«Το πιθηκίσιο μυαλό μας μάς είχε πάει όσο πιο μακριά μπορούσε. Τώρα απαιτούνταν κάτι ριζικά διαφορετικό. Ένας άλλος τύπος νόησης, που να μπορεί να δει πέρα από μας, πολύ πιο πέρα από τις σκιές που ρίχνουν τα μάτια μας» (σ. 329).
Ήταν ένα λαμπρό δείγμα της ανθρώπινης μεγαλοφυίας, δημιουργικής, ανεξέλεγκτης, μα και καταστροφικής. Για πολλούς μάλιστα ο Τζων φον Νόυμαν ίσως να ήταν και η μεγαλύτερη ιδιοφυία του εικοστού αιώνα. Έθεσε τις βάσεις για την κατασκευή της πρώτης βόμβας υδρογόνου και για τη δημιουργία των υπολογιστών, χωρίς όμως να προλάβει να δει το όνειρό του να υλοποιείται: έναν κόσμο όπου θα κυριαρχούσε απόλυτα η τεχνολογία και η τεχνητή νοημοσύνη, παιδί του ανθρώπου αλλά παράλληλα και νέα μορφή ζωής με τους δικούς της όρους και κανόνες. Ένα δημιούργημα που θα σκέφτεται, θα μιλάει και θα παίζει σαν παιδί. Όπως ακριβώς φάνηκε στις σαρωτικές νίκες του προγράμματος AlphaGo έναντι του Νοτιοκορεάτη γκραν μαιτρ Λη Σεντόλ στο πολύπλοκο παιχνίδι γκο το 2016.
Μετά το «Όταν παύουμε να καταλαβαίνουμε τον κόσμο», ο Χιλιανός συγγραφέας Μπενχαμίν Λαμπατούτ εξερευνά πάλι τις περιοχές που είναι πέρα από τη Λογική, την προσπάθεια του ανθρώπου να ανακαλύψει την ουσία των πάντων, παρασυρμένος σε επικίνδυνα, δύσβατα μονοπάτια, αγγίζοντας πολλές φορές την παραφροσύνη. Μια νέα πραγματικότητα διαμορφώνεται, ως αποτέλεσμα της ανθρώπινης διάνοιας, πολύ πέρα όμως από αυτό που μπορούμε να κατανοήσουμε. Πρωτόγνωρα δεδομένα δημιουργούνται, χαοτικά ως και εφιαλτικά. Με ισχυρή, καθηλωτική πένα -σε σημείο που δεν μπορείς να αφήσεις το βιβλίο παρά μόνο όταν φτάσεις στο τέλος- ο Λαμπατούτ δεν κρίνει ούτε καταδικάζει, παρά μόνο περιγράφει, στοχάζεται και προβληματίζεται για τον «θαυμαστό καινούριο κόσμο».
«Ο Γιάντσι πίστευε ότι, για να επιβιώσει το είδος μας στον 20ο αιώνα, έπρεπε να καλύψουμε το κενό που είχε αφήσει η αποχώρηση των θεών, και ότι ο ένας και μοναδικός υποψήφιος που θα μπορούσε να κατορθώσει αυτόν τον παράξενο, μυστηριακό μετασχηματισμό ήταν η τεχνολογία· οι διαρκώς διευρυνόμενες τεχνικές μας γνώσεις αποτελούσαν τη μόνη μας διαφορά από τους προγόνους μας, αφού στην ηθική, τη φιλοσοφία και τη γενική σκέψη δεν ήμασταν καλύτεροι (για την ακρίβεια, ήμασταν πολύ χειρότεροι) από τους αρχαίους Έλληνες, τους λαούς των βεδικών κειμένων, ή τις μικρές νομαδικές φυλές που παρέμεναν προσκολλημένες στη φύση ως μοναδική πηγή εξιλέωσης και αληθινό μέτρο της ύπαρξης. Από κάθε άλλη άποψη είχαμε μείνει στάσιμοι. Είχαμε βαλτώσει σε όλες τις τέχνες εκτός από μία: την τεχνολογία· εκεί, η σοφία μας είχε γίνει τόσο βαθιά και επικίνδυνη που θα έκανε τους Τιτάνες που κάποτε τρομοκρατούσαν τη Γη να λουφάξουν από το φόβο, και τους αρχαίους άρχοντες των δασών να μοιάζουν αδύναμοι σαν αερικά και γραφικοί όσο τα ξωτικά. Ο κόσμος τους είχε χαθεί. Έτσι τώρα η επιστήμη και η τεχνολογία έπρεπε να μας προσφέρουν μια ανώτερη εκδοχή του εαυτού μας, μια εικόνα τού τι θα μπορούσαμε να γίνουμε» (σ. 257).
Το «Maniac» του Μπενχαμίν Λαμπατούτ κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Δώμα σε μετάφραση Αγγελικής Βασιλάκου.
Κώστας Μοστράτος
