Το φάσμα την επέκτασης του πολέμου στην Ουκρανία και το σοβαρότατο πλέον ενδεχόμενο της επανόδου του Ντοναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο δεν επέτρεψε στην ΕΕ να πάρει νέα ρίσκα. Άλλωστε, η κ. φον ντερ Λαιεν δεν είχε πραγματικό αντίπαλο και η ΕΕ δεν είχε εναλλακτική λύση για την ηγεσία του εκτελεστικού οργάνου της Ένωσης. Τώρα η μεγάλη πρόκληση είναι πως η Γερμανίδα πρόεδρος της Κομισιόν θα καταφέρει αν συγκεράσει τις πολλαπλές δεσμεύσεις προς όλες της πολιτικές ομάδες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και ταυτόχρονα θα τα βγάλει πέρα με τις λαϊκιστικές δυνάμεις στους 27 και τον πέραν του Ατλαντικού μέντορα τους Ντόναλντ Τραμπ
Αφού η ευρωπαική ακροδεξιά ταρακούνησε το πολιτικό κατεστημένο σε ολόκληρη την Ήπειρο τον περασμένο μήνα, οι πληγωμένοι ηγέτες των συστημικών κομμάτων διόρισαν εκ νέου στην ηγεσία του πιο ισχυρού ευρωπαϊκού αξιώματος τον δικό τους βετεράνο κεντρώο άνθρωπο την κα ντερ Λάιεν γράφει το Politico.
“Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η 65χρονη πρώην υπουργός Άμυνας της Γερμανίας, ανταμείφθηκε για την καθοδήγηση της ΕΕ σε μια ταραχώδη περίοδο πανδημίας και πολέμου με μια ακόμη πενταετή θητεία στην ηγεσία του εκτελεστικού βραχίονα του μπλοκ, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Για αυτή τη μητέρα επτά παιδιών -η οποία είναι και γιαγιά πλέον – η επανεκλογή της σηματοδοτεί το τέλος μιας μακράς και επίπονης εκστρατείας για να διατηρήσει τη θέση στην οποία αναδείχθηκε από τη σχετική αφάνεια το 2019. Κατά τη διάρκεια της προσπάθειάς της να διεκδικήσει ακόμη πέντε χρόνια, προσπάθησε να αναδείξει τον ρόλο της ως συζύγου μητέρας και γιαγιάς ενσαρκώνοντας τις παραδοσιακές κεντροδεξιές συντηρητικές αξίες που καθορίζουν την ορθοδοξία των Βρυξελλών.
Ωστόσο η κα φον ντερ Λάιεν έχοντας απέναντι της τις λαϊκιστικές και εθνικιστικές δυνάμεις που ενισχύθηκα και ενδυναμωθήκαν σε όλη την ήπειρο – και πέρα από τον Ατλαντικού- δεν θα πρέπει να αναμένει να ζήσει ένα μήνα του μέλιτος.
Μέχρι να λήξει η δεύτερη θητεία της το 2029, θα μπορούσε να ολοκληρωθεί άλλη μια προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ, η ακροδεξιά ηγέτιδα Μαρίν Λεπέν θα μπορούσε να κυβερνά τη Γαλλία και οποιοσδήποτε άλλος λαϊκιστής θα μπορούσε να κάθεται στο τραπέζι των συνόδων κορυφής της ΕΕ μαζί με τον Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας. “Θα είναι μια εξαιρετικά δύσκολη πενταετία για εκείνη”, δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ.
Στην ευρωπαϊκή πολιτική γνωρίζουν ήδη τη φον ντερ Λάιεν. Και δεν είναι όλοι οπαδοί της. Θα έχει να αντιμετωπίσει επικριτές που υπογραμμίζουν το αυταρχικό, μυστικοπαθές και απόμακρο στιλ ηγεσίας της.
