικής Δημοκρατίας».Οι κάλπες άνοιξαν στις 8:00 π.μ. (07:30 ώρα Ελλάδας) και θα κλείσουν στις 6:00 μ.μ. (17:30 ώρα Ελλάδας), αλλά συνήθως η ψηφοφορία παρατείνεται μέχρι και τα μεσάνυχτα.
Οι εκλογές συμπίπτουν με την κλιμάκωση της περιφερειακής έντασης λόγω του πολέμου ανάμεσα στο Ισραήλ και τους συμμάχους του Ιράν, τη Χαμάς στη Γάζα και τη Χεζμπολάχ στο Λίβανο, καθώς και με την αύξηση των δυτικών πιέσεων επί του Ιράν για το πυρηνικό πρόγραμμά του που επιταχύνεται.
Ενώ οι εκλογές δεν είναι πιθανό να φέρουν κάποια μείζονα αλλαγή στην πολιτική της Ισλαμικής Δημοκρατίας, η έκβασή τους θα μπορούσε να επηρεάσει τη διαδοχή του 85χρονου αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ο οποίος βρίσκεται στην εξουσία ως ανώτατος ηγέτης της χώρας από το 1989.
Αν κανένας υποψήφιος δεν κερδίσει τουλάχιστον 50% συν μία ψήφο από το σύνολο των καταμετρηθέντων, περιλαμβανομένων των λευκών, ένας δεύτερος γύρος μεταξύ των δύο πρώτων υποψηφίων θα πραγματοποιηθεί την πρώτη Παρασκευή μετά την ανακοίνωση του εκλογικού αποτελέσματος.
Η προεκλογική εκστρατεία
Η οικονομία, οι κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στο Ιράν από τη Δύση, κυρίως τις ΗΠΑ, και τα δικαιώματα των γυναικών είναι τα ζητήματα που κυριάρχησαν στην προεκλογική εκστρατεία. Απόδειξη του πόσο έχει επηρεάσει τη χώρα το κίνημα «Γυναίκες, Ζωή, Ελευθερία» – που δημιουργήθηκε μετά τον θάνατο της Μαχσά Αμινί στα χέρια της αστυνομίας ηθών το 2022 επειδή δεν φορούσε σωστά τη μαντήλα της – είναι ότι όλοι οι υποψήφιοι στις προεδρικές εκλογές, ακόμη και οι συντηρητικοί, τήρησαν αποστάσεις από τους σκληρούς τρόπους επιβολής της μαντήλας.
Πολιτικοί παρατηρητές δεν αναμένουν ριζικές αλλαγές την επομένη των εκλογών: “Οι διαφορές μεταξύ των υποψηφίων δεν είναι μεγάλες. Έτσι ο Αλί Χαμενεΐ δεν διακινδυνεύει σχεδόν τίποτα με τις επιλογές του. Η ηγεσία δίνει βάρος κυρίως στη συνέχεια του καθεστώτος”, λέει η ειδική για ιρανικά ζητήματα Αζαντέχ Ζαμιριράντ από το Ίδρυμα Επιστήμη και Πολιτική (SWP) στο Βερολίνο: “Σε αντίθεση με το 2021 όταν στις εκλογές υπήρχε ένας υποψήφιος, ο Ραΐσι, αυτή τη φορά υπάρχουν περισσότεροι τους ενός υποψήφιοι και όλα μοιάζουν διαφορετικά”, υπογραμμίζει η ιρανή ειδικός.
Πηγή: ΑΠΕ ΜΠΕ , The Guardian,
