Σε μία ιστορική νίκη που αναμένεται να υπερβεί και τον θρίαμβο του Τόνι Μπλερ το 1997 οδηγείται το Εργατικό Κόμμα κατά τη σημερινή εκλογική αναμέτρηση στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Σε μια συγκυρία ευνοϊκή για την Άκρα δεξιά στην ηπειρωτική Ευρώπη το ιστορικό κεντροαριστερό κόμμα της Βρετανίας ετοιμάζεται να διεκδικεί περισσότερες και από 480 έδρες οδηγώντας στην εκλογική εξαφάνιση το Συντηρητικό Κόμμα μετά από 14 συναπτά έτη στην εξουσία .
Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δίνουν :
36% Εργατικό Κόμμα (Labour) – 425 Έδρες | +223
18% Συντηρητικό Κόμμα (Conservative) – 108 Έδρες | -257
17% Μεταρρυθμιστικό Κόμμα της Βρετανίας (Reform UK) – 5 Έδρες | +5
15% Φιλελεύθεροι Δημοκράτες (LibDem) – 67 Έδρες | +56
8% Πράσινοι (Green) – 2 Έδρες | +1
3% Σκωτικό Εθνικό Κόμμα (SNP) | -28
1% Κόμμα της Ουαλλίας (Plaid Cymru) – 4 Έδρες | 0
2% Β. Ιρλανδία και άλλοι 19 Έδρες | 0
Η τελευταία πρόβλεψη της εταιρείας δημοσκοπήσεων Survation δείχνει ότι οι Εργατικοί θα κερδίσουν 484 από τις 650 έδρες στο κοινοβούλιο, πολύ περισσότερες από τις 418 που κέρδισε ο πρώην ηγέτης του κόμματος Τόνι Μπλερ στην περίφημη σαρωτική νίκη του το 1997 και τις περισσότερες στην ιστορία του. Μια νίκη τέτοιου εύρους θα δώσει στον Κιρ Στάρμερ πλειοψηφία μεγαλύτερη από του Τονι Μπλερ . Το Εργατικό Κόμμα προβλέπεται να ξεπεράσει ακόμη και το SNP ως το μεγαλύτερο κόμμα στη Σκωτία, με το SNP να κερδίζει μόλις 10 έδρες. Ιστορικά οι μεγάλες πλειοψηφίες για τους Εργατικούς είναι φοβερά δύσκολες. Aπό το 1945 έως το 1997, μόνο μία φορά, το 1966, μπόρεσαν να εξασφαλίσουν άνετη πλειοψηφία. Ακόμη και τότε, χρειάστηκαν ουσιαστικά επαναληπτικές εκλογές, αφού το 1964 ο Εργατικός Χάρολντ Γουίλσον δεν είχε καταφέρει την πλειοψηφία που ήθελε. Μπορεί λοιπόν να έχουμε δικομματισμό στη Βρετανία, αλλά στην πραγματικότητα κυβερνούν οι Συντηρητικοί με διαλείμματα. Ο Μπλερ είναι ο μοναδικός εν ζωή αρχηγός των Εργατικών που έχει κερδίσει εθνικές εκλογές. Τελευταία φορά πριν από εκείνον τα είχε καταφέρει ο Γουίλσον το 1974! Γι’ αυτό και το Συντηρητικό Κόμμα περιγράφεται ως μηχανή νίκης. Οχι αυτή τη φορά όμως. Τώρα ετοιμάζονται για καταστροφή επικών διαστάσεων.
Οι Συντηρητικοί προβλέπεται να κατακρημνισθούν στις 64 έδρες, τον μικρότερο αριθμό βουλευτών από την ίδρυσή τους το 1834. Μέχρι σήμερα ο κατώτερος αριθμός εδρών για τους Τόρις είναι 156. Πρόκειται για το ιστορικό τους χαμηλό και σημειώθηκε πριν από σχεδόν 120 χρόνια, το 1906. Αν πέσουν κάτω από αυτό το ψυχολογικό όριο, τότε υπάρχει πρόβλημα. Εάν επιβεβαιωθούν οι χειρότερες των δημοσκοπήσεων και οι Τόρις δεν πιάσουν ούτε τις 100 έδρες, ενώ ταυτόχρονα καταφέρει μετά από 7 αποτυχημένες προσπάθειες να μπει στη Βουλή ο Ναιτζελ Φάρατζ ίσως προκληθεί μια σεισμική αλλαγή στον πολιτικό χάρτη με τη δημιουργία ενός σκληρά δεξιού κόμματος και με τον ίδιο τον Φάρατζ στις τάξεις του και ενός κεντρώου κοντά στους Φιλελεύθερους Δημοκράτες .
Οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες διεκδικούν 61 έδρες. Η κοινοβουλευτική τους δύναμη στις καλές εποχές ανερχόταν σε 50 με 60 έδρες αλλά καταποντίσθηκαν λόγω της συγκυβέρνησης με τους Τόρις το 2010-15. Το 2015 εξέλεξαν μόλις 8 βουλευτές και 11 το 2019. Τώρα εμφανίζουν σοβαρή ανάκαμψη και οι έδρες τους μπορεί ακόμη και να πενταπλασιαστούν αφού οι υποψήφιοι τους διεκδικούν 40 έδρες από τους Τόρις μέσω της λεγόμενης τακτικής ψήφου είναι ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των βρετανικών εκλογών και πάντα συνοδεύεται με προσωπικό δράμα τη στιγμή της ανακήρυξης των νικητών.
To Ηνωμένο Βασίλειο των 67 εκατομμυρίων κατοίκων διαθέτει σχεδόν 50 εκατομμύρια εγγεγραμμένους ψηφοφόρους οι οποίοι καλούνται στις 650 μονοεδρικές εκλογικές περιφέρειες της χώρας να εκλέξουν τα ισάριθμα μέλη της Βουλής των Κοινοτήτων σε έναν μόνο γύρο με το σύστημα «first past the post», όπου ο υποψήφιος με τις περισσότερες ψήφους κερδίζει την έδρα, ακόμα και αν δεν έχει την πλειοψηφία. Ο δεύτερος και ο τρίτος δεν παίρνουν τίποτε. Έτσι, ένα μικρό ή μεσαίο κόμμα μπορεί να έχει πολύ υψηλά ποσοστά σε εθνικό επίπεδο, αλλά, επειδή έρχεται παντού δεύτερο ή τρίτο, να μην έχει καμία έδρα στη Βουλή.
Το κόμμα με τους περισσότερους βουλευτές σχηματίζει συνήθως την επόμενη κυβέρνηση και ο ηγέτης του γίνεται συνήθως πρωθυπουργός.
Σε αυτές τις γενικές εκλογές χρησιμοποιούνται νέα όρια εκλογικών περιφερειών, τα οποία επανασχεδιάστηκαν για να αντικατοπτρίζουν τις πληθυσμιακές αλλαγές και να εξισώσουν τον αριθμό των ψηφοφόρων. Τα εκλογικά τμήματα άνοιξαν από τις 07:00 και θα κλείσουν στις 22:00 τοπική ώρα . Το εκλογικό δικαίωμα των Βρετανών μπορεί να ασκηθεί αυτοπροσώπως, με επιστολική ψήφο ή μέσω αντιπροσώπου. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία έχουν αποσταλεί ήδη 10 εκατομμύρια επιστολικές ψήφοι
Την σαρωτική επέλαση των Εργατικών επιβεβαίωσε μόλις εχθές ο Μελ Στράιντ, υπουργός Εργασίας και Ασφαλίσεων Εργασίας και Συντάξεων στην εκπομπή Today λέγοντας “Αποδέχομαι πλήρως ότι, εκεί που βρίσκονται οι δημοσκοπήσεις αυτή τη στιγμή, σημαίνει ότι αύριο είναι πιθανό να δούμε τη μεγαλύτερη πλειοψηφία των Εργατικών, τη μεγαλύτερη πλειοψηφία που έχει δει ποτέ αυτή η χώρα. Πολύ μεγαλύτερη από το 1997, μεγαλύτερη ακόμη και από την Εθνική κυβέρνηση του 1931. Φυσικά ο υπουργός των Συντηρητικών δεν εκθειάζει την επερχόμενη νίκη των Εργατικών αλλά τονίζει την προοπτική μιας “υπερπλειοψηφίας” των Εργατικών με δύο στόχους: πρώτον, να ενθαρρύνει τους ανθρώπους που ανησυχούν για την προοπτική μιας πλειοψηφίας των Εργατικών να ψηφίσουν τους Τόρις και, δεύτερον (και ίσως πιο σημαντικό – υπάρχουν περισσότεροι άνθρωποι σε αυτή την ομάδα), να ενθαρρύνει τους ανθρώπους που δεν είναι παθιασμένα κατά των Εργατικών να σκεφτούν ότι μπορούν να μείνουν με ασφάλεια στο σπίτι τους αύριο.