Η φον ντερ Λάιεν κοιμάται ακόμη και στο γραφείο της στον 13ο όροφο των κεντρικών γραφείων της Επιτροπής στο Berlaymont στις Βρυξέλλες. Συμβουλεύεται μόνο μια στενή ομάδα συμβούλων – οι οποίοι είναι συνήθως Γερμανοί – και τείνει να χειρίζεται μόνη της τα πιο σοβαρά θέματα βασιζόμενη σε ένα ένστικτο που μπορεί να της δημιουργήσει προβλήματα. Στο αποκορύφωμα της πανδημίας, για παράδειγμα, η φον ντερ Λάιεν άφησε να εννοηθεί ότι είχε διαπραγματευτεί προσωπικά μια τεράστια σύμβαση εμβολίων με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Pfizer Άλμπερτ Μπουρλά μέσω γραπτού μηνύματος στο κινητό της τηλέφωνο, γεγονός που οδήγησε σε μια εν εξελίξει αγωγή με βασική κατηγορία ότι η πρόεδρος της Κομισιόν παραβίασε τους κανόνες διαφάνειας της ΕΕ. Μετά την επίθεση της Χαμάς κατά του Ισραήλ η ίδια εκτίμησε λανθασμένα την πολιτική πρόθεση στις χώρες της ΕΕ, συναντώντας τον πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου. Αυτό προκάλεσε μείζονα πολιτική κρίση, απειλώντας να υπονομεύσει την αξιοπιστία της την ώρα που ετοιμαζόταν να ξεκινήσει την εκστρατεία της για επανεκλογή.
Από τη δεξιά πτέρυγα της ευρωπαϊκής πολιτικής, αντιμετωπίζει επίσης επικριτές που κατακρίνουν την υιοθέτηση “προοδευτικών” πολιτικών, όπως η δράση για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
Ο Τραμπ εναντίον της “βασίλισσας Ούρσουλας”
Η συχνά αυταρχική συμπεριφορά της φον ντερ Λάιεν της έχει χαρίσει το προσωνύμιο “βασίλισσα Ούρσουλα” στις Βρυξέλλες. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες και οι νομοθέτες της έδωσαν μια δεύτερη θητεία εν μέρει επειδή δεν είχαν άλλη βιώσιμη επιλογή. Η εναλλακτική λύση θα ήταν μια αδιανόητα χαοτική αναταραχή, σε μια κρίσιμη στιγμή για τα 450 εκατομμύρια πολίτες της ΕΕ.
Το ερώτημα ωστόσο παραμένει: Πώς θα τα πάει η φον ντερ Λάιεν τα επόμενα χρόνια; Με την επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο τον Νοέμβριο να μοιάζει πιο πιθανή από ποτέ, θα δυσκολευτεί πολύ να διατηρήσει τις διατλαντικές σχέσεις σε ομαλή κατάσταση. Ειδικώς μετά από τα τελευταία τέσσερα χρόνια που χαρακτηρίσθηκαν ευρέως ως “χρυσή εποχή” για τη σχέση ΕΕ-ΗΠΑ υπό τον Τζο Μπάιντεν.
Ο βοηθός της Μπιόρν Ζαιμπερτ έχει συνεργαστεί στενά με τον σύμβουλο εθνικής ασφάλειας του Μπάιντεν Τζακ Σάλλιβαν για τον συντονισμό των πολιτικών για τα πάντα, από την οικονομική και στρατιωτική στήριξη της Ουκρανίας έως την πολιτική για την Κίνα.
Ο Τραμπ, ωστόσο, ως γνωστόν, απολάμβανε να ανταγωνίζεται τους ηγέτες της ΕΕ, όπως την πρώην καγκελάριο της Γερμανίας Άγγελα Μέρκελ, κατά τη διάρκεια της πρώτης του προεδρίας.
Τώρα, με τον λαϊκιστή οπαδό του απομονωτισμού γερουσιαστή του Οχάιο Τζει Ντι Βάνς ως υποψήφιο αντιπρόεδρο του ο Τραμπ θα μπορούσε κάλλιστα να προχωρήσει ακόμη παραπέρα, κάνοντας πράξη τις απειλές του για υποβάθμιση της δέσμευσης των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ – μια τρομακτική προοπτική για πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις που δεν διαθέτουν τη δική τους ισχυρή άμυνα.
Ενώ οι ηγέτες της ΕΕ παρηγορούνταν έως πρόσφατα από την παραδοχή ότι ο Τραμπ δεν θα υπονομεύσει ουσιαστικά τη συμμαχία του ΝΑΤΟ αυτή τη φορά είναι προετοιμασμένοι για το ενδεχόμενο ο Τραμπ και ο Βανς να κάνουν πράξη τις απειλές τους, διακόπτοντας τον 80ετή διατλαντικό δεσμό.
