«Το μόνο που ξέρει είναι πως είχε έναν γιο που χάθηκε στα δάση και πρέπει να τον βρει πάση θυσία, γιατί δεν έχει κανέναν άλλο στον κόσμο. Αυτό δεν πρέπει να κάνει ένας πατέρας όταν χάνεται το παιδί του;» (σ. 118).
Υπάρχουν ιστορίες που τις έχουμε διαβάσει, ακούσει, δει τόσες πολλές φορές που νομίζουμε ότι τις ξέρουμε απέξω, που με τις συμβάσεις του είδους τους μας κάνουν να δεχόμαστε ως αυτονόητα και δεδομένα τα πάντα, όπως ότι ένα σκέτο κομμάτι ξύλο μπορεί να μιλάει και να τραγουδάει. Πόσο όμως πραγματικά τις γνωρίζουμε και γιατί να μη δούμε κάτω από την επιφάνειά τους μια άλλη ιστορία, ολότελα σκληρή, πνιγηρή, ζοφερή μα τόσο αληθινή; Ο πάμφτωχος ηλικιωμένος Μαστρο-Τζεπέτο πέφτει θύμα δόλιας σκευωρίας των συγχωριανών του. Του δίνουν ένα άχρηστο σκληρό κούτσουρο για να κάνει -όπως του λένε- το όνειρό του πραγματικότητα: να κατασκευάσει τον μονάκριβο γιο του Πινόκιο. Όλα αυτά για να γίνει ο περίγελως του χωριού, γι’ αυτό και του κρύβουν έπειτα τη μαριονέτα. Όμως εκείνος διασχίζει αφιλόξενα τοπία γεμάτα από ομίχλη σαν το χνότο του διαβόλου, ζει ως σκύλος, ψάχνει τη Χώρα των Μπούφων, περιπλανιέται με κλόουν για να καταλήξει σε ένα απρόσμενο Σκυλόψαρο προκειμένου να βρει ό,τι πιο πολύτιμο έχει χάσει. Όλοι μας δεν ψάχνουμε άλλωστε κάτι;
Το μυθιστόρημα του Φάμπιο Στάσι δεν είναι μία ακόμη εκδοχή του γνωστού παραμυθιού του Κάρλο Κολόντι -ποιος άλλωστε έχει ανάγκη από μια τέτοια;- αλλά μια ολότελα αυτόνομη ενήλικη ιστορία. Με αφορμή την τραγική φιγούρα του ξυλουργού και μια προσωπική αφετηρία, ο Ιταλός συγγραφέας γράφει ένα μελαγχολικό βιβλίο για τη μοναξιά, το σκοτάδι και την απελπισία που επικρατούν γύρω μας, για το κακό και τη βαρβαρότητα που δεν έχουν τέλος. Νεράιδες με γαλάζια μαλλιά και ομιλούσες κούκλες δεν χωράνε εδώ, παρά μόνο στο μυαλό του ήρωα, ο οποίος συνέχεια ψάχνει το φως και μια χαραμάδα ελπίδας μέσα στο χάος. Ο «Μαστρο-Τζεπέτο» γίνεται έτσι μια απόλυτα σύγχρονη τραγωδία με έναν αξιομνημόνευτο, βαθιά σπαρακτικό κεντρικό πρωταγωνιστή.
«Δεν ήταν πια η λαχτάρα για όσα δεν είχε ποτέ του, για τους τόπους που δεν είχε δει, για ό,τι θα μπορούσε να είχε γίνει και δεν έγινε· όχι, αυτό που τον ταλάνιζε ήταν η βαρυχειμωνιά που είχε τυλίξει τα πάντα, η νοσταλγία γι’ αυτό το μέσα στο οποίο ζούσε τόσα χρόνια, για τα βουνά όπου είχε γεράσει μέρα με τη μέρα, για τον μόχθο με τον οποίο κέρδιζε, σε κάθε ανατολή του ήλιου, την πρώτη ανάσα του μετά τον ύπνο. Ποιος μπορεί να ήταν στο κάτω κάτω πιο ευτυχισμένος από εκείνον που μπορούσε να τριγυρνάει στα δάση ελεύθερος να φαντάζεται τα πάντα; Για πρώτη φορά ένιωσε να τον προδίδει η μοναξιά του· αν του στερούσαν την περιπέτεια αυτού του τίποτα, τι θα του απέμενε; (σσ. 32-33)».
Ο «Μαστρο-Τζεπέτο» του Φάμπιο Στάσι κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος σε μετάφραση Δήμητρας Δότση.
Κώστας Μοστράτος