Μετά την καταμέτρηση των ψήφων, ο βασιλιάς συνήθως ζητά από τον ηγέτη του κόμματος με τους περισσότερους βουλευτές να γίνει πρωθυπουργός και να σχηματίσει κυβέρνηση.
Ο ηγέτης του κόμματος με τον δεύτερο μεγαλύτερο αριθμό βουλευτών γίνεται συνήθως ηγέτης της αντιπολίτευσης.
Εάν κανένα κόμμα δεν καταλήξει να έχει την πλειοψηφία των βουλευτών – που σημαίνει ότι δεν μπορεί να περάσει νομοθεσία μόνο με τους δικούς του βουλευτές – το αποτέλεσμα είναι ένα hung Parliament στο οποίο το ισχυρότερο σε αριθμό εδρών κόμμα κόμμα μπορεί να σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού με άλλο κόμμα ή να λειτουργήσει ως κυβέρνηση μειοψηφίας, βασιζόμενο στις ψήφους των άλλων κομμάτων για να περάσει νόμους.
Το νέο Κοινοβούλιο που θα προκύψει από τις σημερινές εκλογές θα συνεδριάσει στις 9 Ιουλίου, όταν θα εκλέξει Πρόεδρο και θα ορκίσει τα μέλη του.
Θα ακολουθήσει στις 17 Ιουλίου η επίσημη έναρξη των εργασιών του Κοινοβουλίου και η ομιλία του βασιλιά, όταν η κυβέρνηση θα περιγράψει τις προτεραιότητές της.
Η Βουλή του 2019
Στην απελθούσα στις 30 Μαΐου, Βουλή των Κοινοτήτων εκπροσωπούντο 13 κόμματα και 17 ανεξάρτητοι . Στις εκλογές του 2019, οι Συντηρητικοί κέρδισαν το 43% της λαϊκής ψήφου και εξασφάλισαν 365 έδρες με τον Μπόρις Τζόνσον επικεφαλής του κόμματος. Έκτοτε έχασαν κάποιες έδρες, εν μέρει κατά τη διάρκεια αναπληρωματικών εκλογών, και πριν από τη διάλυση της Βουλής στις 30 Μαΐου εν αναμονή των εκλογών διατηρούσαν 344 έδρες. Το Εργατικό Κόμμα, με επικεφαλής τον Τζέρεμι Κόρμπιν, είχε κερδίσει το 32% των ψήφων και συγκέντρωσε 205 . Το Εθνικό Κόμμα της Σκωτίας (SNP) – 43 έδρες (6,6%) και οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες – 15 έδρες (2,3%). Τις υπόλοιπες 43 έδρες κατείχαν εννέα άλλα κόμματα και ανεξάρτητοι.
Οι πρωταγωνιστές των εκλογών
Ο απερχόμενος πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου ο 44χρονος Ρίσι Σούνακ ανέλαβε την ηγεσία των κεντροδεξιών Συντηρητικών και την πρωθυπουργία τον Οκτώβριο του 2022, αντικαθιστώντας την Λιζ Τρας . Απόφοιτος της Οξφόρδης και πρώην διαχειριστής hedge fund της Goldman Sachs είναι ο πρώτος ινδικής καταγωγής ηγέτης της Βρετανίας και ο πρώτος Ινδουιστής που γίνεται πρωθυπουργός. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι σταθεροποίησε το καράβι, αλλά οι επικριτές του λένε ότι στερείται πολιτικής κρίσης και ότι δεν έχει επαφή με τους απλούς ψηφοφόρους. Οι Συντηρητικοί υπόσχονται ισχυρότερη οικονομία και τη μείωση των φόρων κατά περίπου 17 δισεκατομμύρια λίρες ετησίως. Αύξηση των δαπανών για τη δημόσια υγεία πάνω από τον πληθωρισμό και αύξηση των αμυντικών δαπανών στο 2,5% του ΑΕΠ έως το 2030. Το κόμμα λέει ότι τους στόχους αυτούς θα τους πετύχει με την εξοικονόμηση πόρων από τη φοροδιαφυγή και τη μείωση των δαπανών για την κοινωνική πρόνοια. Το κόμμα δεσμεύεται επίσης να περιορίσει τον αριθμό των μεταναστών και να απομακρύνει ορισμένους αιτούντες άσυλο στη Ρουάντα.