Ο διορισμός του Βανς είναι ιδιαίτερα ανησυχητικός για την Ευρώπη και για την φον ντερ Λάιεν . Η διαβεβαίωση του 39χρονου γερουσιαστή ότι “δεν θα μπορούσε να τον νοιάζει λιγότερο τι συμβαίνει στην Ουκρανία” απειλεί να αφήσει την ίδια και τους υπόλοιπους φιλοουκρανούς ηγέτες της Ευρώπης μόνους τους να αντιμετωπίσουν τη ρωσική επιθετικότητα.
Εκτός από το γεγονός ότι ενδεχομένως θέτει σε κίνδυνο τη διατλαντική τάξη ασφαλείας, ο Τραμπ δημιούργησε τις προϋποθέσεις για μια τρομερή οικονομική σύγκρουση με την ΕΕ, ανακοινώνοντας την πρόθεσή του να επιβάλει δασμούς 10 τοις εκατό σε όλα τα εισαγόμενα αγαθά. Η φον ντερ Λάιεν “θα δεχθεί περισσότερα χτυπήματα οικονομικού εθνικισμού, εμπορικού πολέμου και προστατευτισμού από μια κυβέρνηση Τραμπ”, σημειώνει η Μάγντα Ράτζ εμπειρογνώμονας πολιτικής στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων. “Εκεί που μπορεί να μπορέσει να δημιουργήσει μια θετική σχέση είναι στην Κίνα, παίζοντας μεγάλο ρόλο στην προώθηση της οικονομικής ασφάλειας και των ελέγχων των εξαγωγών”.
Ωστόσο θα εξαρτηθεί από την Γερμανίδα πρόεδρο της Κομισιόν αποκρούσει έναν ολοκληρωτικό εμπορικό πόλεμο ΕΕ-ΗΠΑ.
Με τις ΗΠΑ και την Ευρώπη να χωρίζουν δυνητικά τους δρόμους τους όσον αφορά την πολιτική έναντι της Ρωσίας, αν ο Τραμπ κερδίσει τον Νοέμβριο, η φον ντερ Λάιεν θα ήταν καλό να ασχοληθεί με τον έναν τομέα όπου οι Βρυξέλλες και ένας Ρεπουμπλικανικός Λευκός Οίκος θα μπορούσαν να ταυτιστούν, δηλαδή με την Κίνα, σύμφωνα με την κ. Ρούτζ.
“Το να προσεγγίσει τους Αμερικανούς και να τους πείσει ότι δεν είναι αντίπαλός της στο θέμα της Κίνας και ότι το να πλήξουν την Ευρώπη με δασμούς δεν είναι προς το συμφέρον τους, αυτό είναι ένα πράγμα το οποίο μπορεί να διαχειρισθεί και αν ηγηθεί των προσπαθειών”, συμπληρώνει η ίδια αναλύτρια
Προβλήματα στο σπίτι
Η δουλειά της φον ντερ Λάιεν δεν θα είναι ευκολότερη στο εσωτερικό μέτωπο, όπου έχει να αντιμετωπίσει τον απρόβλεπτο λαϊκιστή Ούγγρο πρωθυπουργό Όρμπαν.
Ενώ η φον ντερ Λάιεν έχει κερδίσει μια σημαντική μάχη για τις κεντρώες δυνάμεις, οι σταθεροί σύμμαχοι της όπως ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς, είναι πολιτικά αποδυναμωμένοι μετά τα θλιβερά εκλογικά αποτελέσματα στις αντίστοιχες χώρες τους.
“Έχουμε έναν πολύ αποδυναμωμένο Μακρόν. Έχουμε τουλάχιστον για πιθανότατα ένα ακόμη έτος εναν μάλλον αδύναμο Γερμανό καγκελάριο … Το ερώτημα λοιπόν είναι: Πόσο μπορεί να ελπίζει η φον ντερ Λάιεν σε βοήθεια στο εσωτερικό της ΕΕ ;” αναρωτιέται ο Νικολάι φον Οντάρτζα από το Γερμανικό Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων και Ασφάλειας. Στην έλλειψη υποστήριξης που της παρέχεται από τους παραδοσιακούς συμμάχους της στην ΕΕ έρχεται να προστεθεί η ανοιχτή εχθρότητα από το εσωτερικό του μπλοκ μέσω δεξιών λαϊκιστών όπως ο Γκέρτ Βιλντερς στην Ολλανδία και η Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία ενώ στην Ουγγαρία ο Ορμπαν αυτοσυστήνεται εδώ και καιρό ως ηγέτης της αντιπολίτευσης έναντι της φον ντερ Λάιεν.
