«Η νότια Βαλκανική ήταν ο ιδανικός τόπος για να επιχειρήσουμε το πείραμα σε μεγάλη κλίμακα και να προβάλλουμε το αποτέλεσμα. Τρεις μικρές χώρες, οικονομικά εξαρτημένες, ιδεολογικά συγκεχυμένες, πολιτικά ελεγχόμενες, με ισχυρές εθνικιστικές εμμονές και καχύποπτες μεταξύ τους, τα δομικά στοιχεία της σύγκρουσης ήταν έτοιμα» (σ. 362).
Μετά την «Κοιλάδα της Λάσπης» και την «Κεχριμπαρένια Έρημο», η τριλογία του «Δράκου της Πρέσπας» ολοκληρώνει το ταξίδι της με το πολυαναμενόμενο τρίτο μέρος. Στην περιοχή της Πρέσπας τρεις χώρες μοιράζονται τη λίμνη, όπου δρα ένα μυστηριώδες τέρας με διαφορετική μορφή σε κάθε όχθη. Ως τερατόμορφος εγκληματίας στην Ελλάδα, ως εξωγήινος εισβολέας στη Βόρεια Μακεδονία και ως μυθικό ον στην Αλβανία. Κάθε πλευρά βιώνει διαφορετικά την κατάσταση, με τις βροχές και τις λάσπες να έχουν επικρατήσει στη νότια όχθη, την άμμο να έχει καλύψει την ανατολική και τον πάγο τη δυτική. Ερευνητές και δρακολόγοι έχουν σταλεί στην περιοχή για να λύσουν το μυστήριο του δράκου, ενώ η Παγκόσμια Τράπεζα Ανάπτυξης έχει αγοράσει και ελέγχει όλο το μέρος, που έχει καταστεί αντικείμενο εκμετάλλευσης από διάφορους επιτήδειους. Στη «Μνήμη του Πάγου» η ιστορία παρουσιάζεται από τη μεριά της δυτικής όχθης, της Αλβανίας, και τα κομμάτια του παζλ ενώνονται για το μεγάλο φινάλε, το οποίο ήταν εκεί από την αρχή, καθώς η έναρξη ήταν ανέκαθεν και το τέλος.
Η Ιωάννα Μπουραζοπούλου με το φιλόδοξο αυτό έργο αφήνει πάλι το καθοριστικό της αποτύπωμα στο είδος της πολιτικής φαντασίας ή ακόμη και πολιτικής αλληγορίας. Μέσα από το φανταστικό στοιχείο ξεδιπλώνει έναν οξυδερκή σχολιασμό για την τρέχουσα πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα. Διαφθορά και σκοτεινά παιχνίδια πρωταγωνιστούν, όπως και οι προκαταλήψεις και η εκμετάλλευση κάθε είδους, με δεδομένο πάντα τη δική μας ολότελα περιοριστική ματιά απέναντι στους άλλους και ιδανικό ζητούμενο την κατανόηση και αποδοχή του άλλου. Οι διαφορές είναι κατασκευασμένες, το σημαντικό είναι να αφουγκραστείς την άλλη πλευρά. Και όλα αυτά, με συνεργό την αποστομωτική φαντασία και την αδιαμφισβήτητη πένα της συγγραφέως. Μια εμβληματική τριλογία, η οποία έχει ήδη καταγραφεί στα σημαντικότερα έργα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας.
«Παρότι δεν διέθετε πτυχίο ιατρικής, η διάγνωση του Ντοτόρε για την ανθρώπινη φύση ήταν αλάνθαστη. Ο σύγχρονος άνθρωπος ήθελε μακροζωία. Δεν την ήθελε απλώς, την απαιτούσε. Γινόταν έξαλλος που δεν του την παραχώρησε η φύση, γιατί ήταν σίγουρος ότι τη δικαιούται, εφόσον κατόρθωσε να κυριαρχήσει επ’ αυτής. Δεν ήθελε ποιότητα ζωής, ήθελε ποσότητα, ήθελε να καταναλώνει βίο, όπως κατανάλωνε οτιδήποτε άλλο μπορούσε να αγοραστεί. Δεν ήταν όμως διατεθειμένος να καταβάλει το τίμημα της μακροζωίας, δεν ήθελε να στερηθεί το παραμικρό, να διαφυλάξει το παραμικρό, να προστατεύσει τον οργανισμό του ή το περιβάλλον του από οτιδήποτε. Αφού τα όργανά του καταστρέφονταν, έπρεπε να αντικατασταθούν, αφού το γήρας πλησίαζε, έπρεπε να εμποδιστεί, αφού δεν είχε το σώμα που ονειρεύτηκε, έπρεπε να το κατασκευάσει. Η επιστημονική κοινότητα τον βεβαίωνε πως κάτι τέτοιο είναι εφικτό. Μπορούσε να αντικαταστήσει τα φθαρτά του όργανα, εφόσον η φύση φέρθηκε τόσο ανεύθυνα, αρκεί να προμηθευτεί τα ανταλλακτικά» (σ. 184).
Η «μνήμη του πάγου» της Ιωάννας Μπουραζοπούλου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.
Κώστας Μοστράτος