Ο 61χρονος δικηγόρος, Κιρ Στάρμερ πρώην επικεφαλής εισαγγελέας της Αγγλίας και της Ουαλίας, είναι το φαβορί για να γίνει ο επόμενος πρωθυπουργός της Βρετανίας. Κεντρώος και πραγματιστής, ο Στάρμερ οδήγησε τους Εργατικούς μακριά από τις ριζοσπαστικές σοσιαλιστές θέσεις του προκατόχου του Τζέρεμι Κόρμπιν και κατάφερε να αμβλύνει τις εσωκομματικές διαιρέσεις . Οι επικριτές τον αποκαλούν ελάχιστα συναρπαστικό και καθόλου φιλόδοξο, αλλά οι Εργατικοί υπό την ηγεσία του καταφέρνουν να επανέλθουν στην εξουσία όπου για τελευταία φορά βρέθηκαν από το 1997 έως και 2010 υπό τον Τόνι Μπλερ και τον Γκόρντον Μπράουν. Ο Στάρμερ υπόσχεται τη “δημιουργία πλούτου”, την ενθάρρυνση των επενδύσεων και βελτίωση των υποδομών της Βρετανίας, όπως οι σιδηρόδρομοι, στο πλαίσιο μιας 10ετούς στρατηγικής για τις υποδομές. Δεσμεύεται για τη δημιουργία μιας κρατικής εταιρείας καθαρής ενέργειας για την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας, η οποία θα πληρωθεί από έναν έκτακτο φόρο στους κολοσσούς του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Ζητά τη φορολόγηση των ιδιωτικών σχολείων για την πρόσληψη χιλιάδων νέων εκπαιδευτικών στα κρατικά σχολεία, και μείωση των χρόνων αναμονής για τη δημόσια υγεία, οι οποίοι κατέγραψαν ρεκόρ
Ο 58χρονος Εντ Ντάβει ηγείται των Φιλελεύθερων Δημοκρατών την ηγεσία των οποίων ανέλαβε το 2019 . Οικονομολόγος, υπηρέτησε ως υπουργός Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής στον πλαίσιο ενός δύσκολο συνασπισμού Συντηρητικών -Φιλελεύθερων Δημοκρατών από το 2012 έως το 2015. Ιδιαίτερα δημοφιλής για τα προεκλογικά αστεία και τα κόλπα του μεταξύ των οποίων και το bungee-jumping με το οποίο θέλησε να παροτρύνει τους ψηφοφόρους να κάνουν “ένα άλμα πίστης” στη νίκη του κόμματος του . Το κόμμα του υπόσχεται επανένταξη στην ενιαία αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, βελτίωση των υπερφορτωμένων συστημάτων υγείας και κοινωνικής φροντίδας, συμπεριλαμβανομένης της καθιέρωσης δωρεάν νοσηλευτικής φροντίδας στο σπίτι. Δεσμεύεται για επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και σε πανεθνικά προγράμματα ανακαίνισης – μόνωση των σπιτιών και τη μείωση της ηλικίας ψήφου στα 16 έτη. Οι φιλελεύθεροι Δημοκράτες διέθεταν 11 έδρες στην προηγούμενη Βουλή και βρέθηκαν στην κυβέρνηση από το 2010 έως το 2015 σε συνασπισμό με τους Συντηρητικούς υπό τον Κάμερον και τον αναπληρωτή πρωθυπουργό Νικ Κλεγκ, τότε ηγέτη των Φιλελεύθερων Δημοκρατών.
Ο 60 χρονος λαϊκιστής Νάιτζελ Φάρατζ αποτελώ την έκπληξη αυτών των εκλογών με την ανακοίνωση της καθόδου του στις εκλογές ως επικεφαλής του δεξιού κόμματος Reform UK και μεγάλο πονοκέφαλο των Συντηρητικών . Αντιευρωπαϊστής διχάζει εδώ και καιρό την κοινή γνώμη με την αντιμεταναστευτική ρητορική του και την ευρωσκεπτικιστική του στάση. Κορυφαίος υποστηρικτής του Brexit, ο Φάρατζ κερδίζει πολλούς απογοητευμένους ψηφοφόρους των Συντηρητικών με τις υποσχέσεις του να μειώσει τη μετανάστευση και να επικεντρωθεί στις “βρετανικές αξίες”. Ο Φάρατζ είχε θέσει στο παρελθόν επτά φορές υποψηφιότητα για το Κοινοβούλιο, αλλά δεν κέρδισε ποτέ. Το κόμμα του δεν διαθέτει έδρα στην απελθούσα Βουλή . Βασικές του δεσμεύσεις να παγώσει τη “μη απαραίτητης μετανάστευσης” να απαγορεύσεις στους ξένους φοιτητές να φέρνουν στη χώρα τα εξαρτώμενα μέλη της οικογένειας τους. Ζητά την αποχώρηση του Ηνωμένου βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ώστε οι αιτούντες άσυλο να μπορούν να απελαύνονται χωρίς παρεμβάσεις από τα δικαστήρια δικαιωμάτων. Και βεβαίως δεσμεύεται για την κατάργηση των περιβαλλοντικών στόχων τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, προκειμένου να μειωθούν οι λογαριασμοί ενέργειας.