Οι ηγέτες της σκληρής δεξιάς υπόσχονται να αντισταθούν καθώς η φον ντερ Λάιεν αντιμετωπίζει την υπ’ αριθμόν ένα πρόκληση της δεύτερης θητείας της: να διαθέσει τεράστια ποσά από την ΕΕ για την επαναβιομηχανοποίηση και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας στην ΕΕ.
Οι συνεργάτες της φον ντερ Λάιεν επιμένουν ότι έχει το πλεονέκτημα της εμπειρίας για να αντιμετωπίσει αυτό που έρχεται. Όμως, σε μια πόλη που είναι γνωστή για τη γραφειοκρατική της γλώσσα, άλλοι αξιωματούχοι της ΕΕ είναι σχεδόν ωμοί σχετικά με τις προκλήσεις της
“Οτιδήποτε κοστίζει κάτι – για παράδειγμα, η άμυνα της Ουκρανίας”, θα αποδειχθεί “προβληματικό” κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας της φον ντερ Λάιεν, δήλωσε ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ.
Η εμπειρία της στην πολιτική περιήγηση δεν ήρθε παρά μόνο αργότερα στη ζωή της.
Πριν εισέλθει για πρώτη φορά στη γερμανική πολιτική στα τριάντα της, η φον ντερ Λάιεν πέρασε ένα διάστημα στην Καλιφόρνια, καθώς επικεντρώθηκε στην απόκτηση διδακτορικού διπλώματος ιατρικής και στην ανατροφή επτά παιδιών με τον σύζυγό της, Χάικο φον ντερ Λάιεν. Ξεπερνώντας τον αρχικό σκεπτικισμό τόσο στην πατρίδα της όσο και στις Βρυξέλλες, καθιερώθηκε κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας της ως μια ηγέτιδα χωρίς περιστροφές, η οποία διοικεί με σταθερό κράτημα έναν θεσμό με περίπου 32.000 υπαλλήλους.
Ωστόσο, η εξάρτησή της από ένα μικρό στελεχιακό δυναμικό βοηθών εξόργισε πολλούς ηγέτες της ΕΕ, οι οποίοι θεώρησαν ότι θα έπρεπε να είχαν ερωτηθεί περισσότερο.
Τα επόμενα πέντε χρόνια υπόσχονται να δοκιμάσουν αυτή την προσέγγιση. Θα χρειαστεί να οικοδομήσει περισσότερες συμμαχίες με άλλους ηγέτες της ΕΕ, αν πρόκειται να αντισταθεί στις δυνάμεις του λαϊκισμού και να διατηρήσει το μπλοκ ενωμένο μπροστά στις προκλήσεις που έρχονται; Είναι καν ικανή να προσεγγίσει για να φέρει περισσότερους ανθρώπους μέσα στη σκηνή με αυτόν τον τρόπο; Η φον ντερ Λάιεν θα δοκιμαστεί επίσης στους τομείς όπου είναι αναμφισβήτητα πιο αδύναμη: την ικανότητά της να φωνάζει τόσο δυνατά όσο ο Τραμπ και ο Όρμπαν και να συνάπτει συμφωνίες με ηγέτες που θέλουν να υπονομεύσουν την ατζέντα της.
Βεβαίως η ΕΕ δεν διέθετε ούτε διαθέτει πραγματική εναλλακτική λύση έναντι της φον ντερ Λάιεν. Μετά από τεταμένες διαπραγματεύσεις με τις πολιτικές παρατάξεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, τις οποίες ηγήθηκε – ως συνήθως – μόνη της, συνοδευόμενη από τον Ζάιμπερτ εξελέγη με μεγαλύτερη πλειοψηφία από ό,τι το 2019. Αφού κέρδισε την ψηφοφορία για την επιβεβαίωση της δεύτερης θητείας της, η von der φον ντερ Λάιεν παραχώρησε συνέντευξη Τύπου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο Στρασβούργο. Ήταν μια έντονη μέρα μετά από μια μακρά εκστρατεία, μετά από μια πενταετία που λίγοι δυτικοί ηγέτες επέζησαν με την αξιοπιστία τους άθικτη.
Ίσως δεν ήταν έκπληξη το γεγονός ότι σκόνταψε ενώ απαντούσε σε ερώτηση δημοσιογράφου σχετικά με το μέλλον των μηχανών εσωτερικής καύσης. Στην ευρωπαική αυτοκινητοβιομηχανία .”Συγγνώμη”, είπε.”Είμαι κουρασμένη”.”
Πηγή: Politico.eu
