«Με έχουν κουράσει οι ατάκες και τα σαλόνια όπου ο ένας σκότωνε τον άλλο χωρίς να χύνεται αίμα, τον καθάριζε στεγνά, λες και οι άνθρωποι ήταν ρούχα».
Ένας χαμένος θησαυρός από τη δεκαετία του 1970, μια ωδή στη μελαγχολία της ματαιότητας και την υπαρξιακή απόγνωση. Κεντρικός ήρωας και αφηγητής είναι ο Λέο Γκατζάρα, ένας τριαντάρης μποέμ από το Μιλάνο που ζει πλέον στη Ρώμη, χωρίς να μπορεί ουσιαστικά να στεριώσει σε καμία δουλειά και σχέση. Περιφέρεται στους δρόμους της αιώνιας πόλης και σε κατοικίες πλούσιων φίλων, αναλώνοντας τον εαυτό του σε παρέες και κουβέντες χωρίς νόημα. Μια βραδιά θα γνωρίσει μια πανέμορφη αινιγματική φοιτήτρια. Μαζί θα περάσουν και ένα καλοκαίρι, εκείνο που ίσως να είναι και το τελευταίο.
Ο Καλίγκαριτς εμφανίστηκε στον κόσμο των γραμμάτων με αυτό το πρώτο βιβλίο που κέρδισε το Βραβείο Ανέκδοτου Μυθιστορήματος για να γνωρίσει αμέσως μετά με την έκδοσή του το 1973 μια απρόσμενη τεράστια επιτυχία με τα 17.000 αντίτυπα να εξαντλούνται γρήγορα. Για χρόνια περιζήτητο, το μυθιστόρημα εκδόθηκε ξανά το 2010 για να εξαντληθεί και πάλι, ώσπου πρόσφατα γνώρισε μια τρίτη έκδοση που χάρισε στον συγγραφέα και την παγκόσμια αναγνώριση. Με έναν σαγηνευτικό, πυκνό και βραδυφλεγή ρυθμό και με φόντο μια πόλη απαθή, αλλά και πληθωρική συνάμα, ο Καλίγκαριτς πετυχαίνει μια απόλυτα ακριβή καταγραφή της διάχυτης έλλειψης επικοινωνίας, της σύγκρουσης του ατόμου με το πλήθος, καθώς της περιβεβλημένης με έντονη μοναχικότητα συνύπαρξης και συναναστροφής. Να παραδώσει εν τέλει μια μελέτη της απεγνωσμένης κραυγής.
«Η Ρώμη ήταν η πόλη μας, μας ανεχόταν και μας κολάκευε, κι εγώ είχα καταλήξει στο συμπέρασμα πως παρά τις περιστασιακές δουλειές, τις εβδομάδες πείνας, τα σκοτεινά και γεμάτα υγρασία δωμάτια των ξενοδοχείων – με τα κιτρινισμένα έπιπλα που έτριζαν λες και τα είχε σκοτώσει και απομυζήσει μια ζοφερή ασθένεια του ήπατος – ήταν το μοναδικό μέρος όπου θα μπορούσα να ζήσω. Κι όμως, αν ξαναφέρω στο μυαλό μου εκείνα τα χρόνια, δεν μπορώ να εστιάσω παρά σε ελάχιστα πρόσωπα, σε ελάχιστα γεγονότα, γιατί η Ρώμη κουβαλάει μέσα της μια πρωτόγνωρη μέθη που κατακαίει τις αναμνήσεις. Πιο πολύ κι από πόλη είναι ένα μυστικό κομμάτι του εαυτού σου, ένα κρυμμένο αγρίμι. Δεν υπάρχουν ημίμετρα μαζί της. Ή θα γίνει ο έρωτας της ζωής σου ή θα πρέπει να την παρατήσεις, διότι ένα πράγμα απαιτεί το γλυκό αγρίμι: να το αγαπήσεις. Κι αυτά είναι τα μοναδικά τέλη διοδίων που θα σου επιβληθούν απ’ όπου κι αν έρχεσαι, είτε από τους πράσινους ανηφορικούς δρόμους του βορρά, είτε από τις κυματοειδείς ευθείες του νότου, είτε από τις αβύσσους της ψυχής σου».
Το «Τελευταίο καλοκαίρι στη Ρώμη» του Τζανφράνκο Καλίγκαριτς κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος σε μετάφραση Δήμητρας Δότση.
Κώστας Μοστράτος