Ο 60χρονος Τζον Σουίνι ηγείται του κεντροαριστερού εθνικού κόμματοε SNP, που ζητάει την ανεξαρτησία της χώρας από το Ηνωμένο Βασίλειο. Είναι ο τρίτος κατά σειρά ηγέτης του SNP μέσα σε λίγο περισσότερο από έναν χρόνο . Επιχειρεί να επαναφέρει την εσωκομματική σταθερότητα μετά την αναταραχή που προκάλεσε η παραίτηση της επί μακρόν πρωθυπουργού της Σκωτίας Νίκολα Στέρτζον,κατά τη διάρκεια μιας έρευνας για τη χρηματοδότηση της προεκλογικής εκστρατείας, η οποία τελικά οδήγησε σε ποινικές διώξεις κατά του συζύγου της.
Ο Σουίνι έχει δηλώσει ότι αν το κόμμα του κερδίσει την πλειοψηφία των εδρών στη Σκωτία θα προσπαθήσει να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις για την ανεξαρτησία της Σκωτίας με την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου που εδρεύει στο Λονδίνο. Θέλει να επανενταχθεί η Σκωτία στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην ενιαία ευρωπαϊκή αγορά. Ζητά να ενισχυθεί η χρηματοδότηση της δημόσιας υγείας, να καταργηθεί το πυρηνικό αποτρεπτικό όπλο του Ηνωμένου Βασιλείου με έδρα τη Σκωτία και να υπάρξει άμεση κατάπαυση του πυρός στη Γάζα.
Το κομμα του 2019 στις βρετανικές εκλογές είχε κερδίσει τις 48 από τις 59 έδρες της Σκωτίας. Ήταν, λοιπόν, τρίτη δύναμη στο βρετανικό κοινοβούλιο, αλλά με βουλευτές να εκλέγονται αποκλειστικά στη σκωτσέζικη επικράτεια. Σημειωτεον ότι εθνικές εκλογές του Ηνωμένου Βασιλείου ψηφίζουν και τα τέσσερα έθνη (Αγγλία, Σκωτία, Βόρειος Ιρλανδία και Ουαλλία). Η ιδιαιτερότητα είναι ότι το κομματικό τοπίο σε κάθε χώρα είναι ξεχωριστό. Στη Σκωτία, το κυρίαρχο κόμμα δεν είναι ούτε οι Τόρις ούτε οι Εργατικοί, αλλά το κεντροαριστερό και ελαφρώς λαϊκιστικό εθνικό κόμμα SNP που στις βρετανικές εκλογές είχε κερδίσει τις 48 από τις 59 έδρες της Σκωτίας. Ήταν, λοιπόν, τρίτη δύναμη στο βρετανικό κοινοβούλιο, αλλά με βουλευτές να εκλέγονται αποκλειστικά στη σκωτσέζικη επικράτεια.
Τώρα όμως οι Εργατικοί πραγματοποιούν δυναμική επιστροφή και από έναν μόλις βουλευτή που είχαν εκλέξει το 2019 μπορεί να κερδίσουν ακόμη και την πλειοψηφία των εδρών (χρειάζονται τις 29 από τις 57 πλέον συνολικά έδρες για την άτυπη πλειοψηφία). Εχει μεγάλη σημασία οι Labour να «κερδίσουν τη Σκωτία», γιατί ήττα του SNP σημαίνει και λαϊκή αποδοκιμασία του ήδη εξασθενημένου αιτήματος της ανεξαρτησίας. Επομένως, το βράδυ στη Σκωτία θα μετρήσει και η τελευταία έδρα, σε μια συμβολική, μεγάλη μάχη με αντίκτυπο στο μέλλον του Ηνωμένου Βασιλείου.
Newsroom Αθήνα 9.84
