«Ήθελα όμως, με ολοένα και μεγαλύτερη ένταση και με μια βιαιότητα που κατάκαιγε σχεδόν την τρυφερότητα, να γίνει κτήμα μου, να την κατέχω ψυχή τε και σώματι (σ. 363)».
Ένας γνωστός θεατράνθρωπος, ο Τσαρλς Άροουμπαϊ, αποφασίζει να αποσυρθεί σε μια ερημική κατοικία δίπλα στη θάλασσα και να αφοσιωθεί στην καταγραφή της ζωής και των στοχασμών του. Μια τυχαία συνάντηση με τον πρώτο του μεγάλο έρωτα θα τον οδηγήσει στην έμμονη ιδέα να αποκτήσει την παλιά αγαπημένη του, να την κάνει κτήμα του με κάθε κόστος και τίμημα. Παράλληλα, φίλοι και γνωστοί από το παρελθόν έρχονται να τον επισκεφτούν, μαζί και ένας ξάδελφος που ίσως να λειτουργεί και ως αντεστραμμένη εικόνα του κεντρικού ήρωα. Και επιβλητική πρωταγωνίστρια η θάλασσα, παντού παρούσα στο βιβλίο, ιδανικό σύμβολο με τη ρευστότητα και τη μεταβλητότητά της «σε τούτο το δαιμονοπαρμένο προσκύνημα που λέγεται ζωή» (σ. 915).
Το πιο διάσημο μυθιστόρημα της Άιρις Μέρντοχ, τιμημένο με το βραβείο Booker το 1978, κυκλοφορεί ξανά σε νέα μετάφραση στη γλώσσα μας. Μ’ έναν καταιγιστικό, χειμαρρώδη λόγο, η συγγραφέας μιλάει με αξιοθαύμαστα διεισδυτική πένα για την περίεργη αυταρέσκεια της ανθρώπινης φύσης, την πολύπλοκα τραγικοκωμική χροιά των σχέσεων, τη σύγκρουση με την πραγματικότητα, την αναθεώρηση για πράγματα και καταστάσεις, την προσκόλληση στο παρελθόν και τη νοσταλγία για τη χαμένη νιότη και τον πρώτο έρωτα. Και όλα αυτά με λεπτή χρήση της ειρωνείας στην παρατήρηση και τη γραφή, αναφορές στην τέχνη, το θέατρο και κυρίως τη σαιξπηρική «Τρικυμία», και με μερικές από τις ωραιότερες περιγραφές της φύσης στη λογοτεχνία.
«Ο χρόνος, όπως και η θάλασσα, λύνει όλους τους κόμπους. Οι κρίσεις μας για τους άλλους δεν είναι ποτέ οριστικές, αναδύονται από ανακεφαλαιώσεις οι οποίες αυτομάτως υποδηλώνουν την ανάγκη αναθεώρησης. Οι διακανονισμοί που κάνουν οι άνθρωποι δεν είναι τίποτε περισσότερο από ανοιχτούς λογαριασμούς και αόριστες εκκαθαρίσεις, όσο κι αν η τέχνη προσποιείται το αντίθετο για να μας παρηγορεί (σ. 873)».
Το «Θάλασσα, θάλασσα» της Άιρις Μέρντοχ κυκλοφορεί από τη σειρά Aldina των εκδόσεων Gutenberg σε μετάφραση Αθηνάς Δημητριάδου.
Κώστας Μοστράτος
