«Στην ιστορία αυτή υπάρχουν σύνορα και γυναίκες, που πάνε κι έρχονται όποτε τους κάνει κέφι. Άμα έχεις γυναίκες και σύνορα, η ιστορία γράφεται μόνη της. Αλλά και οι γυναίκες από μόνες τους αρκούν. Οι γυναίκες είναι, ούτως ή άλλως, ιστορίες, γεμάτες σκιρτήματα και ψιθύρους που ταξιδεύουν στον άνεμο, λικνίζονται πλάι σε κάθε χορταράκι που σαλεύει» (σ. 13).
Η πολυδαίδαλη ιστορία μιας οικογένειας στη Βόρεια Ινδία. Ο πατέρας πεθαίνει και η ογδοντάχρονη μάνα βυθίζεται αρχικά στην κατάθλιψη, ως ένας άλλος «μισοπεθαμένος μπόγος». Τα δυο της παιδιά, ο γιος ανώτερος κρατικός υπάλληλος έτοιμος να βγει στη σύνταξη και η δημοσιογράφος και συγγραφέας κόρη, προσπαθούν να τη βγάλουν από το πένθος. Εκείνη όμως αποφασιστική, ανεξάρτητη, δεν αργεί να συνέλθει χάρη στις δικές της δυνάμεις, γίνεται φίλη με μία χίτζρα, άτομο του τρίτου φύλου, και φτάνει μέχρι το Πακιστάν.
Οι ιστορίες ξεπηδούν η μία μετά την άλλη, οι μύθοι συγχωνεύονται με την ιστορική και κοινωνική πραγματικότητα σ’ αυτό το ογκώδες ατμοσφαιρικό μυθιστόρημα της Ινδής Γκιτάντζαλι Σρι, του οποίου η αγγλική μετάφραση τιμήθηκε με το Διεθνές Βραβείο Booker το 2022. Αντισυμβατικοί χαρακτήρες, οι δυσκολίες των συνόρων κάθε είδους, οι διαφορές με τη Δύση και ο βίαιος διαχωρισμός μιας χώρας απεικονίζονται σε αυτό το πολυσύνθετο βιβλίο που μας μεταφέρει σε έναν άλλο πολιτισμό με την οργιώδη αύρα και το μεθυστικό άρωμα αυτού, αγγίζοντας ταυτόχρονα διαχρονικά, οικουμενικά θέματα.
«Έχει πλάκα να περνάς τα σύνορα. Όλα τα “πάρε δώσε” εκεί πάνω γίνονται. Τα σύνορα υπάρχουν για να συνδέουν, το ένα πράγμα με το άλλο. Αν υπάρχει το ένα, υπάρχει και το άλλο. Μέσω της αγάπης.
[…] Αλλά εσείς, οι βλάκες, αυτό θέλετε. Κάνατε τα σύνορα πηγή μίσους. Δεν είναι σύνορα θεσπέσια, που ενισχύουν την ομορφιά στις δύο πλευρές, αλλά σύνορα που τις σκοτώνουν και τις δυο, ένα φονικό κτήνος που κόβει την αρτηρία. Ανίδεοι! Μόνο κάτι κουφιοκέφαλοι σαν εσάς θα μπορούσαν να λένε και να πιστεύουν πως: Εσένα θα σε σκοτώσω, αλλά εγώ δεν θα πάθω τίποτα. Ακούστε, παιδιά, όταν στα σύνορα κυλάει αίμα, μόνο ένα πράγμα μπορεί να συμβεί. Το αίμα να σπάσει τα σύνορα και να ξεχυθεί, και τότε τα άκρα θα μαραζώσουν και θα σκληρύνουν, όμως, όλοι θα συνεχίσουν να πιπιλίζουν τα Αλλαχού Ακμπάρ και τα Χάρε Ράμα, Χάρε Κρίσνα τους» (σ. 530).
Το «Τάφος στην άμμο» της Γκιτάντζαλι Σρι κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη σε μετάφραση Στεφανίας Γεωργάκη και θεώρηση μετάφρασης από τα χίντι του Δημητρίου Βασιλειάδη.
Κώστας Μοστράτος
